Bændablaðið - 14.11.2013, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 14. nóvember 20134
Fréttir
Bændafundir BÍ hófust á mánudag:
„Illa farið með ríkisstuðning að
ausa honum frá sér í kvótakaup“
– segir kúabóndi og stjórnarformaður Auðhumlu
Sigurvegarinn í ritgerðasamkeppninni um forystufé:
Sótti verðlaunagripinn
til Þistilfjarðar
Það er umhugsunarefni að verð á
greiðslumarki í mjólk sé svo hátt
að bændur þurfi að láta sjö ára
beingreiðslur af hendi til þess að
greiða fyrir réttinn á beingreiðslum
frá ríkinu. Það gengur ekki upp
að bændur skuldsetji sig í botn til
þess að fá stuðning og endurskoða
verður kvótamálin frá grunni.
Þessi viðhorf komu fram á
bændafundi á Hellu á mánudaginn
var en þar héldu Bændasamtökin
fyrsta haustfundinn í árlegri
fundaferð sinni um landið. Egill
Sigurðsson, bóndi á Berustöðum
og stjórnarformaður Auðhumlu,
tók svo sterkt til orða að menn
færu illa með ríkisstuðninginn
með því að ausa honum frá sér í
kvótakaup, langt fram í tímann.
Í máli fundarmanna kom fram
að sama er uppi á teningnum
í sauðfjárræktinni þar sem
kvótakaup hafi letjandi áhrif á
nýliðun og standi búgreininni að
mörgu leyti fyrir þrifum. Sindri
Sigurgeirsson, formaður BÍ, sagði
að nú væru að renna upp þeir
tímar að ræða þurfi alvarlega
framtíðarfyrirkomulag kvótamála
í landbúnaði.
Á fundinum hélt formaður BÍ,
framsöguerindi þar sem hann fór yfir
þau mál sem eru efst á baugi í starfi
samtakanna. Þá hélt Guðmundur
Hallgrímsson frá Hvanneyri
fyrirlestur um vinnuverndarmál og
mikilvægi þess að landbúnaðurinn
taki öryggis- og heilsuverndarmál
föstum tökum.
Bændasamtökin á krossgötum
Sindri Sigurgeirsson gerði það að
umtalsefni í upphafi að eftir stofnun
Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðarins
hefði starfsemi BÍ breyst mikið.
Starfsfólki hefði fækkað í
Bændahöllinni og framundan væri
að vinna að frekari stefnumótun, t.d.
sem varðaði fjármögnun samtakanna
og umsýslu verkefna fyrir ríkisvaldið.
Sagði formaðurinn að umsýsla
fjármuna fyrir ríkið væri ekki
samrýmanleg hagsmunagæslu og því
þyrfti að breyta. Búnaðargjaldið er
stöðugt til umræðu og í þeim efnum
þyrftu menn að setjast niður og taka
ákvarðanir á félagslegum grundvelli.
Til greina kemur að setja á félagsgjöld
sem yrðu veltutengd en þetta ætti eftir
að ræða og meta kosti og galla. Nú
er til umræðu að endurskipuleggja
félagskerfi bænda en á síðasta
búnaðarþingi var ályktað á þá leið að
unnið skyldi að heildarendurskoðun.
Uppi eru hugmyndir um að bændur
eigi beina aðild að BÍ, fækka í stjórn
samtakanna og að formaður sé kosinn
í beinni kosningu. Þá er til skoðunar
að stytta búnaðarþing en það byggi
á gömlum merg og tími sé kominn
til að endurskoða fyrirkomulagið. Í
máli Sindra kom fram að það kosti 16
milljónir króna að halda búnaðarþing
og það séu miklir fjármunir.
BÍ áforma að gerast aðilar að
nýjum alþjóðasamtökum bænda,
World Farmers´ Organisation, en
þau voru reist á grunni IFAP sem
urðu gjaldþrota fyrir nokkrum árum.
