Prentarinn - 01.12.2003, Blaðsíða 7

og vændiskonu sem er að fara á
fjörurnar við sinn fyrsta kúnna.
Eg gekk niður í bæ með 20 eintök
í tösku og ætlaði á Sólon en
einhverra hluta vegna gekk ég
framhjá Sólon og var kominn upp
hálfan Laugaveginn þegar ég sneri
við og herti upp hugann, það var
að duga eða drepast. Einhverra
hluta vegna hitti ég ekki á Sólon
og var kominn niður á Lækjargötu
þegar ég sneri aftur við, gekk upp
Bankastrætið, snaraði upp hurð-
inni á Sólon, gekk að fyrsta borð-
inu þar sem einhveijir leikarar
sátu og rétti þeim gripinn. Þeir
opnuðu bókina, flettu auðvitað
upp á versta ljóðinu, uppfyll-
ingarljóðinu sem var næstum
dottið út í síðustu próförk en
fékk að fljóta með svo bókin
næði 48 síðum. Einn maður las
það upphátt. Eg roðnaði og sýndi
þeim annað sem væri betra, þau
lásu það, jú sei sei, það var skárra,
þau jánkuðu og keyptu verkið,
kannski af samúð írekar en
ljóðaáhuga. Þetta var hræðilegt en
ég fann hvemig siggið myndaðist,
fyrsta skrefið hafði verið tekið, ég
varð harðari, þoldi meira grín og
gagnrýni og tómlæti og gerðist
ósvífnari. Dúkkaði upp alveg
„óvænt“ í saumaklúbbi hjá
mömmu og losnaði við 10 ein-
tök, sendi alla síðan með 10
eintök í vinnuna í
umboðssölu, gott ef ég var
ekki kominn með vísi að
píramídasölu! Enginn slapp,
fjarskyldar frænkur fengu
óvæntar hringingar, peningamir
streymdu inn og bækurnar
skófluðust út og skyndilega
þurfti að prenta aðrar 400 bækur
og þá varð ekki aftur snúið.
Maður var kominn í bransann, sat
eins og mafíósi og taldi peninga
við eldhúsborðið, harðsvíraður
ljóðabraskari með 300.000 kall í
skókassa og rétt fyrir jólin gekk
ég niður Laugaveginn og hitti á
töfrastund, seldi 30 bækur á
klukkustund, var skyndilega með
30.000 kall í vasanum og fór strax
inn í næstu búð og keypti
rándýran kjól handa konunni
minni í jólagjöf. Ég var ríkur, ég
var grand og gráðugur. Aldrei
aftur skyldi ég leggja hellur fyrir
Rafmagnsveitu Reykjavíkur.
Seinna hef ég horft upp á kunn-
ingja slysast til að fara að selja
Herbalife eða sambærilegar vörur.
Þeir líta ekki lengur á fólk sem
félagsskap heldur mögulega
viðskiptavini, þeir afþlána samtöl
og kaffisopa þar til þeir finna
tækifærið til að selja manni vör-
una. Þannig var ég. Allir voru
mögulegir kúnnar, ljóðneytendur,
handritið mitt en þá bað hann mig
um að hinkra aðeins, einhveijir
voru búnir að sjá ljóðabókina og
einn væri að lesa yfír smásögurnar
og þótt ég væri kominn á bragðið
þá freistaði manns virðingarstimp-
illinn: Mál og menning.
A undanfömum ámm hef ég
hitt unga höfunda ffá ýmsum
heimshornum, meðal annars unga
norræna höfunda sem voru í rit-
höfundaskóla í Svíþjóð. Ég spurði
þá út í ljóðabransann hjá þeirn,
hvað menn væru að selja mörg
eintök í svona stórum löndum.
