Prentarinn - 01.12.2003, Blaðsíða 12

Björgvin Benediktsson.
ekkert í hvað það gekk illa að
sturta niður en þá var veskið í
klósettinu. Seðlarnir voru bara
teknir og hengdir uppá snúru til
þerris.
J: Hvenær byrjar þú hérna,
Óli?
O: Eg byrja hér í mars 1966.
J: Byrjarðu þá sem nemi?
Ó: Nei, ég kláraði að læra í
Leiftri og vann í nokkra mánuði í
fyrirtæki sem hét Bikarbox sem
var niðri á Vatnsstíg en sótti svo
um vinnu héma og fékk hana og
byrjaði í Odda uppi á Grettisgötu
og náði síðasta árinu þar og ég
man alltaf eftir því að eitt fyrsta
verkið sem ég lenti í að prenta
var Biblían og af einhverjum
haugslitnum stereotýpu klissjum
og þetta voru ijórar og fimm til-
réttingar sem þurfti til að ná letr-
inu upp og svo var þetta prentað
á næfurþunnan pappír. Þetta var
rosaleg vinna og einhver hefði
orðið pirraður í dag yfir öllum
þeim tíma sem fór í að koma
forminum af stað. En þetta var
mjög skemmtilegur tími.
Þ: Ég efast nú um að menn í
dag viti hvað tilréttingar eru.
Helgi Kr. Jónsson var algjör
sérfræðingur í tilréttingum.
Ó: Ég hef oft sagt það að ég
lærði ekki prentverk fyrr en ég
kom í Odda og fékk Helga við
hliðina á mér. Hann tók mig í
gegn og kenndi mér hvernig átti
að gera þetta. Tilréttingar, þá er
pappír á sílendemum á prent-
vélinni í mörgum lögum og svo
setti maður inn jafnmargar arkir
og þurfti til að fá letrið til þess að
verða alveg slétt og eins og í
þessu tilfelli þá voru settar fjórar
arkir inn af þeim pappír sem
maður ætlaði að prenta á og svo
var þrykkt af og þá sá maður
| 12 ■ PRENTARINN
hvar vantaði meiri pressur undir
og þá var límdur næfurþunnur
pappír og skorinn út.
Það var byrjað á því að fara
inn í sérstakan skáp sem var með
ljósi og þar horfði maður á örkina
og teiknaði aftan á hana og það
var kalkipappír undir þannig að
þetta kom réttum megin á. Og
svo þurfti maður að skera og
þegar voru ljósmyndir þá þurfti
maður að líma undir dekkstu
fletina og kanske létta á jöðrun-
um af því þetta voru allt zink
klissjur, til að fá ekki brúnirnar
skarpar. Þetta var mikil vinna að
undirbúa svona. Þetta kunni ég
ekkert þegar ég kom í Odda. Þótt
ég hefði klárað námstímann í
Leiftri þá var þar maður, Oliver
Guðmundsson og hann var algjör
snillingur í að stilla setjaravélina
og maður þurfti aldrei að tilrétta,
satsinn var alltaf sléttur og finn.
Þ: Ég held að það sé hluti af
velgengninni í gegnum tíðina að
menn voru ekkert að stytta sér
leið í þessu. Það er rosalega
freistandi að sleppa tilréttingum
og keyra bara. Menn lögðu mikið
upp úr þessu og eyddu töluverð-
um tíma í svona nostur en voru
svo aftur þekktir fyrir gæði fyrir
bragðið á þessum tíma og menn
hafa reynt að halda i það.
Ó: Þetta var ekki bara í bóka-
prentuninni heldur líka í eyðu-
blöðunum. Þegar ég kem í Odda
þá voru komnar þessar rúlluvélar
sem prentuðu samhangandi eyðu-
blöð og mesta vandamálið í þeim
var að fá satsinn til að vera
kjurran því þetta var sett upp í
blýstrikum og kvaðrötum og
kvaðratarnir voru blýkubbar sem
voru settir til að fá réttu stærðina,
þeir áttu það til að skríða til og
þeir gengu upp og fóru þá að
Ragnar Kristjánsson og Elis Stefánsson.
prentast líka. Þetta kostaði mikla
nákvæmni í uppsetningu. Það
mátti engin spenna vera á þessu.
Mér er alltaf minnisstætt að
Ingimar Jónsson var á þessum
vélum og hann hafði lent í nriklu
basli með einhvern form sem var
allur út í blýlínum úr setjaravél-
um og koparstrikum og það var
alltaf eitthvað að koma upp og þá
þurfti náttúrulega að stoppa og þá
þurfti að skera í sundur vegna
þess að strekkingin fór þá af
pappírnum en venjan var að hafa
500 stykki í pakka út af tölvun-
um en þetta var allt komið í smá
búta. Þá sagði karlinn „Þegar ég
er orðinn gamall maður og hættur
að geta hugsað þá ætla ég að
verða handsetjari."
L: Oddi hefúr ábyggilega
fengið mikið af verkum í gegnum
tíðina vegna þess hve vel þar var
prentað.
Ó: Mesta byltingin í prentinu
var þegar við fórum á Bræðra-
borgarstíginn og fyrsta offsetvélin
kom. Þá þurfti ekkert að tilrétta
lengur. Þetta var allt innifalið.
J: Raggi, þú varst eitthvað í
þessu?
R: Jú, mig minnir að ég hafi
byrjað í Odda í maí '69 og þá
með tilkomu offsetvélarinnar. Þá
var ég að læra offsetprentun og
átti eftir níu mánuði, var búinn að
læra hæðarprentun. Ég er fyrsti
maðurinn sem fer úr hæðar-
prentun og yfir í offsetið
Ó: Og kallaður Júdas og svikari
af trukkurunum. Að þú skyldir
taka þátt í þessu vatnssulli.
R: Já ég man eftir því að Baldur
Eyþórsson réð mig með því for-
orði að ef lítið yrði að gera í
offsetinu þá mætti hann færa mig
yfir í trukkið. Það skeði nú aldrei
en ég upplifði þarna mjög
skemmtilega tíma í breytingum i
prentinu.
J: Var mikill rígur á milli?
R: Já það voru Grafíska
sveinafélagið og Hið íslenska
prentarafélag og það var mikill
rígur þarna á milli en við höfðum
gífúrlega mikið að gera. Þegar
vélin var keypt þá var ekki við-
snúningsbúnaður í henni, það var
ekki búið að fullþróa hann, svo
þetta var bara annars vegar prentun.
Þ: Þetta var eina vélin sem var
hægt að finna á þeim tíma sem