Markmið WFO eru að koma fram og
vera málsvari bænda á alþjóðlegum
vettvangi. Sindri sagði mikilvægt
fyrir íslenska bændur að starfa með
bændasamtökum á heimsvísu þar sem
baráttumálin væru um margt keimlík.
Komum í veg fyrir innflutning á
hráu, ófrosnu kjöti
Í framsögu sinni skoraði Sindri á
bændur að leggja samtökunum lið
í baráttunni gegn innflutningi á
hráu kjöti en nú hafi Eftirlitsstofnun
EFTA, ESA, skrifað áminningarbréf
til íslenskra stjórnvalda fyrir það að
banna innflutning. Líklegt er að mati
Sindra að málið endi fyrir EFTA-
dómstólnum.
Látum ekki Reykjavíkurvaldið ná
yfirhöndinni á Hvanneyri
Málefni landbúnaðarháskólanna
bar á góma en sem kunnugt er hafa
Bændasamtökin lýst því yfir að þau
vilji standa vörð um sjálfstæði þeirra.
Í umræðum voru bændur sammála
um mikilvægi þess og orðaði Geir
Ágústsson, bóndi í Gerðum, það svo
að það væri stórhættulegt að láta
Reykjavíkurvaldið ná yfirhöndinni á
Hvanneyri.
Vinnuverndar- og öryggismálin þarf
að setja á oddinn
Guðmundur Hallgrímsson frá
Hvanneyri hélt fyrirlestur um
vinnuvernd og öryggismál en hann
hefur unnið að þeim málaflokki
á starfssvæði Búnaðarsamtaka
Vesturlands um árabil. Sagði hann frá
átaki í öryggis- og heilsuvernd sem sé
á teikniborðinu og búnaðarsambönd
og Bændasamtökin hafa unnið að á
árinu. Tilgangur verkefnisins sé að
byggja upp innra eftirlit á búunum
þar sem bóndinn sjálfur sér um að
greina sína stöðu og tryggja öryggi.
Markmiðið sé að draga úr tíðni slysa
við búreksturinn og bæta aðbúnað, t.d.
varðandi vinnuaðstöðu, brunavarnir
og umhverfi. Á fundinum var gerður
góður rómur að boðskap Guðmundar
og lýstu fundarmenn ánægju með að
þessi mál væru til umræðu.
Kjaramál, nýliðun og framtíð
búnaðargjalds
Eftir erindi þeirra Sindra og
Guðmundar voru líflegar umræður
þar sem fundargestir lögðu ýmislegt
til málanna. Kjarabarátta bænda
var mönnum hugleikin og spurt var
hvernig aukin eftirspurn eftir mjólk
geti leitt til bættra kjara. Geir í
Gerðum gangrýndi MS fyrir það að
heimta meiri mjólk af bændum með
skömmum fyrirvara, stjórnendur
væru seinheppnir og sæu illa fram
í tímann. Egill Sigurðsson, bóndi á
Berustöðum og formaður Auðhumlu,
sagði að miklar kröfur væru gerðar til
kúabænda um að framleiða nægilegt
magn fyrir innanlandsmarkað. Sveiflur
væru þónokkrar í eftirspurn og sú staða
sem nú sé komin upp hafi ekki verið
fyrirsjáanleg með öllu. Hann benti á að
mikil hagræðing í mjólkuriðnaði hefði
skilað bændum og neytendum miklum
ávinningi þar sem vinnslukostnaður
hefði lækkað. Ómar Helgason, bóndi
í Lambhaga, sagði kjör bænda afar
mismunandi og aðstæður væru ólíkar.
Hann gagnrýndi búnaðargjaldið og
sagði það of hátt. Hann spyrði sig
jafnframt hvað bændur væru að fá í
staðinn – vissulega væri hann ánægður
með margt sem Bændasamtökin væru
að gera en stóru búin væru að greiða
mjög háar upphæðir. Nefndi hann
sem dæmi að hann nýtti sér ekki
ráðgjafarþjónustu því fóðurfyrirtækið
sæi um heyefnagreiningar og
fóðurráðgjöf á sínu búi.