Svörin vom á svipaða leið,
ljóðabækur hjá bókaforlögum
seljast í 200-300 ein-
tökum. Maður hálf
stundi,
hvort sem það voru gamlar
frænkur eða gamlir kunningjar,
nágrannar eða vinafólk foreldra
minna þá beið ég alltaf eftir sölu-
tækifærinu. Ég var orðinn harðari
bisnessmaður en vinir mínir sem
voru hálfhaðir með viðskipta-
fræðina. Ég hafði gengist undir
herskyldu íslenska skáldsins, eld-
skírnina og eftir það gengur mað-
ur óttalaus inn í þessa hít sem
islenskt bókmenntasamfélag er.
Ég fór um síðir upp í Mál og
menningu til að láta Halldór út-
gáfustjóra fá ljóðabókina og sækja
200 -300 bækur í 9 milljóna
rnanna landi! Hveijar eru líkurnar
á því að hitta lesanda? Hafa þá
vinir ykkar og ættingjar lesið
bókina? Nei, var oftar en ekki
svarað. Einhver ungskáldanna
voru að leita að útgefanda og ef
þau fyndu ekki útgefanda ætluðu
þau að finna sér eitthvað annað að
gera. Ég spurði eins og vonlegt
var, af hverju gefurðu ekki út
sjálfur? Hugmyndin hafði ekki
hvarflað að þeim. Einn spurði, má
maður gera það? Eins og það væri
eitthvert ríkiseinkaleyfi á prentun.
Aðrir sögðust ekki hafa látið sér
detta það í hug, sögðu að það væri
eflaust ekki talið vinsælt, það væri
asnalegt, það væri bara ekki inni í
myndinni. Sumir sögðust ekki
leggjast svo lágt að koma nálægt
sölumennsku eða slíku skrumi.
Ég hugsaði aðeins út í þetta og
áttaði mig á því hvað herskylda
íslenska skáldsins er hollur skóli.
Menn tala oft um firringuna í
nútímanum þegar fólk hefur ekki
yfirsýn yfir framleiðsluferlið,
menn skrúfa eina skrúfu í eitt-
hvað en vita ekki hvort það er
stóll eða borð en hérna fær mað-
ur yfirsýnina strax. Maður ræðir
við prentarann, setjarann og bók-
bindarann, maður hannar útlitið
eða finnur einhvern til að gera
það, maður borgar og selur og
dreifir og hefur allt á sinni
könnu. Maður veit hvað þetta er
harður bransi. Maður þarf að
vekja á sér athygli og veiða les-
endur og maður þéttselur sínum
nánasta ranni. Hver einasti
kjaftur í seilingarfjarlægð hefur
fengið í hendur ljóðabók og
menn hafa skoðun á henni, gefa
manni bein viðbrögð. Maður
finnur strax að skáldið þarf ekki
að yrkja út í tómið. Maður getur
ekki sett upp merkissvip og sagst
vera hafinn yfir alþýðuna, kápu-
hönnun eða sölumennsku. Þegar
maður kemur síðan inn í stórt
forlag þá lætur maður ekki plata
sig, maður veit hvað hlutirnir
kosta, lamineruð kápa, saumaður
kjölur, fræst og límt, spjöld eða
kilja.
Ég held að þessi menning,
ljóðskáldið sem gefur sjálft út
sína fyrstu bók, sé verðmætari en
menn gera sér grein fyrir, þarna
verður til samband og samhengi
sem virðist vera sjaldgæft í okkar
verkskipta heimi. Prentarinn
neyðist til að eiga við draum-
lynda fólkið sem verður jafnvel í
framtíðinni ein af sterkustu stoð-
um þess iðnaðar sem hann lifir á
og skáldið skynjar samhengið í
samfélaginu, gangverkið og alla
vinnuna sem innt er af hendi áður
en orðin komast úr höfði manns
til lesenda. Ljóðskáldið getur
borið höfuðið hátt og finnst það
vera hluti af samfélagi og at-
vinnugrein, gott ef ekki undir-
stöðuatvinnugrein þjóðarinnar.
PRENTARINN ■ 7