Læknablaðið - 01.02.1978, Qupperneq 50

20
LÆKNABLAÐIÐ
NABLAÐIÐ
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
64. ÁRG. — FEBRÚAR 1978
AF HEIMILISLÆKNUM, ÖÐRUM LÆKNUM
OG LÆKNAFÉLÖGUM.
Árið 1972 fékk almennur læknir í Kanada
greidda 110 dali fyrir að nema burtu botn-
langa, en 25 fyrir ráðgjöf eða sálgreiningu í
eina klukkustund.
Ég tel, að þetta litla samanburðardæmi
segi töluverða sögu um orsök þeirrar tregðu,
sem hinum umsköpuðu heimilislækningum
var sýnd þar í landi. Fáir almennir læknar
gátu hafa verið ginkeyptir fyrir því að nudda
andlega lýjandi ráðgjöf í heila klukkustund,
þegar unnt var að vippa út einum langa á
skemmri tíma fyrir fjórfalda þóknun.
Mergur þessa máls er, að þar, a.m.k. þá,
eins og hér nú, hafa vegið svo undraþungt
á vogarskálum lækningagjörða þær athafnir,
sem styðjast við einhvers konar tæki,
,,props“ heitir það á leikhúsmáli, bitjárn,
spegia, appíröt. Aðrar lækningar hafa vegið
léttar til umbunar, nema til hafi komið nokk-
uð harðvítug hagsmunastefna í átt til æ
þrengri sérgreiningar, sem hækkaði hluta-
bréf læknis á ný, og það því meir, sem grein-
in þrengdist. Vitaskuld er þessi þróun ekki
öll af hinu vonda og nútímalæknisfræði ó-
hugsandi öðruvísi, — að vissu marki. En ég
tel jafnframt einfeldningslegt og óheiðarlegt
að ætla að telja sjálfum sér og öðrum trú
um, að mat á einstökum lækningagjörðum til
umbunar, eða mismunun á slíku mati og á
tækiíærum ráði engu í lækningum um val
athafna cða yfirleitt eðli þeirra. Rannsókn í
cinu fylki Kanada (Manitoba 1972) leiddi í
ijós, að á ákveðnu svæði væru leg gripin
úr konum í mun ríkara mæli, en tíðkaðist á
öðrum stöðum, en um annað svæði væri mun
færri hálskirtlar eftir uppi í mönnum. Kom
svo ekki upp úr dúrnum, að á fyrrnefnda
Læknaíclag íslands- og
Læknafclag Reykjavikur
svæðinu var áberandi margt um kvensjúk-
dómalækna, en HNE-lækna á því síðarnefnda.
Ástæðan fyrir því, að heimilislækningar
hafa samt sem áður undanfarið haslað sér
svo víðan völl í mörgum löndum er áreiðan-
iega ekki síst sú, að mönnum, bæði læknum
og forsvarsmönnum þjóðfélaga, hefur verið
farið að þykja nóg um þá þróun, að heilsu-
þjónusta bútist niður í æ þrengri sneiðar og
hver bútur sé kannski orðinn ofþroskaður á
sviði græja, margræðni og vegtyllupots, og
því að hluta farin að þjóna því verkefni að
viðhalda sjálfum sér, sem leiddi til tvíverkn-
aðar og kostnaðarauka, án þess að árangur
væri samsvarandi.
Ég get ekki annað en tekið undir það álit
almennings, sem ég þykist verða ákveðið
var við, að í íslensku heilbrigðiskerfi eimi
ögn eftir af lénsskipulagi með greifum og
barónum, sem vinna kannski ekki alltaf sam-
an í fyllstu eindrægni við að passa upp á
kóng sinn. Ekki var því við öðru að búast en
að þetta establíssment brigðist við hart,
þegar uppi voru hugmyndir um að auka
hlutverk heimilislækninga og jafnvel látið
að því liggja, að slíkt gæti verið gott fyrir
kónginn. Læknafélögin, Læknafélag íslands
og Læknafélag Reykjavíkur, hafa þó um mörg
undanfarin ár sett fram ákveðnar hvatningar
um eflingu heimilislækninga. En þau eru
samt, þegar á allt er litið, ekki síst L.R.,
hagsmunafélög sérfræðinga, annarra en
heimilislækna, og sér þess vitaskuld merki.
Einstökum okkar heimilislækna hefur ver-
ið borið á brýn að vera haldnir þráhyggju,
paranoid varðandi málefni er lúta að okkar
starfsgrein. Það er ugglaust rétt. Ég tel samt
þá hyggju vera af sama toga spunna og þær
runur hugrenningatengsla, sem kvikna hjá
öðrum fulltrúum minnihlutahópa, sem eru að
leita jafnréttis, s.s. einsog rauðsokka eða
svertingja í Bandaríkjunum.
Leyfist mér þá að taka fram nokkur atriði
mér til málsbóta. Verður þá ekki hjá því
komist að fremja aftur þá goðgá að leggja
töluvert útaf því gildismati, sem oftast ræð-
ur ferðinni, og flestir hlíta, en vilja ekki
hafa í hámælum, þ.e. umbun fyrir unnin verk.
Sýnt hefur verið framá, að heimilislæknai
hafi mun lakari launakjör en sjúkrahúslækn-
ar. Eru þá ekki meðtalin þau tækifæri sjúkra-
húsasérfræðinga til aukatekna, sem geta allt
að því tvöfaldað tekjurnar, einsog mörg