Læknablaðið - 01.05.1924, Page 3

IIEIIIBBIIIBIS
io. árgangur.
Reykjavík, i. maí 1924. 5. blað.
Tracheotomi Dekanylement.
Erindi flutt í Læknafélagi Reykjavikur 14. apríl 1924.
Eftir ólaf Þorsteinsson.
Með tracheotomi er átt viö, aÖ setja gat á barkatin. Áöur fyr gerött
menn ekki greinarmun á barlcaopmm og larynxopnun, sem menn nú nefna
Laryngotomi; ef aö eins er aö ræöa um aö kljúfa cart. thyreoid. gegnunt
íamina intermedia, þá kallast þaö thyreotomi eöa laryngofissur. Annars
eru notuö ýms nöfn, sem gefa til kynna, hver partur barkans er klofinn.
Tracheotomi í þrengri merkir.gu er skift eftir því, hvort skurðurinn er
geröur fyrir ofan, fyrir neÖan eöa gegnurn isthmus glandulæ thyreoid.,
og nefnist þá tracheot. superior, ntedia eöa inferior.
Tracheotomi er einhver sú elsta operation, sem sögur fara af. Það er
i sögur fært frá fornöld, samkv. frásögn Gallenusar, aö Askepliades frá
Bithyniu, sem praktiseráði í Róm á dögum Ciceros (106—44 f. Kr.), hafi
veriö sá fyrsti, sem gerði tracheot. Nokkru síöar geröi Antyllus þessa
sömu operation, ofarlega á dögum Lfadrians (76—138 e. Kr.). Báöir þess-
ir læknar geröu hana meÖ þverskuröi, og barkann opnuðu þeir í milli
brjóskhringjanna, — Á miðöldunum var hún mjög sjaldan eöa alls ekki
gerö.
Arabiskir læknar minnast á hana, án þess að gera hana sjálfir. Þá var
alment álitiö, aö trachea-hringirnir greru ekki saman aftur. Avenzoas
geröi þá þenna skurö á geit, til þess aö sýna og sanna, aö hringirnir gætu
gróið saman aftur. Fyrst á 16. öld er aftur farið að framkvæma hana, og
er það einkum fyrir tilstilli Fabriciusar ab Acpiapendente, og er hann
auk þess sá fyrsti, sem notaði tracheal-kanýlu. — Hann notaöi beina
pípu, en lærisveinn hans, Casserius, notaöi fyrstur bogna pípu.
Fabricius skar gegnum húö og lina parta meö langskuröi, en
barkann opnaði hann milli hringja með þverskur ö i. Markús Aure-
líus lofaöi ]>essa aðferð mjög viö croup. Ánnars var aðal-indication fyrir
trach. ]) á corp. alien.; og eftir því sem tímar liöu fram, fundu menn
upp betri verkfæri, og teknik varð fullkomnari. Árið 1675 bjó Dekker
frá Amsterdam til fyrsta b 1 orichoto m, var þaö t r o i k a r t. Síö-
ari part 17. aldar og fyrri part 18. aldar var trach. tíðar gerö, og þá
ávalt með þverskurði, þangaö til að Heister tók aö gera hana meö
1 a n g s k u r ð i um miöja 18. öld.
Á siðari timum eru ýmsir læknar, t. d. O. Frank, aftur farnir aö aö-
hyllast tracheotomi meö þverskuröi á húð og barka; telja þeif, sent