Læknablaðið - 15.10.1983, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ
241
sambærilegur við skurðaðgerð, hvað varðar
dánartíðni (tafla IV). Á Norðurlöndum hefur
meðferðin ekki verið mjög í hávegum höfð
(17). Skurðaðgerð virtist alltaf beitt nema á
sjúklingum, sem voru í mjög lélegu ástandi og
dæmdir óskurðtækir, enda reyndist dánartíðni
þeirra 50 %.
í rannsókn Rhabek og Windfeld (18) var
dánartíðni 15 % og meðferðin reyndist ófull-
nægjandi hjá 19% sjúklinga, svo að grípa
varð til aðgerðar. Beisland (19) og Kristensen
(12) hafa þó náð umtalsverðum árangri með
aðferðinni, en þar eins og í flestum öðrum
rannsóknum var meðalaldur sjúklinga um 10
árum undir meðalaldri í okkar rannsókn.
Segjast verður, að niðurstaða þessarar
rannsóknar hefur valdið vonbrigðum. Hjá
meira en helmingi sjúklinga (hópur B) dæmd-
ist meðferðin ófullnægjandi og grípa varð til
aðgerðar eftir 6-72 klukkustundir. Þeim, sem
skornir voru upp eftir 24-72 klukkustunda
meðferð (átta sjúklingar) farnaðist verr en
hinum, þar sem ljóst varð fyrr, að aðgerðar
væri pörf.
Þegar litið er á pá sjúklinga, par sem
meðferðin heppnaðist (hópur C), virðist í heild
um að ræða einstaklinga, sem ekki voru eins
veikir við innlögn eða af öðrum alvarlegum
sjúkdómum og sjúklingar í hóp B. Ennfremur
hafði meirihluti sjúklinga U.D.P. Ýmislegt
bendir til, að U.D.P. sé betur fallið til árangurs-
ríkrar meðferðar án aðgerðar en U.V.P.
Skeifugörnin hylst betur en maginn undir
lifrinni, sem hjálpar til að pekja sárið. Einn-
ig eru magasárin oft stærri (20).
Þeir, sem hafa haft góða reynslu af meðferð
án aðgerðar, hafa annað hvort haft mjög hátt
hlutfall (ca. 80-90 %) af U.D.P. hjá sínum
sjúklingum (2, 3, 12) eða eingöngu meðhöndl-
að U.D.P. á þennan hátt (10, 19). Ef til vill er
pví vænlegt við U.P.P. að reyna að staðsetja
sárið t.d. með gastrografin skuggaefni, ef
sjúklingurinn hefur ekki pekkt sár fyrir.
Reynsla okkar af meðferð án aðgerðar er
ekki góð, þar eð hún mistókst oft og olli pví að
mörgum aðgerðum seinkaði-
Hins vegar er óvíst, hvort og hve mikil áhrif
petta hefur haft á dánartíðni, par sem aðrir
pættir pekktir fyrir að minnka batahorfur eru
áberandi, svo sem óvenjuhár meðaldur og
aðrir alvarlegir sjúkdómar, hátt hlutfall af
ulcus ventriculi perforans og röng sjúkdóms-
greining við innlögn í allt að priðjungi sjúk-
linga sem dóu.
Ljóst er, að fleiri sjúklinga með U.P.P. með
óvenjulega sjúkdómsbyrjun mun reka á fjörur
okkar lækna með hækkandi aldri sjúklinga og
parf pá að vera á verði og e.t.v. taka yfirlits-
mynd af kvið á frjálslegri forsendum.
Við greiningu á U.P.P. á bráðamóttöku er
óhætt að fresta aðgerð í byrjun meðan verið
er að ná sjúklingi í betra almennt ástand.
Samkvæmt okkar reynslu er varla hægt að
komast hjá aðgerð nema sjúklingur sé í tiltölu-
lega góðu almennu ástandi við innlögn, hafi
ekki aðra alvarlega sjúkdóma, og sýni fljótt
ótvíræð batamerki. Á Falu lasarett verður
eftir pessa reynslu tekin afstaða hliðhollari
skurðaðgerð við U.P.P.
Höfundar pakka Eric Ákerlund, yfirlækni fyrir aö hafa leyft
ótakmarkaðan aögang að sjúkraskýrslum.
SUMMARY
Between 1975-1980 eighty two patients with sus-
pected perforated peptic ulcer were admitted to
the surgical clinic of Falu lasarett Sweden. In seven-
ty five patients the diagnosis was confirmed. The
incidence has decreased in comparison with the
period 1965-1970 (p < 0,01). The mean age was
unusually high (61 years) compared to that in other
studies. The ratio of perforated gastric ulcers versus
duodenal ulcers as well as the ratio of women versus
men were also high. Nineteen patients had serious
concomitant disease of whom 13 died. Overall
mortality was 22 %. The principal treatment was
conservative ad modum Taylor. Nineteen patients
were however, not treated that way (group A)
because of missed diagnosis in 14 cases of whom six
died, primary operation in four patients who devel-
oped symptoms within one hour after a meal and
one patient was in final stage of malign metastatic
melanoma. Of 56 patients treated conservatively,
the therapy failed in 35 (group B). They had to be
operated on and eight died. The remaining 21
patients (group C) received »successful« conservati-
ve treatment, but two died from infectious compli-
cations. Generally, patients in group C seemed to be
in better condition on arrival to hospital and had
less concomitant diseases than patients in group B.
The role of conservative treatment as a safe
definitive treatment in all cases of perforated peptic
ulcer is doubted.
HEIMILDIR
1) Wangensten OH. Non-operative treatment of
localized perforations of the duodenum. Minn
Med 1935; 18:477.
2) Taylor H. The non-surgical treatment of perfo-
rated peptic ulcers. Gastroenterology 1957; 33;
353.