Dagfari - 01.02.1979, Qupperneq 9

gera betta að okkar aðalmáli.
Arni: En hvaða leiðir eru færar til að
koma þessu í almenna umræðu?
GuAinundur: Sú hugmynd hefur komið
frarn að safna undirskriftum urn þjóðarat-
kvæðagreiðslu og ég held að það gæti
verið ágæt aðferð til að vekja athygli á
ntálinu og virkja starfshópana i það.
Reynslan sýnir að það er hægt að hóa
saman fólki og fá það til að vinna svona að
afmörkuðu verkefni — þegar eitthvað
stórt stendur til — þótt erfitt sé að halda
uppi samfelldu starfi hér, rétt eins og í
öðru félagsstarfi. Þá er nauðsynlcgt að efla
erindrekstur og kynna þetta og ræða við
fólk um framkvæmdir í málinu, en það
hefur brugðist hingað til því miður.
Bragi: Undirskriftasöfnun er nú varla
næsta skrefið. Fyrst þarf að taka þetta
mál upp sem viðast. Ef það gengur vel þá
getur hins vegar orðið grundvöllur fyrir
undirskriftasönfun siðar rncir.
Guðmundur: Já, það er þetta sent Jónas
segir að hugsanlcgt væri að herstöðvasinn
ar sæju sér hag í þvi að samþykkja þjóðar-
atkvæðagreiðslu með lillum fyrirvara svo
að allir yrðu illa við þvi búnir að taka þátt
í slíku. Ég held að það sé nú litil hætta á
því, krafan var sett frani 1949 og það er
vitað i andstæðingaflokkunum að krafan
hefur verið samþykkt núna. Þess var gctið
í fjölmiðlunt og samtökin hafa alltaf verið
lilynnt þessari kröfu og enn hafa andstæð-
ingarnir ekki tekið sig til og gengið að
kröfunni. Ég er kannski heldur bjartsýnn
en ég held að við höfum nteira fylgi en
menn vilja vera láta og jafnvel i Sjálfs-
stæðisflokknum eru nienn sem eru
andvigir hernum þótt þeir kjósi flokkinn,
en treysta sér ekki til aö stíga það rökrétta
skref að vera líka á móti NATO. Það er
spurning hvort ekki sé hægt að nýta scr
vissa óánægju með herntang og hermangs-
gróða í þessu santbandi.
afstada
flokkanna
Hallgrímur: Já, herstöðvasinnar geta
náttúrulega alltaf tekið þetta upp þótt viö
séum ekki með það og því er betra, að við
séum búnir að búa okkur undir það. Sókn
er besta vörnin.
Jónas: Það hefur annars ekki komið
stafur um þetta i Morgunblaðinu, ckki
einu sinni þegar samþykktin var gerð og
bcndir til þess að þeir kæri sig ekkert um
þjóðaratkvæðagreiðslu.
Þorsteinn: Þeir kjósa auðvitað frckar
aðferð cins og VL-undirskriftirnar. Þar
sem ntenn skrifuðu undir fyrir sinn at-
vinnurekanda eða yfirmenn. Þarna höfðu
þcir miklu nteiri möguleika til áhrifa en í
leynilegri atkvæðagreiðslu. Svo er annað
sent við þurfunt að taka upp. Við verðum
að gera okkur grein fyrir þeirri bláköldu
staðreynd, að fólk kýs ekki yfir sig at-
vinnulcysi. Við getum ekki heldur farið
fram á að fólk geri það. Við þurfum
að finna lausn á atvinnumálum þeirra sem
vinna á Vellinum.
Guðmundur: Við verðum vissulega að
sinna þessu, cnda var gerð samþykkt í
haust unt það. Alþýðubandalagið hefur
unið að áætlun um atvinnuuppbyggingu á
þessu sviði.
Jónas: Það eru tvær hliðar á þessu máli,
annars vegar þeir sem þarna hafa sína at-
vinnu. beir vilja auðvitað síður missa
liana og a.nt.k. fá eitthvað annað í stað-
inn. Hins vegar er það stærri hópur, sem
óttast alntennar afleiðingar þess aö herinn
fari. Þeir telja hann svo ntikilvægan efna-
hagslífi landsins að það skipti máli ef hann
færi. Ég álit þetta ástæðulaust og ef við
eigum að vera sjálfstæðir, þá verðunt við
að vera efnahagslega sjálfstæðir, og því
þarf að efla atvinnuvegi landsins almennt.
