Læknablaðið - 15.11.1986, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ 1986; 72: 287-9
287
Sigurður Þorvaldsson
SKURÐAÐGERÐIR VEGNA STAKRA HNÚTA í
SKJALDKIRTLI
ÚTDRÁTTUR
Athugaðar voru sjúkrasögur 105 sjúklinga sem
höfundur gerði á aðgerð á vegna staks hnúts í
skjaldkirtli á tímabilinu 1975-1983. Krabbamein
fannst hjá 20 sjúklingum (19%). Karlar voru mun
oftar með krabbamein í stökum hnút eða sex af
20 (30%), en 14 af 85 konum voru með
krabbamein (16.5%).
Aðgerðum fækkaði eftir 1981, hugsanlega vegna
notkunar ómskoðunartækis og fínnálarsýnistöku
til vefjagreiningar. Skaði á (nervus laryngeus
recurrens) var á 1,8% tauga í hættu. Einn
sjúklingur þurfti meðferð vegna lágs blóðkalks.
Nær helmingur sjúklinga með krabbamein í
skjaldkirtli leitaði læknis vegna alls óskyldra
einkenna og hnútur í skjaldkirtli fannst við
almenna skoðun.
INNGANGUR
Hlutur skurðaðgerða í meðferð sjúkdóma í
skjaldkirtli hefur minnkað á síðustu 2-3 áratugum
vegna betri skilnings á orsökum og mismunandi
hegðun sjúkdóma í skjaldkirtli. Þegar ekki er
ofstarfsemi kirtils eru ábendingar um
skurðaðgerð einkum erfiðleikar við útilokun
krabbameins í stöku hnút, eða einfaldlega stærð
kirtilsins.
í mörgum erlendum rannsóknum hefur
krabbamein fundist í 7,5%-28,7% stakra hnúta í
skjaldkirtli (1-6). Samkvæmt rannsóknum Ólafs
Bjarnasonar er nýgengi krabbameins i skjaldkirtli
hjá íslendingum mjög hátt eða 2,6 á 100.000 karla
og 7,2 á 100.000 konur. Tilsvarandi tölur hjá
Svium eru 1,3 og 3,1 og hjá Norðmönnum 1,1 og
2,4 (7, 8). Því mætti ætla að krabbamein fyndist
fremur oft í stökum skjaldkirtilshnútum hjá
íslendingum.
Á tímabilinu 1975-1983 gerði greinarhöfundur
105 aðgerðir vegna stakra hnúta í skjaldkirtli. Ein
þeirra var gerð á St. Jósefsspítala í Hafnarfirði en
hinar á Landakotsspítala.
SJÚKLINGAR OG ÁRANGUR
Kannaðar voru sjúkrasögur 105 sjúklinga, sem
gengust undir aðgerð vegna staks hnúts í
skjaldkirtli á tímabilinu 1975-1983. Karlar voru
20 á aldrinum 28-75 ára (median 58 ára) og konur
voru 85 á aldrinum 17-81 árs (median 50 ára).
Athuguð voru einkenni, rannsóknir, meðferð,
aukakvillar og legutími á spítala.
Flestir hnútar í skjaldkirtli finnast fyrir tilviljun,
þ.e.a.s. einkenni sjúklings beina ekki athyglinni
að skjaldkirtlinum sérstaklega. Aðeins 17
sjúklingar leituðu læknis vegna fyrirferðar á
hálsi. Hnútur fannst hjá 47 sjúklingum við
almenna skoðun þar sem aðalkvörtun sjúklings
var óskyld skjaldkirtli. Sjúkrasaga 41 sjúklings
gaf ekki til kynna ástæður rannsókna á
skjaldkirtli.
Geislajoðmyndrit var algengasta rannsóknin hjá
þessum sjúklingum. Ómskoðun var gerð aðeins
einu sinni, árið 1981, og fínnálarsýni var aldrei
tekið.
Þegar athugaður er fjöldi sjúklinga, sem vísað var
til aðgerðar, sést á töflunni, að þeim fækkar á
árunum 1981-1983, en á þeim tíma var
hljóðbylgjugreinir tekinn í notkun á Landakoti og
fínnálarsýnistökur urðu aðgengilegar vegna
starfsemi Krabbameinsfélagsins.
Meðferð og vefjagreining. Af 105 sjúklingum,
sem gengust undir aðgerð vegna staks hnúts
reyndust sex karlar af 20 (30%) vera með
Fjöldi skurðaðgerða vegna stakra hnúta í skjaldkirtli
1975-1983.
1975 ............................................ 18
1976 ............................................ 13
1977 ............................................. 9
1978 ............................................ 11
1979 ............................................ 23
1980 ............................................ 17
1981 ............................................. 8
1982 ............................................. 3
1983 ............................................. 3
Samtals 105
Barst 20/06/1986. Samþykkt 14/08/1986.