Verktækni - 01.04.2002, Side 21

»
markmið og aðgerðir til að tryggja starfs-
mönnum þau réttindi sem kveðið er á
um í lögum um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla. Jafnréttisáætlanir virðast
enn sem komið er þó vera fágætar en
nokkur fyrirtæki eru þar til fyrirmyndar
og er Baugur þeirra á meðal.
Baugur hefur undanfarið unnið að gerð
jafnréttisáætlunar. Við undirbúning þessar-
ar vinnu hefur Baugur látið gera jafn-
réttiskönnun meðal starfsfólks. Niðurstöð-
ur sem komnar eru fram sýna 20-30%
launamun milli kynja, þær sýna líka að
starfsmenn upplifa jafnvægi milli vinnu og
heimilis mismikið eftir stöðu og kyni.
Stjómendur upplifa þetta jafnvægi sem
minna en aðrir starfsmenn og karlar ■'em
minna en konur. Þetta kemur nokkuð á
óvart þar sem ábyrgð kvenna á heimilis-
rekstrinum er yfirleitt meiri en karla. Það
getur þó skýrst að einhverju leiti af því að
fleiri konur em í hlutastöðum heldur en
karlar. En þetta kemur einnig fram í
tengslum við mismikla atvinnuþáttöku
kynjanna og mismikla þátttöku í rekstri
heimilisins. Upp úr niðurstöðum jafn-
réttiskönnunarinnar hefur Baugur mótað
stefnu þar sem lögð er áhersla á jafnvægi
milli vinnu og einkalífs og að kynbundinn
Iaunamunur sé ekki til staðar. Þeim ár-
angri má t.d. ná með því að ákveða áður
Atvinnuþátttaka 16-74 ára
Konur i fullu starfl °/o (25-54 ára)
en ráðið er í stöðuna hver launin eigi að
vera í því skyni að koma í veg fyrir að kyn
hafi áhrif á launagreiðslur. Baugur leggur
áherslu á að kerfi til að hækka í launum
eða stöðu sé mjög gegnsætt, þannig að
hver og einn geti gengið að því sem vísu
hvað þurfi til að fá hærri laun eða betri
stöðu innan fyrirtækisins. Einnig er lögð
áhersla á að réttindi séu virt, t.d. með
áherslum á viðhorf til fæðingarorlofs og
mótun vinnuferla vegna áreitis. Til dæmis
em stjómendur hvattir til að sýna gott for-
dæmi með því að riýta sér rétt sinn til fæð-
ingarorlofs. Auk jafnréttis í launamálum
leggur Baugur í jafnréttisstefnu sinni
áherslu á að tekið sé á málefnum starfs-
manna af erlendum uppmna og að einelti
eða áreiti sé ekki ásættanlegt á þeirra
vinnustöðumi.
Svæðisbundinn launamunur
Launamunur á landsbyggð og höfuðborg-
arsvæði er talsverður, bæði hjá körlum og
konum, en launamunur kynja er meiri á
landsbyggðinni. Lítið er til af upplýsingum
og rannsóknum um af hverju launamunur
kynja er meiri á landsbyggð en í höfuð-
borg. Með því að skoða samsetningu íbúa
á landsbyggðinni má sjá að þar vantar
konur á aldrinum 20-30 ára og er líkleg-
asta skýringin sú að þær séu á höfuðborg-
arsvæðinu að mennta sig og fái þokkaleg
laun fyrir sína vinnu. Formgerð fyrirtækja *
á landsbyggðinni hefur áhrif á þann
launamun sem er. Fyrirtæki á landsbyggð-
inni em frekar útibú og því færri forstjórar
og yfirmenn staðsettir þar og einnig em
fyrirtækin smærri. Menning er öðmvísi á
landsbyggðinni, þar er það rótgrónara að
karlmaðurinn á heimilinu sé „fyrirvinnan"
og að konur „eigi ekki" að vera í fullu
starfi heldur hlutastarfi. „Hið góða líf" á
sér fleiri málsvara úti á landi þar sem
menn líta á það sem gott líf að geta farið
heim í hádeginu með tilheyrandi aðhlynn-
ingu og hádegismat.
Atvinnuuppbygging þarf að byggjast á
rannsóknum þar sem skoðað er hver við
emm og hvað við gemm. Síðan þarf að
horfa til framtíðar og velta því upp við
hvað fólk vill vinna eftir 20-50 ár. Það er
áhugavert að skoða hverjir vinna við at-
vinnuþróun en það em alls 25 störf sem
skiptast þannig:
Sjálfstraust og sjálfsstyrkur
KannanirVR sýna að:
• Atvinnurekendur greiða konum lægri
laun en körlum.
• Viðhorf til launa em mismunandi eftir
kyni.
• Karlar eiga meiri möguleika á starfs-
frama og em frekar í stjómunarstöðum.
• Karlar og konur vinna ólík störf.
Konur em frekar í hlutastarfi eða hætta vinnu
vegna fj ölskylduábyrgðar og lakari laun em
greidd fyrir hlutastörf en fullt starf. í könnun-
umVR hefur komið fram að konur em dug-
legri að sækja sér endurmenntun en karlar
en engin mæling er til á samhengi milli end-
urmenntunar og aukinna tekna. Það verður
því fróðlegt að sjá í svörum við Kjarakönnun
SV hvort hægt er að sjá einhvem slíkan mun
hjá verkfræðingum, en nú er í fyrsta sinn
spurt um endurmenntun í Kjarakönnuninni.
VR hefur gert ýmislegt til að ýta undir sjálfs-
öryggi kvenna og vinna að jöfnum launakjör-
um kynjanna. JafnréttisstefnaVR er öllum að-
gengileg á heimasíðu félagsins. Auglýsingar
VR í sjónvarpi em stöðug áminning um rétt
launþega og launakjör kvenna. Helstu atriði
sem VR stendur fyrir varðandi laun og launa-
jafnrétti em:
• Kjarasamningar.
• Árleg launakönnun.
• Námskeið þar sem kennt er að semja
um laun.
• Námskeið um starfsmannaviðtal enVR
hyggst setja upp netnámskeið á heima-
síðu sinni.
• Sérstök námskeið fyrir konur
• Tjáning og tækifæri
• Konur til forystu
• Starfs- og námsráðgjöf
Auk þess tekur VR þátt í samstarfi um
jafnréttisverkefni. Samkvæmt kjarakönn-
unumVR hefur launamunur milli kynja
minnkað um 5% á þremur ámm og ef tek-
ið er tillit til starfs, menntunar ofl. hefði
hann minnkað um 2 %.
Stéttarfélag verkfræðinga vinnur á sama
hátt að rétti launþega með gerð kjara-
samninga og launakönnunar. Á vegum
Verkfræðingafélags fslands er verið að
vinna jafnréttisstefnu og innan félagsins er
starfandi Kvennanefnd sem m.a. tekur þátt
í samstarfi um jafnréttisverkefni.
Rauöu strikin i fjölskyldulífinu
íslendingar eiga Evrópumet í bameignum,
hér er meðaltalið 1,99 böm á hverja konu
en er í Evrópu 1,4 böm. Þrátt fýrir þetta
vinna íslendingar mun meira en Evrópu-
búar almennt. Hvort sem litið er til vinnu
alls, vinnu kvenna eða vinnu karla.
Fram kvæmdastj óri Ráðgjafi Ferðamál Annað
Karl 7 5 2
Kona 1 6 2 2
21