Læknablaðið - 15.12.1984, Blaðsíða 42

350
LÆKNABLADID
með háþrýsting og afkomendur þeirra hafi í blóði
sér »natriuretic factor«, sem aukist með auknu
saltáti. Hlutverk þessa »factors« er talið vera að
auka útskilnað nýrnanna á natríum en jafnframt
minnka útdælingu natríums frá frumunum. Aukið
natríummagn inni í frumum gæti svo leitt til aukins
ertanleika frumnanna, mögulega vegna aukningar á
kalsíum inni í frumunum. Þessi aukni ertanleiki gæti
svo mögulega valdið háþrýstingi.
Til að kanna þessar hugmyndir voru rannsakaðir
tveir hóþar karlmanna, fimmtugir menn (n = 37) og
þrítugir menn (n = 32). Hópunum var skipt í þá með
fjölskyldusögu um háþrýsting og samanburðarhóp
án slíkrar sögu. Hóparnir voru rannsakaðir bæði
fyrir og eftir fjögurra vikna aukna saltneyslu (eðli-
legt magn plús 12 g NaCl daglega.) f ljós kom, að
þeir einstaklingar sem höfðu fjölskyldusögu um
háþrýsting í báðum aldurshópum höfðu aukið magn
af natríum inni í rauðum blóðkornum sínum. Útdæl-
ing natríums úr frumunum var einungis mæld hjá
yngri hópnum og kom í ljós, að þeir sem höfðu
ættarsögu um háþrýsting höfðu minnkaða útdælingu
á natríum úr frumum sínum. Eftir fjögurra vikna
aukna saltneyslu hafði natríummagnið inni í rauðu
blóðkornunum minnkað verulega hjá báðum aldurs-
hópunum meðal þeirra sem höfðu ættarsögu um
háþrýsting. í yngri hópnum jókst útdæling natríums
frá frumunum eftir saltaukninguna. Þessar niður-
stöður benda ekki til þess að »natriuretic factor« sé
fyrir hendi i einstaklingum með ættarsögu um
háþrýsting, sem mundi aukast við aukna saltneyslu.
Rannsóknin leiðir í ljós, að einstaklingar með
ættarsögu um háþrýsting hafa skerta útdælingu á
natríum frá frumum sínum en hvaða hlutverki það
gegnir varðandi þróun háþrýstings síðar á lífsleið-
inni er ekki ljóst.
STJÓRN PROSTACYCLINFRAMLEIÐSLU
ÆÐAPELS
Haraldur Halldórsson, Matthías Kjeld, Arndís
Theodórs, Guðntundur Porgeirsson.
Lyflækningadeild Landspítalans,
Frumulíffræðideild Rannsóknarstofu Háskólans
og Rannsóknarstofa Landspítalans í
meinefnafræði.
Prostacyclinframleiðsla æðaþelsfrumna er talin
gegna mikilvægu hlutverki í temprun æðatóns og
blóðflöguklumpunar, en lítið er vitað um stjórn
prostacyclinmyndunar í æðaveggnum. Æðaþels-
frumur í rækt svara thrombingjöf með mikilli prosta-
cyclinmyndun sem stendur í 2-4 mínútur. Eftir það
verða frumurnar ónæmar fyrir annarri thrombin
gjöf í nokkra klst. Þar eð skilningur á orsökum þessa
ónæmisástands kann að varpa Ijósi á hvernig pro-
stacylinframleiðslu er stjórnað höfum við kannað
throbinónæmi (tímalengd, sérvirkni og hliðstæður)
með því að gefa thrombin og önnur efni, sem hvetja
prostacyclinmyndun hvert á eftir öðru í mismunandi
röð. Frumna hefur verið aflað með kollagenasa
meltingu á naflastengbláæðum manna og ósæðum
kálfa. Frumurnar eru síðan ræktaðar í 1-4 vikur 1
frumuæti og 20 % kálfaserum og notaðar til tilrauna
1-3 dögum eftir að gróðurinn er þéttur (confluent).
Prostacyclinmyndun er mæld með radiommuoassay,
sem er mjög sértæk fyrir 6keto PGF, sem er stöðugt
myndefni prostacyclinniðurbrots.
í ljós hefur komið, að frumur hvattar með
thrombini verða ónæmar fyrir histamíní og öfugt. Þö
virðast frumur, sem hvattar hafa verið með hista-
mini fyrr geta svarað thrombinin en histamini. Frum-
ur, sem hvattar hafa verið með arakídónsýru eða
histamíni geta svarað annarri arakídónsýrugjöf með
prostcyclinmyndun, þótt þær geti ekki svarað hista-
mín eða thrombingjöf (sjá töflu). Auk þessa höfum
við kannað áhrif ýmissa efna, sem áhrif hafa á
æðakerfið (nitroglycerin, adenosin, noradrenalin) á
prostacyclinmyndun.
6 keto PGF, ng/ml
Hvatar 1. hvatning 2. hvatning 3. hvatning
Thr.+ Thr.+Hist .... 8.6 1.3 2.8
Hist + Hist.+ Thr . 20 1.3 0.5
Adenosin + Hist 1.8 7.2
Arakid. + Arakid + Arakíd .. 40 16.3 3.3
Hist. +Arakíd. + Arakíd .. 40 17.7 4.0
Hist. + Hist. + Hist. ... .. 39.4 4.2 1.2
Samkvæmt þessum niðurstöðum er líklegt, að stjórn
prostcyclinframleiðslu taki til margra þrepa á mynd-
unarferlinu, a.m.k. losun arakídónsýru úr fosfólípíð-
um og virkni cyclooxygenasa . Enn fremur benda
niðurstöðurnar til þess, að ónæmi frumna gegn
hvatningu til prostacyclinmyndunar verði ekki
vegna blokkunar á sértækum viðtækjum 1 frumu-
himnunni.
GILDI OG TAKMARKANIR
EINKUNNAGJAFAR í LÆKNADEILD
Pórður Harðarson, lyflækningadeild Landspítala.
Telja má að eftirfarandi séu m.a. eðlileg einkenni
góðrar einkunnagjafar í námsgrein:
1. Mikil fylgni við staðal (t. d. aðaleinkunn).
2. Eðlileg dreifing.
3. Meðaleinkunn 7.0-8.0.
4. Staðalfrávik einkunnagjafar a.m.k. 0.8-1.0
Liður 3 á ekki við um síupróf eða inntökupróf.
Rannsakaðar voru allar einkunnir 107 nemenda,
sem luku embættisprófi árin 1980, 1981 og 1982.
Falleinkunnir nemenda voru ekki teknar með við
útreikninga, og nokkrir nemendur fengu að sleppa
prófi í ýmsum námsgreinum á fyrstu námsárunum af
mismunandi ástæðum.
Hæstu fylgnitölur við aðaleinkunn höfðu lífeðlis-
fræði (r = 0.69), líffærameinafræði (r = 0.62), skrifleg
lyflæknisfræði (r = 0.61), líffærafræði II (r = 0.61),