Bændablaðið - 14.11.2013, Blaðsíða 41

42 Bændablaðið | Fimmtudagur 14. nóvember 2013
Utan úr heimi
Nordisk Byggetræf er ráðstefna
sem haldin er á Norðurlöndunum
annað hvert ár en þá koma saman
helstu hönnuðir, ráðgjafar og
rannsóknamenn á sviði fjósa og
fjárhúsa á þriggja til fjögurra daga
fundi með blöndu af fræðilegum
erindum, reynslusögum og
vettvangsferðum.
Ráðstefnan var nú haldin í
Noregi, nánar tiltekið í Hamri.
Alls tóku rúmlega 50
manns þátt í ráð-
stefnunni en
það er afar
j á k v æ t t
að sjá hve
á h u g i n n
er mikill
og vaxandi.
Reyndar voru
ekki nema
tveir frá Íslandi
að þessu sinni,
sem er auðvitað
miður enda
fæst ein allra besta endur menntun á
sviðinu sem unnt er að ná í með því
að taka þátt.
15 fagleg erindi
Að þessu sinni voru haldin 15
fagleg erindi en auk þeirra var farið
í skoðunarferðir og skoðuð bæði fjós,
fjárhús og geitahús. Hér verður gerð
stuttlega grein fyrir helstu erindunum
sem flutt voru á ráðstefnunni.
Meira rými
Nokkur erindi komu inn á nýjar kröfur
um hönnun á fjósum og fjárhúsum,
sér í lagi stórauknar kröfur til aukins
rýmis búfjárins. Í því sambandi má
t.d. nefna afar gott erindi dr. Knut E.
Bøe sem fjallaði m.a. um samspilið á
milli dýravelferðar og kostnaðar og
hvernig grunn forsendur eru í dag
reiknaðar út gagnvart plássþörf dýra,
þar sem horft er bæði til hegðunar
og einnig hreyfiþarfa gripa sem
eru vissulega gríðarlega ólíkar eftir
búfjártegundum.
Fjós fyrir holdagripi
Sláturfélagið Nortura, sem er
samvinnufélag norskra
bænda, rekur eigin
ráðgjafaþjónustu
á s v i ð i
kjötframleiðslu og er með
útihúsahönnuði á sínum vegum
m.a. Íslendinginn Unni Salóme
Árnadóttur. Starfssystir hennar,
Elisabeth Kluften, flutti stórgott
erindi um stöðu nautakjöts-
framleiðslunnar í Noregi og hvað
Nortura er að gera til þess að efla
framleiðsluna.
Í dag eru 65 þúsund holdakýr í
landinu en meðalbústærðin er tæpar
19 kýr. Nortura hefur hins vegar
reiknað út að vegna aukinnar neyslu
og fólksfjölgunar þá þurfi að auka
framleiðsluna verulega og að árið
2022 þurfi 80 þúsund fleiri holdakýr
en eru í landinu í dag! Inni í þeirri
tölu er einnig núverandi vöntun kjöts
á norska markaðinum, en töluvert
mikið er flutt inn af kjöti og er ætlun
Nortura að ná þeim markaði til baka
á ný. Til þess að gera búgreinina
meira aðlaðandi og áhugaverðari
hefur sláturfélagið því lagt töluvert
mikið á sig til þess að ráðleggja
bændum um framleiðsluhætti,
hönnun fjósbygginga o.fl. Þá
leggur félagið mikla áherslu
á hagkvæmnisútreikninga en
ráðunautar Nortura þekkja t.d. norska
styrkjakerfið út og inn enda vega
styrkir þungt í norskum landbúnaði
eftir búsetu.
Fá byggingastyrki
Það er dagljóst að norskur
landbúnaður hefur búið við
töluverðan meðvind á liðnum
árum og með sterkan opinberan
olíusjóð er lífið vissulega
auðveldara. Þannig fá norskir
bændur t.d. styrki frá téðum sjóði
til þess að byggja útihús og nemur
styrkurinn 30% byggingakostnaðar
þó að hámarki 900.000 NOK eða
um 18 milljónir íslenskra króna
og munar um minna. Þá eru vextir
niðurgreiddir einnig af sama sjóði,
svo allt hjálpast þetta að til þess að
gera þarlendum bændum mögulegt
að efla framleiðsluna.
