Læknablaðið - 15.05.1983, Qupperneq 18

140
LÆKNABLADID
Guðmundur Björnsson*, Guðmundur Viggósson*, María Heiðal**,
Halldór Hansen**
SJÓNGALLAR FJÖGURRA ÁRA BARNA
Árangur skipulegrar leitar að sjóngöllum 4-5 ára barna á
barnadeildum Heilsuverndar- og heilsugæslustöðva
í Reykjavík
SAMANTEKT
Grein þessi fjallar um sjóngalla 4-5 ára barna
búsettra í Reykjavík í árslok 1981. Fæðingar-
árgangar 1976 og 1977 urðu fyrir valinu, en
fjöldi barna er 2580.
Frumsjónpróf var gert á 2128 börnum á
barnadeildum heilsugæslustöðvanna í Reykja-
vík 1980 og 1981. Af þeim voru 306 eða 14.4 %
send í augnskoðun á göngudeild augndeildar
Landakotsspítala. Auk þess var úr þessum
sömu árgöngum sent þangað 101 barn í
augnskoðun og/eða til meðferðar af öðrum
aðilum áður en barn náði 4 ára aldri. Með
sjóngalla reyndust 130 börn, sem send voru af
heilsugæslustöðvum og 70 börn, sem send
voru af öðrum. Sé miðað við íbúatölu um-
ræddra árganga eru um 7.8 % barnanna með
sjóngalla, þar af fundust 5 % við skipulega
skoðun á heilsugæslustöðvum. Alls voru 73
börn skjálg eða 2.8 % af íbúum og höfðu 50
þeirra þegar verið tekin til meðferðar áður en
skipuleg leit fór fram á heilsugæslustöðvum.
Með skjálg inn á við voru 54 börn en 19
með skjálg út á við. Gleraugu fengu 84 börn (36
skjálg og 48 ekki skjálg) eða 3.3 %. Skugga-
próf var gert á 372 börnum. Meirihlutinn er
fjarsýnn (> +2.0 D) eða 57.6 %, en nærsýn (>
0.5) eru 4.1 %.
Borið saman við svipaða könnun í Suður-
Svíþjóð reyndust algengistölur sjóngalla mjög
svipaðar og ekki marktækur munur milli kynja
(p>0.05) í báðum könnunum.
Greint er frá mikilvægi skipulegrar leitar að
sjóngöllum 4 ára barna á landinu og ráðum til
úrbóta.
* Augndeild St. Jósefsspítala, Landakoti, ** barnadeild
Heilsuverndar- og heilsugæslustöðva í Reykjavík. Greinin
barst 18/02/1983. Sampykkt til birtingar og send í prent-
smiðju 28/02/1983.
INNGANGUR
Síðan 1974 hefur farið fram skipuleg leit að
sjóngöllum hjá 4-5 ára börnum á barnadeild-
um heilsugæslustöðva í Reykjavík, um leið og
þau koma í fjögurra ára skoðun. Hefur þessi
leit frá upphafi verið í nánum tengslum við
augnþjálfunardeild göngudeildar Landakots-
spítalans.
Fyrstu árin annaðist augnþjálfi frá göngu-
deildinni frumsjónprófun á barnadeild Heilsu-
verndarstöðvarinnar við Barónsstíg en nú eru
sjónprófin gerð af hjúkrunarfræðingum, sem
fengið hafa sérþjálfun í sjónþrófunum barna á
þessum aldri.
Börn, sem ekki ná settum kröfum um
sjónskerpu og samsjón við frumskoðun, eru
send á augnþjálfunardeildina á Landakoti, þar
sem nákvæm augnskoðun er gerð af augn-
læknum og/eða augnþjálfa. Pau börn, sem
reynast vera með alvarlega sjóngalla eru tekin
til meðferðar.
í þessari grein er skýrt frá árangri leitar-
innar. Könnunartímabilið nær yfir fæðingarár-
gangana 1976 og 1977 og eingöngu til barna
búsettra í Reykjavík, sem voru á manntali í
árslok 1981. Miðast uppgjörið við þann tíma.
Auk þeirra barna, sem send voru af barnadeild-
um heilsugæslustöðvanna, eru börn úr þessum
fæðingarárgöngum send af öðrum aðilum
tekin með í þessu uppgjöri. Tilgangur þessarar
könnunar er m.a. að fá sem gleggsta vitneskju
um algengi hinna ýmsu tegunda sjóngalla hjá
4-5 ára börnum og hversu mikill hluti þessara
barna finnst við skipulega leit á barnadeildum
heilsugæslustöðva. Ennfremur að fá saman-
burð á sjóngöllum barna í sama aldursflokki
hér og í grannlöndum okkar og síðast en ekki
síst að fá vitneskju um það hvaða þýðingu
skipulegt sjónpróf 4-5 ára barna getur haft