Læknablaðið - 01.02.1916, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ
21
myndun vegna gerSar i maganum, en meS tilgátu franska lækn. Lar-
dennois (1909) um þýöingu „aérophagiunnar“, viröist gátan fyrst vera
ráSin. — Hann tók eftir því, aS þessir sjúkl. voru sifelt aS renna niSur
og kendi þorstanum eftir operat. um þaS, sjúkl. fyndu svölun í því aS
renna niSur munnvatni sínu, en um leiS gleyptu þeir svo mikiS loft, aö
þeim yrSi bumbult. Þeir reyndu þá aS þrýsta því upp aftur, en viS þaS
kæmist fyrst sú eiginlega „aérophagi" af staS, eins og M a t h i e u hefir
lýst gangi hennar og bent á, aS þaS sama eigi sér staS, jjegar sjúkl. eftir
operat. eSa alvarlega næma sjúkd. fari aS fá aS borSa nokkuS aS mun. Þeir
fái þá óhægS fyrir brjóstiS og verSi þá aérophagar", án þess þeir viti af
þvi sjálfir, og er þaS í góSu samræmi viS þaS, hve löngu eftir svæfinguna
sjúkdómurinn vanalega kemur (á 3.—5. degi). Stundum virSist þó loftátiS
eitt nægja til þess aS valda alvarlegri magavikkun, t. d. viS svæfingn
(Mooshead, Tissier). — Payer sýnir nú fram á hvernig loks reki aS því,
aS einföld sn. víkkun á maganum, t. d. eftir operat., sem venjulega álls
engin eftirtekt er veitt, geti á vissu stigi lokaS þarminum, á fyr nöfndan
hátt, ef ekki er viS henni séS í tíma. — Hafi þarmurinn lokast neSarí gall-
gangsmynnisins eins og vant er, er afleiSingin auSsæ. GalliS og panreas-
safinn safnast þá fyrir í skeifugörninni, sprengja upp pylorus og blandast
innihaldi magans, sem viS þaS þenst enn meira út, svo sjúkdómurinn
verSur brátt rnjög alvarlegur eSa banvænn. Vér sjáum því, aS sjúkdómurinn
inn er í rauninni aS eins hærra stig af einfaldri magavíkkun eSa afleiSing
(complikation) hennar. Orsakir þeirra beggja eru þær sömu, en þó er
ekki ólíklegt, aS allar þær meSfæddu eSa áunnu líffærabreytingar, sem
getiS er um hér aS framan, hafi rnikla þýSingu viS rnyndun hans. Beinar
og óbeinar orsakir sjúkdómsins verSa þá, í stuttu máli, auk þeirra, þessar:
A. Ó b e i n a r o r s a k i r, alt þaS sem rýrir tæmingarhæfileika magans.
1. Ýmsir a 11 s h e r j a r s j ú k d ó m a r, sem veikla líkamann yfir
höfuS (alvarlegir næmir sjúkdómar, anærnia gravis o. s. f.r.v).
2. Sjúkdómar í taugakeirfiriu (heilasjúkd., tabes, myelitis
[t. d. eftir spondylitis], sjúkdómar i autonomakerfinu og chroma-
finakerfinu o. s. frv.).
3. S j ú k d ó m a r í maganum s j á 1 f u m (taugum hans, gastritis).
4. Eitranir (sjálfseitranir, svæfingarlyf, morfin, veroiial o. fl.).
5. M e i S s 1 (t. d. högg á kviSinn).
B. Beinar orsakir, sem ofbjóSa tæmingarhæfileikum magans og
þenja hann út.
1. Óvarlegt b o r S h a 1 d, miSaS viö ástand magans (ofát, hjá
börnum, geöveiklingum, tæringarveikum o. s. frv.).
2. Magasaf arensli (gastrosuccorrhoe).
3. L 0 f t g 1 e y p i n g (aérophagia) og ef til vill loftmyndun viö gerS
í maganum.
Líkfundir við sjúkdóminn. (pathologisk anatomia). — Menn eru al-
ment sammála um þaö, hverjir þeir séu. Maginn, sem er svo útþaninn, aö
hann viröist fylla út alt kviöarholiS, liggur eins og V-beygöur drellir
undir magálnum, þannig, aS curvatura minor, nær langt ofan fyrir nafla
og curvatura major aö mestu niöur aö lifbeininu ef ekki alla leiö niöur í
litlu grindina. Hann er fullur af gulgrænum eöa sjaldnar grábrúnum eöa