Læknablaðið - 15.10.1983, Síða 54

270
LÆKNABLADID
greining og meðferö á áður ógreindum sjúk-
dómum geti gert hinum aldraða kleift að
dvelja áfram heima.
Pessi könnun hefur leitt í ljós að sjúkdómar
hafa áhrif á félagslegar aðstæður og þarfir
aldraðs fólks. Hjá helmingi hópsins fundust
sjúkdómar, sem voru nýtilkomnir eða ekki var
vitað um áður og pörfnuðust sérhæfðrar
meðferðar. Megin áhersla var lögð á endur-
hæfingasjúklingana og meira en helmingur
peirra hlaut umtalsverðan bata og sýndi aukna
getu við athafnir daglegs lífs. Það er mikilvægt
að læknar leggi sig fram við að sinna þeim
vandamálum sem við fyrstu sýn virðast félags-
legs eðlis.
í sjúklingahópnum voru sjúkdómar í mið-
taugakerfi algengastir. Ef borið er saman við
áður birta könnun á vitjunum í heimahús til
sjúklinga sem vísað var til Öldrunarlækninga-
deildar Landspítalans í Reykjavík, kom einnig
fram að sjúkdómar í miðtaugakerfi voru
algengastir og tæpur helmingur þeirra af
völdum dementia (4). Þessum niðurstöðum ber
að nokkru leyti saman við athuganir frá
Helsinki í Finnlandi þar sem dementia var
aðalástæða fyrir fjórðungi innlagna á stofnun
fyrir aldraða (5).
Lyfjanotkun sjúklinga reyndist mikil og þótt
reynt væri að fækka lyfjum tókst það ekki á
sjúkrahúsinu. Athyglisvert er þó að notkun
verkjalyfja minnkaði verulega en notkun
hægðalyfja jókst að sama skapi. Á sjúkrahús-
inu jókst einnig notkun geð- og róandi lyfja en
í þeim flokki er einkum um að ræða lyf gegn
geðlægð.
Fulla hreyfifærni reyndust 18% sjúklinga
hafa, en 22 % voru rúm- eða stólfastir. Ekki
fannst nein fylgni milli hreyfigetu og aldurs
sjúklinga, enda má telja eðlilegt að það séu
sjúkdómar fremur en aldurinn sjálfur sem
valdi skerðingu á því sviði. Sjúkdómatíðni fer
þó gjarnan vaxandi með aldri, einkum sjúk-
dómar í stoð- og hreyfikerfi. í könnun Sanders
og Mortensen frá Kaupmannahöfn, sem lýsti
160 sjúklingum sem innlagðir voru á stofnun í
Kaupmannahöfn kom hins vegar fylgni með
aldri og skertri hreyfigetu (6). Vera má að
stærð úrtaksins og hin afturvirka aðferð valdi
hér nokkru um.
Meðallegutími sjúklinganna reyndist lengri
hjá flestum en upphaflega var áætlað. Kom
þar aðallega til félagslegur þrýstingur frá
aðstandendum sjúklinganna en einnig má vera
að sumarleyfi starfsfólks deildarinnar hafi
stuðlað að hinu sama. Fullvíst má telja, að
margir þessir sjúklingar myndu ílendast á
sjúkrahúsi til frambúðar, ef ekki hefði verið
brugðist við óskum um innlögn og þeir vist-
aðir um tíma. Með fullkomnari sjúkdóms-
greiningu og meðferð hjá helmingi hópsins má
gera ráð fyrir að komist hafi verið hjá innlögn
á bráðadeild og þar sem jafnframt var komið
til móts við þarfir aðstandenda í þessu sam-
bandi er líklegt að verulegum hluta þessa hóps
hafi verið forðað frá ótímabærri langlegu.
Ástæða er til þess að kanna rækilega
aðstæður sjúklings áður en tekin er ákvörðun
um stofnanavist, einkum ef innlagnarástæða er
af félagslegum toga spunnin. Alls reyndist
fjöldi félagslegra innlagna á legudeildir Öldr-
unarlækningadeildar Landspítalans vera tæp-
ur fimmtungur af öllum innlögnum ársins, og
er hér því um verulegan hluta starfseminnar
að ræða. Á elliheimili má telja, að allar
innlagnir séu fyrst og fremst af félagslegum
toga og má því ætla að þar sé enn meiri þörf á
læknisfræðilegu mati áður en svo afdrifarík
ákvörðun er tekin í lífi einstaklingsins.
Innlögn aldraðs sjúklings á sjúkrahús er
mikil röskun á lífi hans og í þeim sjúklinga-
hópi, sem hér um ræðir reyndist dánartala
vera um 5 %. Jafngildir það áhættu við meiri
háttar skurðaðgerð. Bera má þá niðurstöðu
saman við könnun Hendriksen og Kirk, sem
fylgdu eftir 46 sjúklingum sem lagðir voru
inn á lyflæknisdeild, fyrst og fremst af félags-
legum ástæðum og fundu 33 % dánartíðni
þegar þeim var fylgt eftir í heilt ár (7).
Könnun af þessu tagi er afturvirk og sem
slík hefur hún marga augljósa galla. Hún
bendir þó á mörg þau læknisfræðilegu vanda-
mál sem að baki liggja og gefur í skyn að með
því að sinna félagslegum þörfum af þessu tagi
megi nýta heilbrigðisstofnanirnar betur sé til
lengri tíma litið. Mestu máli skiptir þó að
vandamálum sjúklinga sé sinnt og læknis-
fræðilegum þörfum þeirra séu gerð sóma-
leg sk.il.
SUMMARY
This retrospective study is based on 60 social
admissions to a geriatric hospital ward in Reykjavik.
All patients were assessed prior to admissions and
the number accounted for 20 % of all admissions to
the ward over one year.
Pressures from carers and relatives at home was
the most common reason for requests for admis-
sions and other reasons included hospital admis-