Stefna á stærri fjós
Í yfirgripsmiklu erindi Lars
Erik Ruud, sérfræðings TINE
í fjósbyggingum, kom fram að
bústærðin í Noregi er allt of lítil og
að hagkvæmni stærðarinnar hafi enn
ekki komið þar fram enda búin að
jafnaði með færri en 20 kýr.
Nokkurra ára gömul norsk
rannsókn sýnir að við þarlendar
aðstæður er minnst vinnuframlag
pr. grip í 60 kúa fjósum, þ.e. þrefalt
stærri en þau sem eru til staðar í dag.
Fjós af þeirri stærð eru hins vegar
afar dýr og því hafa Norðmenn verið
að skoða leiðir til þess að lækka
byggingakostnað s.s. með því að vera
með burðarsúlur undir stálgrind, en
það lækkar byggingakostnað verulega
miðað við að vera með sjálfberandi
grind. Þá horfa Norðmenn til þess
að draga úr notkun á steinsteypu en
Nordisk Byggetræf
í áttunda skipti
Arfur Maós
Norska dagblaðið Nationen
birti nýlega grein um Kína þar
sem myndir fylgdu af þurrum
árfarvegum. Ástæða vatns leysisins
var sögð sú að að árvatnið er leitt
burt í skurðum til vökvunar víð-
lendra akra eða það hefur gufað
upp.
Ræktunarland í Kína er álíka
mikið og í Bandaríkjunum en
Kínverjar eru fjórfalt fleiri en
Bandaríkjamenn og þarfnast að
sama skapi meiri matvæla. Af því
leiðir að Kínverjar þurfa að gjörnýta
ræktunarland sitt og nota til þess
mikið af vatni sem leitt er úr ám og
vötnum. Uppgufun áveituvatnsins
stuðlar einnig að því að halda
lofthitanum í skefjum.
Losun koltvísýrings í Kína er
álíka mikil og í Bandaríkjunum.
Ósanngjarnt væri að álasa Kínverjum
fyrir kolabrennslu þar sem á
móti kemur að í Kína er lítið um
jarðgas. Hvað varðar kjarnorku
hafa Bandaríkjamenn forskot en í
nýtingu á sólarorku og vindafli er
Kína komið fram úr þeim. Þá hafa
Kínverjar náð góðum tökum á því að
takmarka losun koltvísýrings, borið
saman við Bandaríkjamenn.
Kínverjar eru fjölmennir miðað
við hin stórveldin, Bandaríkin og
Rússland. Þeim er þetta vel ljóst og
hafa brugðist við því á þrennan hátt.

1. Með eins barns fjölskyldum.
Það er óvinsælt vegna þess
að kínverskar fjölskyldur telja
mikilvægt að eignast son sem
fyrirvinnu aldraðra foreldra.
2. Með mikilli áherslu á útflutning,
m.a. til kaupa á olíu og hráefni.
3. Með samningum um langtíma-
leigu á jarðnæði, einkum í
Afríku, til að tryggja aðgang
þjóðarinnar að matvælum.
Hinn mikli fólksfjöldi Kína er
á tvennan hátt arfur frá Mao
formanni sem lengi réð þar ríkjum.
Kommúnistar náðu völdum í Kína
eftir tímabil stríðsátaka, náttúruáfalla
og hungursneyðar. Með bættu
skipulagi fækkaði dauðsföllum og
fólki fjölgaði ört, en einnig vegna
þess að meðalaldur þjóðarinnar var
lágur.