Ungt fólk sest að í sveitinni en
vekja þarf áhuga lánastofnana á
landbúnaði
Í samhengi við kjaramál og kvótaverð
ræddu fundarmenn um nýliðun til
sveita. Sindri Sigurgeirsson sagði
að stærstu inngönguhindranir í
búskap fyrir ungt fólk væri verð á
ríkisstuðningi og hátt jarðaverð á
sumum svæðum. Hins vegar sýndu
rannsóknir fram á að 5% endurnýjun
væri í bændastétt á hverju ári sem væri
ekki slæmt. Í máli manna kom fram
að á Suðurlandi væri mikið af ungu
fólki komið inn í búskap á síðustu
árum. Þórir Jónsson á Selalæk sagði
að mörg bú væru tilbúin að taka við
framleiðslu annarra og þróunin væri
sú að búum fækkaði. Hann taldi hins
vegar að það þyrfti að efla áhuga
lánastofnana á atvinnugreininni. Þórir
nefndi líka að bændur ættu ekki að
leggja alla áherslu á að eignast búin
að fullu á skömmum tíma. Ef hægt er
að greiða rekstrarlán með góðu móti
og hafa afkomu af búskapnum þá eru
bændur á auðum sjó. Formaður BÍ
tók undir að fjármögnun í landbúnaði
væri mikilvæg. Hann sagði frá því að
forystumenn bænda hefðu heimsótt
stjórn Arion banka á dögunum, að
frumkvæði bankamanna, og kynnt
möguleika landbúnaðarins, sem væru
fjölmargir.
Hver er framtíð bændafundanna?
Sindri velti því upp í lokin hver
framtíð bændafundanna væri. Aðsókn
væri víða dræm og mikið framboð
væri af fundum á þessum árstíma. Í
umræðum komu meðal annars fram
hugmyndir að halda bændafundina
á tveggja ára fresti og að hugsanlega
mætti nýta tæknina betur.
/TB
Þessi fallega forystugimbur var
afhent formlega á dögunum,
en hún var meðal þess sem Jón
Hólmgeirsson fékk í verðlaun
í ritgerðarsamkeppninni um
forystufé. Jón var að vonum
ánægður með verðlaunin í
keppninni.
„Ég sá þetta auglýst í
Bændablaðinu og fyrir einhvern
asnaskap datt mér í hug að senda
inn frásögn af því sem ég upplifði
með þessari forystukind. Átti svo
sem ekki von á að heyra neitt af
því meir, en um daginn er hringt
og tilkynnt að ég hafi unnið fyrstu
verðlaun í þessu. Boðið í kjötsúpu
á Skólavörðustíg, sem ég þáði,“
sagði Jón.
Í verðlaun fékk hann meðal
annars forystugimbur sem Guðni
Ágústsson var búinn að velja hjá
Jóhannesi á Gunnarsstöðum, en
með henni lét Guðni fylgja þau orð
að hann vonaði að það væri betri
forysta í henni en Steingrími.
Það fór þó svo að gimbrin sem
Guðni hafði valið drapst og því fékk
hann gimbur hjá Skúla Ragnarssyni
bónda á Ytra-Álandi. Jón á tvær
kindur hjá syni sínum sem býr í
Eyjafirði. Hann segist ekki hafa
komið nærri forystufé í fjölda ára
enda hefur hann sjálfur búið lengi á
Akureyri. Skúli bóndi leyfði honum
að velja sér gimbur og varð þessi
fyrir valinu. Það fór vel á með þeim
áður en haldið var af stað í nýja
heimahaga.