Þannig eigunt við að hrekja þetta. En það
er kannski annað stærra mál, allt hið efna-
hagslega vald sem stjórnar okkur í þessunt
heimshluta, Alþjóðabankinn og þvilikar
stofnanir. Við verðuntaðduga eða drepast
og vera eins óháðir og við getum. Nú það
er merkilegt rannsóknarefni hvers vcgna
þingflokkur Alþýðubandalagsins er ekki
fylgjandi þjóðaratkvæðagreiðslu og nauð-
synlegt að frckari umræður fari frant unt
þetta. Hér var vikið að þvi áðan að menn
búast ekki við að þetta nái fram að ganga
á næstunni. Ég á frekar von á þvi að ýms-
ar brcytingar séu i vændurn, löggjöf um
þjóðaratkvæðagrciðslu og lækkaður kosn-
ingaaldur, sem er okkur i vil og þctta muni
breyta aðstæðum gersamlega. Þá ntá vera
að breytingar i alþjóðamálunt geri það að
verkum að meirihluti fáist gegn aðildinni
að NATO, sem ég held að sé ekki fyrir
hendi núna, þótt meirihluti þjóðarinnar sé
hins vegar vafalaust í hjarta sér andvigur
þvi að hér sé her á friðartimum.
Bragi: Við getum alls ekki leitt þessi at-
vinnuleysisvandamál hjá okkur, en hins
vegar er crfitt að taka þetta mál upp á vett-
vangi SHA. Menn konia úr ýrnsunt stjórn-
málaflokkunt og crfitt að ná samstöðu um
einhverja áætlun unt atvinnumál á Suður-
nesjum. En það hlýtur að vera verkefni
herstöðvaandstæðinga innan sinna stjórn-
málaflokka að berjast fyrir því, að þeir
setji frant einhverja lausn á þessum vanda.
Nú, andstæðingarnir eiga mjögerfitt með
að beita þessunt efnaahgslegu rökum, þvi
þeir hafa alltaf látið lita svo út að þeir
vildu Itafa hcrinn af cinhverjum hugsjóna-
ástæðum, cn ef þcir fara að beita þessum
rökunt cru þcir unt leið að samsinna því,
sem herstöðvaandstæðingar hafa verið að
segja gegnum árin, að við getum ekki
verið sjálfstæð þjóð meðan her er Itérna.
Jónas: Það erfiðasta sem hægt er að
hugsa sér er að fá stjórnmálaforingja til að
viðurkenna að þarna séu efnahagslcg rök
og það er kannski ástæðan fyrir því að
9
fæstir af leiðtogum Sjálfstæðisflokksins
hafa viðurkennt aronskuna.
Hallgrínuir: Varðandi atvinnumálin, þá
hefur fólk dregist hér á suðvesturho'rnið úr
sveitunt landsins m.a. vegna vinnu í
tengslum við það. Hins vegar er það ekk-
ert gefið að þessi þróun verði að halda
áfram, straumurinn gæti allt eins legið í
hina áttina og engin nauðsyn á því að fólk
sem starfar fyrir herinn þurfi endilega að
fá vinnu á Suðurnesjum.
Þorsteinn: Það er ekki bara fólkið , sem
vinnur á Vellinum heldur líka aðstandend-
ur þess og fólkið allt á Suðurnesjum. sern
er undir áhrifunt af þessu ntáli.
Guðmundur: Já, það er raunar eins víst
að ef herinn ætlaði að fara, þá mundu ís-
lensk stjórnvöld biðja hann að vera
vegna þcssa. Bctliför utanríkisráðherra er
til vitnis um það. Það er ekki nóg að
byggja upp almennt, það verður að huga
að sérvanda Suðurnesja, þama á fólkið
heima og þar vill það vafalaust vera.
Hallgrtmur: Meiningin með tillögunni
um atvinnuástand í sambandi við herinn,
sent var samþykkt í haust er einmitt þetta:
að kanna hversu margir þyrftu að fá vinnu
þegar herinn fer og hvað margir munu
vinna áfram við flugvöllinn, hversu stórt
vandantálið sé i rauninni.
Haukur: En aðrir valkostir við þjóðarat-
kvæði t.d. einangrun hcrsins?
Bragi: Mín afstaða til þessa mál s er sú,
að krafan unt einangrun hersins sé hættu-
leg að því leyti, að okkar meginbaráttumál
kunni að falla í skuggann. Ég fæ heldur
ekki séð, að krafan um einangrun hersins
sé raunsærri en bara hreint út krafan her-
inn burt. Hvernig er hægt að einangra her-
inn, — Það hljóta alltaf að vera ákveðin