Læknablaðið - 01.08.1943, Qupperneq 13

LÆKNABLAÐIÐ
23
viö stööur og erfiSi og er þá ein-
att nóg aö þetta fólk fái vel geröa
almenna skó. En viö valgusskóna
þarf aö gæta að fleiru, þeir eiga
aö rétta valgusstillinguna og til
þess þarf botninn í þeim aö hall-
ast, vera hærri aö innan, stundum
er hann formaöur eftir afsteypu
af fætinum. Til þess aö fóturinn
renni ekki út af þessum skáfleti
þarf hælkappinn aö vera sérlega
sterkur utanfótar. Hællinn þarf aö
ná vel framundir lágilina innan-
fótar, svo aö hann styöji hana aö
gagni og vera hærri þeim megin
svo aö hann hjálpi til að rétthverfa
fótinn (valgushæll). Þessir skór
eru dýrir; þeir eru handavinna
læröra iðnaðarmanna og allur
þorri fólks hefir ekki efni á að
nota þá að staðaldri. Því þarf aö
keppa að sama marki meö öðrum
ráðum og hefir tekizt mæta vel
að ná því i flestum tilfellum með
ilstoðum og stundum má auk il-
stoðanna hafa valgushæla undir
skónum. Efniö í ilstoöunum þarf
að vera sterkt, helzt létt, standast
sæmilega vel áhrif svita og ekki
fjaðra svo neinu nemi. Bezt hefir
aluminium reynzt eða öllu heldur
aluminium blandað öðrum efnum
(Duraluminium, Durano). Nú er
aluminium ekki fáanlegt hér og
eru því ilstoðir sem stendur smið-
aöar úr eirblöndu og húöaðar meö
nikkeli. Reynist það vel, en er
þyngra.
Til þess að ilstoðirnar geti
komið að gagni, þarf aö hafa þær
í góðum skóm. Séu hælkapparnir
linir, láta þeir undan og fóturinn
rennur út af ilstoðunum. Eins er
þýðingarlaust að nota þær í
gúmmískóm.
Þó að velflestir sjúkl. komist
af meö málmilstoðir, þá eru sum-
ir fætur þannig, að ilstoðirnar
ve*röa að falía nákvæmlega að
þeim og mun betur en málmurinn
getur gert. Eru þær gerðar úr
vefnaði (dregli, hnakkgjörðum,
tricot og þ. u. 1.) gegnvættum í
celluloid upplausn og lagöir i
stálþræðir til styrktar (Lange’s
ilstoðir) eða úr „walkleðri" og
þá allajafna meö málmsóla. Eru
þessar ilstoðir eins og skóbotn,
nema á þeim er bryggja, sem fylg-
ir jarka og hæl, svo að fóturinn
getur ekki runnið út af þeim; má
því nota þær í mun lélegri skóm
en hinar, en þær eru líka mun dýr-
ari. Veröur aö nróta þær á gibs-
afsteypu (positiv) af fætinum, en
hinar má hamra eftir gibsmóti
(negativ).
Ef fæturnir eru mjúkir og hreyf-
anlegir má æfinlega hjálpa sjúkl.
mikið og einatt að fullu með ilstoð-
um eða skóm, en sé hann fixerað-
ur er þýðinarlaust að reyna þaö,
þá er ekki hægt að rétthverfa
hann.
Stafi festingin af samdrætti
vöðva, verður aö leggja sjúkl. í
rúmiö, hætta allri áreynslu á fót-
inn, hafa viö hann hita, oft er
vatnsnudd gott, þar sem tæki eru
til þess, stundum losast spasmarn-
ir, ef spýtt er novocaini inn i vöðv-
ana framan á leggnum, en stundum
veröur að rétta fótinn í svæfingu
og leggja í gibs og láta sjúkl ganga
í gibsumbúöum nokkurn tíma á
eftir. Fyrst þegar fóturinn er orð-
inn mjúkur og hreyfanlegur er
hann orðinn hæfur til þess aö
ganga á ilstoðum.
Sé fóturinn hinsvegar kominn á
lokastigið, vöövarnir uppgefnir,
böndin fullteygö, liöbrjóskiö meira
eöa minna slitið, og eytt og beina-
grind fótarins aflöguð, gagnar
hvorki physiotherapia né redresse-
ment. Ér þá vart um annað að
gera, en að smíða sjúkl. skó eftir
afsteypu af fætinum, svo aö eins