Læknablaðið - 01.06.1968, Blaðsíða 32

120
LÆKNABLAÐIÐ
fellum, þar sem röntgengreiningaraðferðir gætu leyst vandann,
eins og t. d. angiografiskar aðgerðir.
Ilvort heldur sem það er einstaklingurinn eða samfélagið,
er borgar, verður vitanlega alltaf að taka tillit til kostnaðarins,
þegar sjúkdómsgreiningaraðferðir eru valdar. Sú ákvörðun krefst
þá alltaf mjög náinnar íhugunar í hverju einstöku tilfelli.
Ég hef varið talsverðu rúmi í að ræða um ákvarðanir um
röntgenrannsóknir og þá þætti, er hafa áhrif á þær, en þær eru
einnig að mínum dómi mikilvægasti þátturinn í ytri hring geisla-
varnaraðgerða í röntgengrciningu.
Mun nú vikið að framkvæmd röntgenrannsókna og nokkr-
um þeim ytri atriðum, er þar skipta máli við geislavarnir.
Þegar skipulagðar eru röntgenrannsóknir, er fyrir öllu, að
valdar séu réttar aðferðir; að þeim sé beitt rétt og í réttri tíma-
röð. Tímaröðunin ákvarðast af öðrum rannsóknum og öðrum
röntgenrannsóknum.
Akveðnar fengnar rannsóknarniðurstöður geta gert þörf fyr-
ir sérstaka röntgenrannsóknir mjög brýnar, og á sama liátt verð-
ur að gæta þess, að röntgenrannsóknum sé raðað þannig, að þær
tefji ekki hver aðra.
1 þessu sambandi er ekki úr vegi að minnast nokkru nánar
á ákveðið vandamál, er ég drap aðeins á að framan.
Sú skoðun, sem mun víðast hvar vera viðurkennd, að
röntgenrannsóknir eigi aðeins að framkvæma á ströngum og rök-
réttum „indicationum“ mcð mínnsta hugsanlega geislaskammti,
hlýtur beinlínis að leiða af sér. að til þess að framkvæma röntgen-
rannsóknir þurfi sérþekkingu og æfingu. Þessi sérþekking og
æfing er mér vitanlega bvcrgi veitt í nárni læknaefna. Sú kennsla,
er læknaskólar veita í röntgengreiningu, er yfirleitt aðeins stuttur
„teoretiskur kursus“, og eklci hægt að ætlast til þess, að hún sé
miklu meiri.
Flestir lælcnar hafa næga eðlisgreind til þess að gera sér þetta
fullkomlega Ijóst, og framkvæma ekki röntgenrannsóknir. Frá
þessu er þó ein mjög mikilvæg undantekning, og þá á ég við
skyggningar. Það er mjög útbreidd tillmeiging meðal collega
að nota skyggningu, og þá einkum skyggna lungu, en einnig aðra
líkamshluti. Þessi tilhneiging byggist á tveim algjörlega röngum
hugmyndum: 1 fyrsta lagi, að hægt sé að útiloka sjúkdóm með
skyggningu — jafnframt því, að skyggning sé einlold rannsólcn-
araðferð á færi hvers læknis; í öðru lagi er það útbreidd trú, að
geislaskammtur við skyggningu sé ekki teljandi. Ég hef áður