Læknablaðið - 01.02.1916, Blaðsíða 4

LÆKNABLAÐIÐ
18
góS rök fyrir henni. Samkvæmt henni tala nú einnig sumir (Lichtenstein,
Neck o. fl.) um sn. magavikkun, meSogán þarmlokunar, og hvaS vægu
tilfellin snertir, er slík skifting auövitaö fyllilega réttmæt. — Þaö er hins
vegar mjög óvíst, hve réttmæt hún er, þegar um alvarlegu og banvænu
dæmin er aö ræöa, því þótt þau gangi eigi allsjaldan aö eins undir nafninu
„sn. magavíkkun“ í læknaritum og annaö því eigi fundist, má þó oft
ráöa af líkfundunum, aö um þarmlokun hafi samt hlotiö aö vera aö
ræöa (sbr. kafl. um patholog. anatomi). — En þótt eigi sé óliklegt aö ein-
föld sn. magavíkkun geti veriö mjög hættulegur eöa banvænn sjúkdómur,
þá veröur þaö aldrei fjarri sanni aö telja sjúkd. á vægu stigi sam-
svara einfaldri sn. magavíkkun, en sn. magavíkkun
meö þarmlokun, er hann reynist alvarlegur eöa ban-
v æ n n. Hér veröur að minsta kosti gert ráð fyrir, aö svo sé, en úr því
sn. magavíkkun meö þarmlokun hefir langmesta þýöingu bæöi vegna þess,
hve hættuleg og vandþekt hún er og vegna meðferðarinnar, vil eg aðal-
lega gera hana aö viðfangsefni mínu í þessum línum, i þvi trausti, að
lesendur Lbl. hafi gaman af aö kynnast henni svolítiö nánar.
Inngangi þessum til frekari skýringar veröur nú drepið hér á helztu
atriöin í s ö g u s j ú k d ó m s i n s. Einhverjar þær fyrstu sagnir, sem
menn þekkja og átt geta viö sjúkd. þenna, er lýsing P'later’s á tveim
sjúkdómstilfellum, eftir ofát (öðru banvænu) og færö er í annál áriö 1614.
Áriö 1840 getur um hann enskur læknir, Peebles aö nafni og nokkru
síðar aðrir landar hans, einkum B r i n t o n, sem hvaö fyrstur gefur góða
lýsingu af sjúkdómnum (1859). Fa g g e ritaöi fyrstu statistikina yfir
sjúkdóminn (1873) og Morris og Hunter finna hann fyrstir eftir
operationir (1885), (vegna coxitis tub. og ovariectomia). — Um likt
leyti er hans getið af fleiri þýzkurn læknum, fyrst af Bamberger
(1855). Hecht o. f 1., seinna af Rokitansky (1863), sem haföi þá þegar
fundiö þarmlokun af völdum hengisins* árið 1842, en án þess aö setja
hana i samband viö sn. magavíkkun ; þaö geröi fyrstur landi hans, K u n d-
r a t (1891) og taldi hana þá orsök magavíkkunarinnar, en S c h n i t z 1 e r
varö fyrstur til aö þekkja sjúkd. á lifandi manni (1895) og gaf um leiö
þau ráð við honum, sem þann dag í dag þykja hvaö bezt reynast. — Siöan
hefir veriö um hann ritaö af fjölda lækna í ýmsum löndum, einkum þýzku
læknarnir Kelling, v. Herff, Albrecht, Stieda, Neck og Payer, enski lækn-
irinn Laffer, frönsku læknarnir Lecéne, Lardennois, Tissier og Mathien,
japönsku læknarnir Ohonori og Kuru o. fl. o. fl. — Langtíðastur er
sjúkd. eftir operationir, einkum á innýflum (maga, gallgöngum), en kemur
annars fyrir eftir operationir hvar á likamanum sem er (amputatio mam-
mæ, amputat. og resectionir á útlimum, nýrna og blööruoperat. o. s. frv.).
Aö þessu frátöldu virðist hann helzt koma eftir ýmsa næma sjúkdóma
(lungnabólgu, taugaveiki, skarlatssótt, tæringu o. s. frv.), þá eftir sjúk-
dóma í maganum sjálfum (gastritis), sjúkdóma í taugakerfinu, (myelitis,
tabes) fæöingar, en kemur auk þess fyrir hjá, að þvi er viröist, alhraustu
fólki t. d. eftir ofát (einkum ef reynt er á sig á eftir) eöa jafnvel eftir
hláturskast. — Sjúkdónmrinn kemur fyrir á fólki á öllum aldri, en virö-
* Franski lækn. Glénard sýndi, alveg óháÖ R., fram á þaÖ sama, í sambandi viö
enteroptose-kenningu sina 1885.