Læknablaðið - 01.07.1954, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ
9r)
I sambandi við ákvæði þetta,
sem hefur að geyma aðalregluna
um þagnarskyldu lækna, eru
nokkur atriði, sem mér finust
rétt að minnast á nokkuð nánai.
1 fyrsta lagi er rætt um, að
læknar eigi að gæta þagnar-
skyldu um „einkamál“. En hvaö
eru „einkamál“ í þessu sam-
bandi? — Þess er að jafnaði
ekki getið í lögum, hvað teljisí
einkamál og er þá á valdi dóm-
stóla að meta það í hverju lil-
felli. Fræðimenn liafa reynt að
skýrgreina hugtak þetta, en þo
ekki orðið svo ágengt, að veru-
lega sé liægt á því að hyggja i
framkvæmd. Tvær kenningar
hafa aðallega verið uppi um
þetta efni, þ.e. svonefnd „vilja-
kenning“, þar sem skilyrðis-
laust er miðað við vilja þess, er
einkamálið varðar. Ef sjúkling-
ur lætur í ljós þann vilja sinn,
að málefni, sem hann skýnr
lækninum frá, skuli vera trún-
aðarmál, hvernig sem því kann
annars að vera háttað, þá a
læknirinn samkvæmt þessari
kenningu að vera leyndarskyld-
ur um það. Hin kenningin nefn-
ist „hagsmunakenning“ og á
samkvæmt henni að miða viö
sknysamlegt mat á hagsmunum
þeim, er krefjast leyndar, og þá
sérstaklega miðað við hagsmuni
þess er einkamálefnið varðar.
Stundum er kenningin og orðuð
á þann veg, að um eitthvert við-
kvæmt efni þurfi að vera að
tefla, sem ætla megi, að aðilja sé
sárt um að berist út. Almennt
cr viðurkennt, að þessi „hags-
munakenning“ hafi við meiri
rök að styðjast en „viljakenn-
ingin“. Þótt lækni sé t.d. trúað
fyrir því í læknisstarfi af sjúkl-
ingi, að hann ætli að borða á
tilteknum matsölustað á tiltekn-
um tíma, þá er það ekki brot á
þagnarskyldu samkvæmt „hags-
munakenningunni“, þótt læknir
skýri frá þessu út af fyrir sig.
En samkvæmt „viljakenning-
unni“ ætti slíkt að vera brot.
Hinsvegar væri það talið brot
á þagnarskyldu samkvæmt
„hagsmunakenningunni“, ef
læknir, vegna vitneskju, sem
hann hefur fengið í starfi sínu,
skýrði fi’á svonefndum „æsku-
syndunx“ sjúklings eða annarra,
giftingaráformum, starfsáfoim-
um, glappaskotum i starfi,
erfðagöllum, sjúkdómum yfir-
leitt, refsiverðum eða ósxðleg-
um athöfnum sjúklingsins eða
annarra. Að því er varðar sjúk-
dóma, nær leyndin ekki aðeins
til nafngreiningar sjúkdómsms,
heldur og til líðanar sjúklings-
ins, hvernig hatahorfur eru og
hugsanlegar afleiðingar fyrir
starf og líf sjúklingsins. Þessar
kenningar leysa ábyggilega ekki
allan vanda í þessurn efnum,
þótt ef til vill megi hafa eitt-
hvert gagn af þeim. T. d. hefur
heyi’zt talað urn mál í Fxnn-
landi, þar sem venjulegur hér-
aðslæknir var krafinn upplýs-
inga um, hvort tiltekinn maður