Sláturhús Norðlenska á Húsavík:
Aldrei hærri meðalvigt en nú
„Það er klárt að bæði vigt og gæði
hafa aukist með árunum, sem
dæmi má nefna að árið 2004 var
meðalvigtin 14,76 kíló en nú á
nýliðinni sláturtíð var hún 16,58.
Fita var þá nánast sú sama og í
ár, 6,48 á móti 6,49 en gerð hefur
farið úr 7,60 í 8.40 sem verður
að teljast þó nokkuð og klárt að
margir bændur hafa unnið mjög
gott starf,“ segir Sigmundur
Hreiðarsson, vinnslustjóri á
sláturhúsi Norðlenska á Húsavík.
Um 79 þúsund fjár var slátrað á
Húsavík í haust og ríflega 35 þúsund
hjá Höfn. Fleira fé hefur ekki verið
slátrað á Húsavík síðan 2007 og
meðalvigt dilka hefur aldrei verið
hærri þar á bæ.
Sigmundur segir að almennt ríki
ánægja með sláturtíðina. Meðalvigtin
hafi hækkað örlítið milli ára og sé
meðalvigt nú haustið 2013 sú hæsta
sem mælst hefur þar.
„Við erum svo lánsöm hér að
víða í sveitum höfum við tengiliði
sem þekkja vel til staðhátta og það
er ómetanlegt í því skipulagi sem
nauðsynlegt er í sláturtíð og fyrir
það viljum við þakka. Einnig skiptir
miklu máli að þeir sem sjá um
flutninga hjá okkur þekki vel til og
kunni til verka. Við höfum verið með
sömu aðila í flutningum í mörg ár og
þeir eru sterkur hlekkur í keðjunni,
hafa oft lagt mikið á sig til að hlutirnir
geti gengið,“ segir Sigmundur.
Allt gekk upp fyrir austan
Einar Karlsson, sláturhússtjóri
Norðlenska á Höfn, er einnig
ánægður. Þar mældist kjötgerð 8,20
en var í fyrra 8,45, fita mældist 6,47
á móti 6,86 í fyrra og meðalþyngd
var heldur lægri en í fyrra, 15,77 kg
nú á móti 16,19 kg árið 2012. Alls
var slátrað 35.051 fjár nú á Höfn en
35.323 á síðasta ári að því er fram
kemur á vef Norðlenska.
„Það er ekki hægt að segja annað
en að sláturtíðin hafi gengið mjög
vel. Við sluppum við óveður nema
í fyrstu vikunni, þegar gerði mikið
hvassviðri þannig að fyrir vikið
fórum við aðeins hægar af stað en
við ætluðum. En að öðru leyti gekk
allt upp,“ segir Einar Karlsson.
Þetta er hrúturinn Vogur frá Hesti. Hann er ættaður undan besta hrúti
landsins að sögn eigandans, Grábotna frá Vogi í Mývatnssveit. Vogur er nú
búsettur á Skarði í Lundareykjadal og fékk hann þann vafasama heiður að
vera fyrirsæta fyrir prjónaferð sem Markaðsstofa Vesturlands er að vinna
fyrir Vesturland. Þessi landshluti hefur reyndar mikla sérstöðu þegar kemur
að prjóni og ull. Þar má nefna Ullarselið á Hvanneyri, Hespuhúsið og nýjan
sveitamarkað, Ljómalind í Borgarnesi, fyrir utan alla þá þekkingu sem býr
í höndum kvenna á Vesturlandi. Mynd / Kristín Jónsdóttir
Sindri Sigurgeirsson, formaður BÍ. Þórir Jónsson og Anna M. Kristjáns-
dóttir.
Á bændafundum skiptast menn á skoðunum umbúðalaust. Hér má sjá Geir
Ágústsson í Gerðum og Guðlaugu B. Guðgeirsdóttur í Skarði.
Skúli Ragnarsson og Jón Hólmgeirs-
son með ritgerðargimbrina á milli
sín.