Hugtakið „fólksfjölgunar-
sprenging“ birtist fyrst sem
nokkurs konar áróðursbragð frá
Sameinuðu þjóðunum, sem sáu fram
á að jarðarbúum gæti fjölgað í 6,5
milljarða árið 2005. Kínverjar sáu
þetta eins og aðrir en Maó brást við
því á sinn eigin hátt. Hann var þess
næsta fullviss að Kalda stríðið mundi
leiða til atóm styrjaldar sem mundi
fækka jarðarbúum um helming eða
meira. Þar með væri um að gera að
Kínverjum fjölgaði til að nægilega
margir lifðu af atómstríð. Afleiðing
þessa var sú að það seinkaði
takmörkun á fólksfækkun í Kína.
Það er ekki hægt að álasa
Kínverjum hvernig nú er komið en
afleiðingin er hins vegar sú að ganga
verður nær nýtingu náttúruauðlinda
í Kína en í flestum öðrum löndum.
Nýjar skýrslur frá Veðurfars ráði
SÞ sýna að enn verður að draga
harkalega úr losun koltvísýrings í
heiminum. Það er að vísu óraunsæi
að það gerist í Kína og öðrum
nýjum iðn ríkjum. Þess vegna þarf
að takmarka losunina með öllum
ráðum í Bandaríkjunum og öðrum
fjölmennum iðnríkjum.
Gleymum öllum losunarkvótum
einstakra landa og kvótaviðskiptum.
Innleiðum þess í stað algjört bann
við orkuvinnslu með brennslu kola
og álíka orkugjöfum og skattleggjum
enn meira olíuafurðir og brennslu á
jarðgasi.
Nationen 12. okt. 2013,
Jo Heringstad
/Þýtt og endursagt ME.
Velferðarstíur eins og sú sem hér sést eru nánast staðalbúnaður í nýbyggðum mjaltaþjónafjósum enda gjörbreyta
þær nýtingarmöguleikum mjaltaþjónanna.
Unnt er að draga úr losun kol-
tvísýrings í búfjárrækt um þriðjung,
að sögn FAO, Matvælastofnunar
Sameinuðu þjóðanna. Sérfræðingar
FAO hafa búið til reiknilíkön sem
byggjast á nákvæmum mælingum
á losun koltvísýrings í fjölda
framleiðsluferla í búfjárrækt, eða
m.ö.o. við flutning, kælingu og
pökkun afurðanna.
Samkvæmt skýrslu FAO er
tiltölulega auðvelt að mæla helstu
losunarþættina. Um 45% verða við
framleiðslu og meðferð fóðursins.
Metangas, sem kýrnar skila frá
sér, nemur 39% af niðurbroti
búfjáráburðarins. Aðra losun má rekja
til úrvinnslu og flutnings afurðanna.
Sérfræðingar FAO telja að meðferð
fóðursins og heilbrigði gripanna geti
dregið verulega úr þessari losun.
Í búfjárrækt er sterk tenging
milli milli notkunar á fóðri og
öðrum rekstrarvörum, framleiðni
búsins og magni úrgangs frá
rekstrinum. Tryggasta leiðin til að
draga úr losuninni er að kynna sér
vinnubrögðin hjá bændum, sem náð
hafa bestum árangri í greininni, segir
FAO.
Skynsamlegast er að gera
nauðsynlegar breytingar á vinnu-
ferlinum sem fyrst þar sem eftirspurn
eftir kjöti heldur áfram að aukast,
einkum í fátækum löndum. Á Vestur-
löndum er hagnaðar prósentan lág
en rekstrar-
a f k ö s t i n
mikil. Þar
geta tiltölu-
lega litlar
breytingar á
rekstrinum
dregið veru-
lega úr
losun kol-
tvísýringsins. Þetta á t.d. við um
mjólkurframleiðslu í Evrópu og
Norður-Ameríku og svínarækt í Asíu.
Um 65% af losun gróðurhúsa-
lofttegunda í búfjárrækt koma frá
nautgriparækt. Jafnframt er þar mests
árangurs að vænta í baráttunni gegn
þessari losun, að sögn FAO.

/Þýtt og endursagt ME.
Unnt að draga úr losun koltvísýrings
í búfjárrækt um þriðjung