Læknablaðið - 15.08.1982, Blaðsíða 30

184
LÆKNABLADID
ákveðnar hækkanir bóta almannatrygginga,
en einnig kom pá til framkvæmda nýmælið um
tekjutryggingu, sem haldist hefur í lögum
síðan og orðið æ stærri þáttur af bótum elli-
og örorkulífeyrisþega.
Fyrir tíu árum, þegar Magnús Kjartansson
tók við ráðherrastarfi í heilbrigðis- og trygg-
ingaráðuneyti, voru heilbrigðismál dreifbýlis-
ins mjög til umræðu og hafði reynst erfitt um
alllangt skeið að fá heilbrigðisstarfslið til
starfa úti um landið, en þá voru í gildi hin
gömlu læknaskiþunarlög, sem eingöngu gerðu
ráð fyrir fastráðnum læknum til starfa við
almennar lækningar, en engu öðru heilbrigðis-
starfsliði.
Vorið 1971 hafði nefnd, sem þáverandi
heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra hafði
skiþað til að gera tillögur um úrbætur í
heilbrigðismálum, skilað áliti og drögum að
frumvarþi til laga um heilbrigðisþjónustu, sem
gerði ráð fyrir mjög breyttu skipulagi heil-
brigðisþjónustu um landið allt. Það kom í hlut
Magnúsar Kjartanssonar sem heilbrigðisráð-
herra að taka við þessu máli og leiða það í
gegnum Alþingi og árangur þess starfs voru
lög um heilbrigðisþjónustu, sem samþykkt
voru á vorþingi 1973 og gildi tóku hinn 1.
janúar 1974.
Segja má að með setningu þessara laga hafi
verið brotið blað í heilbrigðisþjónustumálum
landsbyggðarinnar sérstaklega, því að þar er
gert ráð fyrir að byggt sé upp kerfi heilsu
gæslustöðva um allt land og gert ráð fyrir
stóraukinni þjónustu við landsmenn alla á
þessu sviði. Þetta var mikið hjartans mál
Magnúsar og átti hann oft við ramman reip að
draga að koma fram skoðunum sínum og
tillögum í sambandi við þessa lagasmíð og
varð að lokum að sættast á, að lögin yrðu
samþykkt með því skilyrði, að 2. kafli þeirra
um læknishéruð og stjórnun heilbrigðismála í
héruðum, tæki ekki gildi fyrr en við síðari
ákvörðun Alþingis. Magnús leit á setningu
laga um heilbrigðisþjónustu sem hluta þeirrar
byggðastefnu, sem hann var talsmaður fyrir og
taldi uppbyggingu heilbrigðisþjónustunnar
eina meginforsendu þess, að byggð gæti hald-
ist við og þróast vítt um landið.
í lögum um heilbrigðisþjónustu eru fjöl-
mörg nýmæli. Hér vil ég minnast á eitt
sérstaklega, sem Magnús átti frumkvæði að,
en það var hlutdeild starfsmanna í stjórnun
sjúkrahúsa og heilsugæslustöðva. Um þetta
atriði voru nokkrar deilur þegar málið var til
umræðu á Alþingi, en reynslan hefur sýnt að
hér var stigið stórt skref til þess að reyna að
gera starfsmenn heilbrigðisstofnana virkari og
ábyrgari um stjórn stofnananna.
Svo sem fyrr sagði, var á þeim tíma, sem
Magnús tók við ráðherrastarfi, mjög erfitt að
manna læknishéruð og var margt gert til þess
að hvetja lækna til að koma til starfa í hinum
dreifðu byggðum landsins.
í ársbyrjun 1973 tók Magnús sér ferð á
hendur til London, Stokkhólms og Gautaborg-
ar ásamt formanni i Læknafélags íslands og
undirrituðum og hélt fundi með íslenskum
læknum, sem dvöldust á þessum stöðum eða í
nánd við þá. Tilgangur ferðarinnar var að
ræða við læknana um heilbrigðismál á íslandi,
starfsaðstöðu hér heima, fyrirhugaðar breyt-
ingar á læknaskipun og heilbrigðismálum og
hvetja þá til þess að koma til starfa á íslandi.
Það er enginn vafi á því, að þessar ferðir höfðu
áhrif í þá átt að tengja þá lækna, sem
langdvölum höfðu verið erlendis, við íslenska
heilbrigðisþjónustu að nýju og höfðu því
þegar fram í sótti tilætluð áhrif.
Eitt af markmiðum þeirrar ríkisstjórnar,
sem tók við sumarið 1971, var að endurskoða
lyfjaverslunina í landinu og setja lyfjaverslun
og lyfjaframleiðslu í landinu undir félagslega
stjórn. Magnús Kjartansson skipaði snemma á
starfsferli sínum nefnd til þess að gera tillögur
um endurskoðun af þessu tagi, en jafnframt lét
hann vinna efnismikla greinargerð um lyfja-
sölu og lyfjagerð, sem kom út sem Rit
heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins nr.
2/1973. Frumvörp um breytingar á fyrirkomu-
lagi lyfjamála lagði Magnús fram en þau náðu
ekki fram að ganga á Alþingi.
Af merkum lagafrumvörpum, sem unnin
voru í ráðherratíð Magnúsar Kjartanssonar,
má nefna lög um vátryggingastarfsemi, sem
samþykkt voru vorið 1973 og tóku gildi 1.
janúar 1974. Að baki þeirri lagasetningu lá
mjög mikil vinna og lögin marka tímamót í
sambandi við starfsemi tryggingafélaga og
ábyrgð hér á landi.
Þá má nefna lög um dvalarheimili aldraðra,
sem gildi tóku vorið 1973 og voru fyrstu lög
um það efni hér á landi. Lögin gerðu ráð fyrir
skipulegri uppbyggingu á dvalarheimilum
aldraðra og þar var gert ráð fyrir þátttöku
ríkisins í kostnaði við byggingar, en því miður
var þessum lagaákvæðum síðar breytt og þar
með minnkaði gildi þeirra.
í ráðherratíð Magnúsar lauk heildarendur-