Læknablaðið - 01.02.1916, Blaðsíða 10

24
LÆKNABLAÐIÐ
vitiosus eftir gastroenteroanastomosis, en naumast t. d. viö sull, sem
sprungiö heföi inn í magann, pancreas-cystur, sem þrýstu að skeifugörn-
inni, stóra hydronephrosis með uræmi-einkennum (uppköstum) o. s. frv.
Gegn peritonitis, sem líkst getur afarmikiö, einkum ef sótthitinn er
lítill, mælir einkum lögun og oft hin skarpa takmörkun útbungunarinnar,
eymslaleysið, hin miklu gutlhljóö og það, aö defense musculaire vantar. —
Mótsett viö ileus paralyticus er hér aftur hin takmarkaða útbungun og
deyfan yfir henni og þaö, að uppköstin eru aldrei fæculent., þ. e. a. s.
galllitarefnið er aö eins finnanlegt sem bilirubin og biliverdin, en aldrei
sem h y d r o bilirubin, sem auökennilegt er fyrir þau, auk lyktarinnar.
(Viö Sublimatprófun Schmidts litast það r a u 11, hin græn eöa ekki neitt.
Hiö síðasta er aftur á móti sameiginlegt fyrir þenna sjúkdóm og allar
háttsitjandi (infrapapillerar) þarmlokanir, af öörum orsökum. Þær geta
líka myndast snögglega eða hagaö sér eins og sn. sjúkdómur, þótt þær
í eðli sínu séu hægfara. Það eina sem þá er til leiðbeiningar, auk allra
líkindanna, er þaö, aö þeim fylgir næstum aldrei svo mikil útvikkun á
maganunt, þvert á móti, maginn hefir stælst svo við mótstöðuna, aö
iörahreyfingar hans finnast eöa sjást oft utan á og útbungunin er þvi
miklu rninni. Viö þenna sjúkdóm aftur á móti eru allar iðrahreyfingar
rnagans lamaöar og hann liggur algjörlega slappur. — Þaö veröa þó engin
glögg takmörk sett á milli þessara sjúkdóma, þeir geta hæglega fylgst aö,
því sá fyrri eykur rnjög tilhneiginguna til þess síöari. — Sitji þrengsli
(lokun) ofan viö papilla Vateri, eða í pylorus sjálfum, eru gall-uppköstin
næstum útilokuö og getur það því aö eins likst sjúkdómnum, i þeim fáu
tilfellum, þar sem brot kemur á görnina svo ofarlega. Útbungunin viö
pneumatosis getur mjög líkst útb. viö þenna sjúkdóm; henni fylgir þó
mótsett honum, bradycardi og bankhljóöiö er tympanit. í stað deyfunnar.
Horfur sjúkdómsins (prognosis). Án viðeigandi læknishjálpar er sjúk-
dómurinn banvænn í flestum tilfellum (90—100 pct). En með vaxandi
þekkingu á honum hefir dánartalan færst niöur, svo aö seinni ára skýrslur
telja hana um 65—53 pct; mest er undir því komið aö þekkja sjúkdóminr.
og geta spornað viö því að hann komist á hátt stig, því þá er hann oft
ólæknandi.
Viðsjá sjúkdómsins (prophylaxis). Hún hefir mjög mikla þýöingu og
er einkum í því fólgin að láta sjúklinga, sem svæföir hafa veriö, hreinsa
og skola vel munninn og slím það, sem í hálsinn safnast, gefa þeim ismola
í munninn, ef þeir kveljast af þorsta, og láta þá spýta út, en ekki renna
niður og vara þá viö aðgleypa loft, en hafi þeir þrálát uppköst, er bezt
ef unt er, að leggja þá á hægri hlið og láta þá hafa hátt undir lendunum.
Sérstakrar varkárni veröur aö gæta þegar sjúkl., eftir operat. eða alvar-
lega næma sjúkdóma, fara aö fá meira aö boröa, einkum af þurri fæðu, sem
tæmist seinna úr maganum; fljótandi, hálffljótandi og maukkend fæöa
þolist ólikt betur, en oft nauösyn aö gefa þessum sjúkl. eins mikiö og unt
er af kjarngóöri fæöu. Þá ber aö vara menn yfir höfuö viö mjög miklu
ofáti, einkum ef þeir ekki eru vanir því, eða þurfa að reyna mikið á sig
rétt á eftir (einkum nota kviöarvöövana). Reynslan sýnir aö sjúkd. kemur
ekki svo sjaldan eftir að gipsumbúðir hafa verið lagöar á vegna spondy-