Læknablaðið - 01.06.1941, Blaðsíða 10

52
LÆKNÁB LÁÐ 11)
Meöferöin þarf þvi jafnan aö byrja
áöur en aö svikamyllan er í fullum
gangi.
Eftir verulega blæðingu síast
lymphuvessar inn í blóðið, meðan
háræðarnar eru óskaddaöar. Það
verður því þynning á blóð'inu —
hæmodilutio. Sé blæðing svo mik-
il, að næring vefjanna verði mjög
ófullkomin, lamast háræðar og
vessar streyma nú í öfuga átt.
Þessi secundera hæmoconcentratio
eftir blæðingu er jafnan vottur
um shock. Reynslan hefir líka
sýnt, að sé þessum sjúklingum gef-
in transfusio strax, fer allt að jafn-
aði vel. Sé blóðtransfusio frestað
nokkra klukkutíma, kemur hún oft
að litlum eða að minnsta kosti
minni notum. Hér sannast því sem
oftar, að bis dat, qui cito dat.
Byrjunareinkenni við shock eru
föl og köld húð og hraður púls.
Akafur æðasamdráttur (arterio-
lae) gétur í byrjun haldið blóð-
þrýstingi nokkuð uppi, en lækki
blóðþrýstingur skyndilega eða
falli hann jafnt og þétt, má ganga
út frá þvi að shock sé í aðsigi.
Minnki púlssviðið (pulsamplitude)
skyndilega, er það líka alvarlegt
einkenni.
Strax og litið er á sjúkling í
shockástandi, er auöséð, að alvara
er á ferðum. Andlitið er hálf inn-
fallið. Litarháttur er fölur en um
leið gráleitur og fljótt sést vottur
um cyanosis, einkum á vörum,
eyrum og nöglum. Húð er köld
og oftast rök og stundum standa
svitadropar á enni sjúklingsins.
Ef vökvamissir hefir orðið mik-
i 11 í gegnum nýru eða intestina
(dialretes, áköf diarrhoe), er húð
þur og turgor vantar. Öndun er
tið en grunn og stundum kemur
inn á milli einstaka djúpur, hálf
stynjandi andardráttur. Við sum-
ar tegundir shocks er þó Cheyne-
Stokes eða jafnvel Kussntauls
öndun. Puls er mjög tíður, celer
og stundum dicrot. Blóðþrýsting-
ur er lágur, stundum aðeins 50
mm. Hg. Oft er ógerningur að á-
kveða diastoluþrýstinginn. Bláæð-
ar eru samanfallnar svo að erfitt
er að ná í blóð við venupunctur.
Sjúklingur er að vonum magnlít-
i 11 og vöðvar hypotoniskir og re-
flexar því litlir. Pupillae eru oft
fremur víðar og ljósreaction í
tregara lagi. Venjulega er hypot-
hermia, en stundum er hár hiti,
þrátt fyrir kalda húð.
Liðan virðist skárst, ef mjög
lágt er undir höfði sjúklingsins og
stingur það í stúf við sjúklinga
með hjartasjúkdóma.
Sumir sjúklingar í shockástandi
eru rænulitlir og virðast ekki
þjást mjög. Aðrir eru eirðarlaus-
ir eða jafnvel háværir og erfiðir
viðureignar, eftir því sem kraftar
leyfa. Margir sjúklingar eru þó
með fullri rænu fram til þess síð-
asta og svara öllum spurningum
skilmerkilega. Flestir kvarta um
þorsta en halda oftast engu niðri.
Þvag er jafnan mjög lítið og
stundum er nálega anuria. Eðlis-
þyngd þvagsins er venjulega litil
og stundutn er isosthenuria. Et’
talin eru rauð blóðkorn eru þa’.t
tíðast 6—-8 milljónir og bæmo-
globin þá um leið aukið að sama
skapi. Við sumar tegundir shocks
(einkum medicinsk) ber lítið á
hæmoconcentratio, þó að öll önn-
ur einkenni finnist um háræða-
lömun.
Þegar sjúklingur deyr úr shocki.
stöðvast jafnan andardráttúr fyrst.
Hjartað getur haldið áfram, jafn-
vel í nokkrar mínútur, enda á það
enga sök á blóðrásartrufluninm.
Sé Röntgenmynd tekin af hjart-
anu meðan shockástandið varir, er
hjartaskugginn mjög lítill. I onus