Læknablaðið - 01.06.1941, Blaðsíða 13

LÆ K NAB LAÐIÐ
55
illt verra. Slagæ'ðatonus er mjög
aukin við shock og er því engin
skynsamleg ástæða til þess að
reyna lyf með adrenalinverkunum.
Læknum verður þó oft fyrir aö
reyna stimulantia, jafnvel þó að
trúna vanti á verkanir þeirra. Af
lyfjum, sem helst er gripið til
þannig, má nefna: coffein, penta-
zol, nicaethamid, sympatol,
stryohnin o. f 1., en fróðir menn
telja meira en vafasamt aö nokk-
urt þessara lyfja komi að verulegu
haldi.
Oft virðast læknar einkenni-
lega lengi að velta fyrir sér fysio-
logiskum staðreyndum, áður en
þeir reyna að nota sér þær í starfi
sínu. Fyrir 20 árum sýndi próf.
Krogh fram á, að súrefnisskortur
væri hið mesta skaðræði fyrir hár-
æðarnar, lamaði þær og gerði um
leið óþéttar. Eg held að lyflækn-
ar hafi orðið á undan handlækn-
um í því að nota súrefni til þess
aö fyrirbyggja eða lækna shock,
t. d. við coronarthrombosis og
ýmsar einbranir. Að vsíu er eg ó-
kunnugur liandlæknabókmennt-
um, en þetta atriði hefi eg athug-
að nokkuð víða og að engu séð
súrefnisnotkunar getið við sára-
shock, fyr en í litlum ])ésa, sem
Brittish Committee on wound
shock and lílood transfusion sendi
frá sér síðastliðið haust. Þar seg-
ir meðal annars: „Administration
of oxygen in high concentration
tends to relief tissue anoxia and
may bring about considerable
improvement in case of shock.“
Sjálfsagt er að gefa súrefni án taf-
ar. ef vottur er um cyanosis, en
ástæðulaust finst mér að bíða eft-
ir því einkenni, því að súrefnis-
skorts gætir miklu fyr. Við shock
er líka oft byrjandi lungnaödem
og mettast þá blóðið mjög treg-
lega af súrefni, einkum þegar
öndun er grunn. Hep])ilegt er aö
láta sjúklingana anda að sér öðru
hvoru súrefni, sem er blandað
nokkru af kolsýru (carbogen).
Öndunartæki það, sem enska
nefndin mælir með, er kent viö
Boothby, Lovelace og Bulbulian
og má með því ýmist gefa hreint
súrefni eða ákveðna blöndu af
súrefni og andrúmslofti. Notast
má við einfaldari útbúnað, t. d.
glaðlcAftssvæfingatæki. Vejijulega
þarfnast sjúklingurinn 4—6 lítra
súrefnis á mínútu og þarf að
tengja loftmæli við súrefnishylk-
ið. Halda skal áfram að gefa súr-
efni, án þess að hlé verði á, þang-
að til öruggur bati er fenginn.
Vegna acidosis virðist eðlilegt
og sjálfsagt, að gefa nokkuð af
natr. bicarb. eða natr. lact. og er
heppilegt að blanda efnum þess-
um saman við salt eða sykurupp-
lausnir þær, sem síðar eru nefnd-
ar.
Mest er þó um vert að fylla hið
hálftóma æðakerfi, auka blóð-
þrýsting og bæta með því næringu
vefjanna. Reyndir hafa verið ýms-
ir vökvar og verður jafnan að
gefa þá in venis, eða intramuscu-
lert, ef skjót verkun á að fást, enda
er jafnvel resorptio á saltvatni
hæpin frá subcutis eða intestina,
meðan shockástandið varir.
Þetta hefir helst verið reynt:
1. Sol. natr. clor. physiolog.
eða Ringer-Lockes vökvi, og eru
þá ósjaldan gerðar á þeim smá-
breytingar. Algengast er að bæta
í þá bicarb. natr., sleppa kalium
o. s. frv.
2. Sol. natr. clor. 5% eða enn
sterkari.
3. Drúfusykurupplausn 5-10%
4. Drúfusykurupplausn 40-50%
5. 6% gurnrni arab. i sol. natr.
clor. physiolog.
6. Plasma eða serum.