Læknablaðið - 01.06.1954, Blaðsíða 6

82
LÆKNABLAÐIÐ
þau bæði orku sína og efnivið-
inn í líkamsbyggingu sína til-
búin úr vefjum fóstrans. Til
þeirra er þess vegna mjög erf-
itt að ná án þess að valda fóstr-
anum tjóni um leið. Á siðustu
árum minnkar sífellt tjón það,
sem ektoparasitar og bakteríur
valda á heilbrigði menningar-
þjóðanna. Hins vegar hrekkur
geta okkar ennþá skanimt í
viðureigninni við vírusin, en
það er vegna þess, hve miklu
tryggari aðstöðu þau hafa í
sambúðinni við líkamann, það
er að segja, live parasitismi
þeirra er miklu fullkomnari.
Gegn vírussjúkdómum eru því
aðeins tiltækar immunbiolog-
iskar ráðstafanir, enn sem
komið er, og duga þær þó nær
aldrei til lækninga beldur að-
eins til varna.
Af ofansögðu má ráða, að
vírussjúkdómarnir verði síð-
astir til að víkja og munu
lialda velli lengi eftir að lækna
má infektionir, sem stafa af
stærri lífverum.
Nú eru vírus ákaflega ólík
hvert öðru. Stærðarmunur
þeirra innbyrðis er geysimik-
ill. Hin stærstu eru um 450—
500 mp, en hin smæstu um 10
mg í þvermál, þ. e. a. s. hin
smæstu eru 100—150 þúsund
sinnum minni að rúmmáli en
hin stærstu. Stærstu vírus er
eðlilegt að telja til lifandi vera,
en hin smæstu líkjast miklu
meir sumum eggjahvituefnum,
svo sem enzymum. Stærri teg-
undirnar, eins og t. d. kúabólu-
vírus, hafa væntanlega talsverð
sjálfstæð efnaskipti, enda má
nú þegar koma við chemother-
api við sjúkdómum,sem stafa
af sumum þeirra, svo sem psit-
tacosis. Hin smæstu hafa á-
reiðanlega miklu minni sjálf-
stæð efnaskipti, enda er enn-
þá engin von um chemotherapi
gegn þeim (mænusótt).
Tvær leiðir má fara til að
verjast vírussjúkdómum: Sú
fyrri útheimtir nákvæma epi-
demiologiska eða kannske eko-
logiska þekkingu á hegðun
vírussins ogþeirri hringrás sem
það lcann að fara í náttúrunni
milli ýmissa dýrategunda o. s.
frv. Þegar slík þekking er
fengin má stundum rjúfa þessa
hringrás eða a. m. k. verjast
allri snertingu við virusmeng-
uð efni eða dýr.
Hin aðferðin er að beita im-
munhiologiskum aðferðum til
að vernda einstaklinga iafnvel
þótt umhverfið sé sýkt.
Fyrri aðferðin er oft á tíðum
mjög flókin einkum vegna
þess að langflestir virussjúk-
dómar hafast ekki aðeins við
i einni dýrategund, t. d. mann-
inum, heldur venjulega í fleiri
dýrategundum og oft i mjög
mörgum. Það liggur þá í aug-
um uppi, að fullnægjandi epi-
demiologisk þekking á sjúk-
dómunum, sem þeir valda,
verður að ná til allra þeirra
dýrategunda af hverju land-
svæði, sem gela tekið vírusið