Prentarinn - 01.11.2004, Side 16

Mismunandi litgreiningaraðferðir
M/ndirnar hér að ofan hafa verið litgreindar með
mismunandi litgreiningaraðferðum. Þrátt fyrir að lítill
sem enginn sjáanlegur munur sé á litum þessara
mynda er litgreining þeirra mjög mismunandi.
Efsta myndin til vinstri er litgreind með
hefðbundinni aðferð, þar við hliðina sést mynd
litgreind með UCR aðferð og í neðri röðinni má
sjá tvær mismunandi stillingar á GCR litgreiningum.
GCR myndirnar tvær eru gerðar með tiltölulega
lítilli virkni GCR annars vegar (vinstri myndin) og
með mikilli virkni GCR hinsvegar (hægri myndin).
Takið eftir muninum milli litgreininganna í
akrómatískum svæðum myndarinnan þ.e. andliti
konunnar og skuggasvæðum myndarinnar.Takið eftir
muninum á svörtu litgreiningunum milli myndanna
sem gerðar eru með UCR annarsvegar og GCR
hinsvegar.Takið eftir miklu fyllra tónsviði svörtu
litgreiningarinnar í GCR myndinní samanborið við
UCR myndina.
A hægri GCR myndinni er augljóst að notkun lit-
uðu farfanna er miklum mun minni en í þeirri til
vinstri.Takið td. eftir hvernig Cyan vantar alveg í
andlit konunnar á hægri myndinni en um leið eykst
svart mjög.
áhrif á mettaða liti. I hefðbund-
inni litgreiningu leikur svarti
farfinn fremur lítið hlutverk en í
UCR litgreiningum verður hlut-
verk hans miklu meira.
Fræðilega er hægt að fjarlægja
alveg CMY prentlitina úr skugg-
um og nota einungis svart í þeirra
stað. I raun myndi þó þéttleiki
skugganna ekki verða nægilega
mikill, til þess hefur svarti farfinn
einfaldlega ekki nægilega svertu.
Þessi litgreiningaraðferð minnk-
ar heildar-farfamagn í prentun
(TIC) úr u.þ.b. 320-350% niður í
250%-300% án þess að gæði
prentmyndanna rýrni að neinu
marki. Þar sem vægi CMY farf-
anna í skuggum og hlutlausum
tónum minnkar þegar UCR er
notað hefur breytileg farfagjöf i
prentun minni áhrif á grájafnvæg-
ið en þegar litgreint er með
hefðbundnum aðferðum. Brott-
nám undirlitarins bætir líka
viðloðun (trapping) farfanna
þegar þeir leggjast hver ofan á
annan í prentuninni.
Samkvæmt fræðunum á UCR
að þýða ódýrari prentun þar sem
minna er notað af dýrari CMY
förfum og meira af tiltölulega
ódýrum svörtum farfa en í hefð-
bundinni prentun. I raun er
sparnaðurinn þó ekki eins mikill
og oft er látið í veðri vaka.
UCR getur minnkað skil prent-
mynda og smáatriði í skuggum
geta einnig minnkað örlítið þegar
litgreint er með þessum hætti.
UCR er mjög vinsæl litgreining-
araðferð í dag, hugsanlega vegna
þess að hún er önnur tveggja
aðferða sem Photoshop býður
uppá. Þess misskilnings verður oft
vart, sérstaklega hjá „skjáborðs
kynslóðinni“ sem aðeins hefur
kynnst litgreiningu í Photoshop, að
UCR tryggi betri litgreiningu en
heföbundin litgreiningaraðferð.
Sannleikurinn er hinsvegar sá að
þó UCR sé notadrjúg aðferð sem
getur minnkað mörg vandamál er
tengjast miklu heildarfarfamagni
þá er heföbundin litgreining gerð
af alúð og nákvæmni ekki verri og
oft reyndar betri.
Gráþáttaruppbót
(Gray Component
Replacement - GCR).
Gráþáttaruppbót (GCR) kom
fýrst fram í kringum 1940 en
komst ekki í almenna notkun í
litgreiningum fyrr en skannar
urðu algengir í kringum 1980.
UCR hefiir áhrif aðeins í hlut-
lausum gráum og svörtum litatón-
um (akrómatískum litum) og má
því líta á hana sem brottnám grá-
þáttarins að hluta. Það er hægt að
beita UCR í litgreiningu án þess að
nota GCR en ekki er hægt að nota
GCR án þess að nota einnig UCR.
GCR litgreining er ekki bundin við
hlutlausa gráa og svarta tóna
heldur alla þríkrómatiska liti á öllu
tónsviðinu og því má kalla hana
fullkomið gráþáttarbrottnám. GCR
hefur engin áhrif á eintóna liti eða
annars stigs grunnliti (RGB) ein-
faldlega vegna þess að þar er
engan gráþátt að finna. Mest er
virkni GCR í brúnum litatónum
þvi þeir eru samsettir af því sem
næst jafhmiklu af öllum CMY
förfunum.
Gráþáttaruppbót auðveldar
prenturum að halda góðu grá-
jafnvægi við erfið skilyrði eins
og í dagblaðaprentun, þurrktími
styttist og farfaloðun (trapping)
verður betri. Hætta á móra-
mynstri minnkar vegna þess að
þeir tónar sem viðkvæmastir eru
fýrir móra eru gerðir af tveimur
staðallitum og svörtu en ekki
fjórum staðallitum eins og þegar
litgreint er með hefðbundnum
hætti. Auk þess lækkar farfa-
kostnaður þar sem minna er
notað af „lituðu" förfunum en
þeir eru alla jafna dýrari en sá
svarti. Þriggja lita rastagrunnar
geta oft verið erfiðir í prentun en
með því að fjarlægja gráþátt
þeirra alveg og setja svart í
staðinn, þannig að grunnarnir séu
byggðir upp af tveimur litum og
svörtum, verður auðveldara að
halda þeim stöðugum í prentun.
Gráþáttaruppbót getur bætt
mettun þríkrómatískra lita ef
hinir ríkjandi litir eru ekki fjar-
lægðir í of miklum mæli.
Fræðilega er hægt að nota
100% gráþáttaruppbót, þ.e.a.s
fjarlægja alveg alla prentpunkta
þess prentlitar sem minnst er af í
þríkrómatískum lit og samsvar-
andi punktagildi hinna tveggja
prentlitanna og setja sömu punkta-
gildi svarts prentfarfa í staðinn án
þess að breyta litblæ þríkróma-
tíska litarins. Það ætti hinsvegar
að nota GCR með gát og hafa ætti
í huga að í slíkum litgreiningum
er svarti farfinn í lykilhlutverki og
i raun með fullt tónsvið, andstætt
því sem er í UCR eða hefö-
bundinni litgreiningu. Það gefur
besta raun að fjarlægja u.þ.b
40-60% gráþáttarins.
Kostimir við GCR litgreiningu
geta í fljótu bragði sýnst þýða að
þetta sé besta litgreiningarað-
ferðin en ýmsar ástæður eru þó
fýrir því að ekki em allir ginn-
keyptir fýrir þessari aðferð.
Það er algengt að þekja (den-
sity) svarta farfans í prentun sé
höfð mikil til þess að svart letur
verði nægjanlega dökkt.
16 ■ PRENTARINN