Læknablaðið - 15.11.1984, Blaðsíða 23

LÆKNABLAÐIÐ 1984; 70: 293-4
293
Árni Björnsson
HVER ER LÆKNIR? HVAÐ ER LÆKNING?
Við getum öll verið sammála um pað, að
stundum getur verið hollt að hugsa og senni-
lega gerum við pað öll í einhverjum mæli. Oft-
ar en ekki er pó hugsun okkar í föstum far-
vegi, hún snýst um pau hversdagslegu viðfangs-
efni, sem við fáumst við frá einum degi til ann-
ars og í peirri hugsun förum við oftar en ekki
troðnar slóðir.
Ég held pó, að á stundum geti verið hollt að
hugsa öðruvísi, fara út af sporinu, flippa út,
eins og unglingarnir kalla pað og í raun pýðir
petta að taka hugtök, sem okkur hafa fundist
sjálfsögð, velta peim á ýmsa enda og kanta og
par með skoða á peim nýja fleti, sem okkur
hefur hugsanlega ekki dottið í hug að væru til.
Niðurstaða af slíkum vangaveltum getur
orðið sú, að við teljum hugtakið gott og gilt og
setjum pað aftur í réttar skorður á sinn stað í
hugarheimi okkar. Að öðrum kosti snúum við
pví á annan kant eða köstum pví hreinlega
fyrir róða.
Ástæður pess að ég ákvað að ræða hér
spurningarnar: Hver er læknir? Hvað er
lækning? eru annars vegar, að fyrir nokkru
flutti ég erindi á fræðslufundi kennara í
skyndihjálp. Á peim fundi var ég spurður:
Hvað er lækning? Mér varð svarafátt en
reyndi pó að klóra mig út úr vandanum. Síðan
hefur pessi spurning leitað á mig og önnur
spurning, sem hlýtur að leiða af peirri fyrri:
Hver er læknir? Ég leitaði í orðabókum að
svarinu við fyrri spurningunni, en fann ekki
viðunandi svar. Við síðari spurningunni virðist
svarið vera augljóst. Læknir er maður eða
kona, sem lokið hefur læknisnámi við viður-
kennda stofnun og í framhaldi af pví fengið
leyfi viðurkenndra stjórnvalda til að stunda
lækningar.
Lækningaleyfi er veitt ævilangt og pví
aðeins er hægt að svifta menn lækningaleyfi,
Lýtalækningadeild Landspítalans. Grein pessi er upphaf-
lega erindi, er flutt var á þingi Skurðlæknafélags íslands í
Borgarnesi í apríl 1984.
að um sé að ræða alvarleg mistök eða
vanrækslu í starfi eða fyrir annað refsivert
athæfi. Að sjálfsögðu gildir hið sama, ef læknir
verður geðveikur eða missir á annan hátt
hæfni sína til starfa.
Skipstjóri?
í lögum eru engin ákvæði um, að læknir
purfi að stunda lækningar til að halda lækn-
ingaleyfi sínu. Þannig hefur læknir, sem að
fengnu lækningaleyfi gerist skipstjóri, ævi-
langt leyfi til að gefa út lyfseðla. Þó í Codex
ethicus standi, að læknum beri að viðhalda
pekkingu sinni, eru í lögum engin viðurlög við
pví að gera pað ekki. Hinsvegar hefur hjúkr-
unarfræðingur, sem alla sína starfsævi gefur
sjúklingum lyf, ekki leyfi til að gefa út lyfseðil,
pó hann viti miklu meira um verkanir lyfsins
en t.d. einhver, sem hefur lækningaleyfi og
hefur aldrei purft á lyfinu að halda; veit ekki
einu sinni að pað er til.
Aftur að spurningunni: Hvað er lækning?
Hvenær byrjar lækning? Hvenær endar hún?
Maður fellur niður á götu. Meðal aðvífandi er
heimavinnandi húsmóðir, sem lært hefur
skyndihjálp hjá Rauða krossi íslands. Hún
finnur að hjarta mannsins hefur stöðvast og
byrjar hjartahnoð. Sjúkrabíll kemur á staðinn
og sá fallni er færður inn í hann og sjúkraflutn-
ingamennirnir halda áfram hjartahnoði par
til komið er á sjúkrahúsið, en pá taka læknar
við meðferðinni, ef sá fallni er lifandi við komu
pangað. Byrjar lækningin pegar húsmóðirin
hóf hjartahnoð eða pegar hinn fallni kom inn á
sjúkrahúsið og fyrstu læknishendurnar snertu
hann?
Samkvæmt lögum mega ekki aðrir en
læknar, með tilskilin leyfi, stunda lækningar,
pó andalæknar og grasalæknar séu látnir
óáreittir meðan ekki er hægt að sanna beinan
skaða af starfsemi peirra. Hafi lækningin á
hinum áðurnefnda fallna hafist, pegar hús-
móðirin byrjaði hjartahnoðið, mætti sam-
kvæmt ströngum lagabókstaf dæma hana fyrir