Læknablaðið - 01.02.1978, Page 32

10
LÆKNABLAÐIÐ
1. mynd:- — AlgengustU staðir rennslis-
trcgðu eða stíflu í þvagfærum.
c) Þvagleiðaraop (intramural stenosa, ure-
terocele, reflux o.fl.).
d) Mót þvagleiðara og nýrnaskjóðu (atre-
sia, stenosa, valvula, aberrant æðar).
Af þessari upptalningu er ljóst, að um
getur verið að ræða mjög margskonar og
margbreytilegt sjúklegt ástand, sem er oft-
ast auðveldlega aðgengilegt til aðgerðar og
í flestum þessum tilvikum ætti árangur að
verða ágætur ef greining og meðferð
dregst ekki úr hófi,
EINKENNI OG GREINING
Einkenni, sérstaklega hjá ungum börn-
um, eru oft mjög óljós og almenns eðlis.
Oft er aðeins lystarleysi eða lélegar fram-
farir, sjaldnar uppköst, hiti eða jafnvel
krampar. Fyrirferðaraukning getur verið
yfir nýrum eða blöðru þegar um rennslis-
eða tæmingarhindrun er að ræða. Tíð þvag-
lát, sviði eða ósjálfráð þvaglát hjá börnum,
sem áður hafa náð stjórn á blöðrutæmingu
geta og komið til. Greining verður ekki
gerð nema með þvagrannsókn, þ.e. smá-
sjárskoðun og ræktun.
John Scott segir í Pædiatric Urology, að
yfir 50% barna með þvagsýkingu, hafi
galla á þvagfærum (structural or func-
tional defect).:i Hann mælir þess vegna
með, að öll börn með sýkingu séu tekin til
gagngerrar þvagfærarannsóknar, þ.e.
nýrnamyndatöku (i.v.p.), blöðru- og þvag-
rásarmyndatöku (m.u.c.g.) og blöðruspegl-
unar. Enginn þessara rannsókna (i.v.p.,
m.u.c.g. og c.sc.) gefa óyggjandi upplýsing-
ar, og verður rannsóknin því ekki fullkom-
in, fyrr en allar hafa verið gerðar. Þar við
bætist svo blóðurea, creatinine og serum
electrolytar. Þessar rannsóknir má hæg-
lega gera ambulant nema á mjög ungum
börnum.
í Pediatric Surgery segir Kenneth
Welch, að öll börn með endurteknar þvag-
sýkingar eigi að taka til þvagrásarmæling-
ar (uret'hra calibratio) og blöðruspeglunar,
þótt ekkert óeðlilegt sjáist á röntgen-
mynd.2
Mér sýnist affarasælast að hafa þá reglu,
að gera fullkomna þvagfærarannsókn við
fyrstu sýkingu á öllum börnum yngri en
eins árs, hjá öllum drengjum á hvaða aldri
sem eru og hjá eldri stúlkum eftir tvær til
þrjár sýkingar, nema eitthvað það komi í
ljós, sem gefi ástæðu til nákvæmrar rann-
sóknar fyrr.
MEÐFERÐ
Sulfa er venjulega fyrsta lyfið, sem
gripið er til og reynist í flestum tilvikum
ágætlega. Sumir hallast frekar að Nitro-
furantoin meðferð frá byrjun,4 en ýmis
önnur lyf koma til greina og er þá stuðst
við næmispróf. Oftlega verða bakteríurnar
ónæmar fyrir því lyfi, sem notað er og er
þá nauðsynlegt að breytatilummeðferðina.
Við fyrstu sýkingu nægir venjulega með-
ferð í 14 daga. Vegna tíðni endursýkingar
(allt að 80% )3 er nauðsynlegt að fylgja
þessum sjúklingum eftir með reglubundn-
um þvagræktunum, um lengri tíma eftir
að meðferð lýkur." Þegar um endurteknar
sýkingar er að ræða eða eftir aðgerðir, þarf
meðferð að vera langvarandi, stundum
jafnvel svo árum skiptir. Þá er nauðsyn-
legt að gera þvagræktanir og næmispróf
reglulega, yfirleitt á 4 til 6 vikna fresti.