Læknablaðið - 15.11.1986, Blaðsíða 49

LÆKNABLAÐIÐ 1986; 72: 313-18
313
Ingibjörg Hilmarsdóttir, Ólafur Steingrímsson
STREPTOCOCCUS PYOGENES OG STREPTOCOCCUS
PNEUMONIAE: ALGENGI OG NÆMI FYRIR
ERYÓRÓMÝSINI OG PENISILLÍNI
ÚTDRÁTTUR
Hin síðari ár hefur í vaxandi mæli verið lýst
skertu næmi S. pyogenes fyrir eryþrómýsini og S.
pneumoniae fyrir penisillíni í heiminum, en
ónæmistíðnin verið afar misjöfn milli landa. Lítið
hefur birst um þessi mál hér á landi og á árunum
1983-85 var kannað hvort slíkt ónæmi fyndist í
stofnum ræktuðum úr almennum sýnum á
sýkladeild Landspítalans. Gerð voru næmispróf á
315 S. pyogenes - stofnum árið 1985 og á 451 S.
pneumoniae-stoinum á árunum 1983-85.
Eryþrómýsin ónæmi fannst í einum S. pyogenes -
stofni, en allir pneumokokkastofnar reyndust
næmir fyrir penisillíni.
Við samanburð á tíðni jákvæðra S. pyogenes-
ræktana á sýkladeild Landspítalans árin 1979 og
1982-83 og skráningu á S. pyogenes-\\túsbó\gu og
skarlatsótt í heilbrigðisskýrslum kom í ljós, að
þar gætir nokkurs misræmis og er bæði um of- og
vanskráningu að ræða. Eins og skráningin er
framkvæmd nú virðist hún því ekki vera
áreiðanleg til upplýsinga um faraldsfræði þessara
sjúkdóma. Við athugun á tíðni jákvæðra S.
pyogenes- og pneumokokkaræktana á
undanförnum fjórum árum komu í ljós minni
háttar sveiflur milli mánaða og ára ásamt
almennri tilhneigingu til vaxandi tíðni á vetrum
og minnkandi á sumrum. Ætla má að með góðri
upplýsingamiðlun mætti bregðast við
tíðnisveiflum, þannig að læknar geti haft gagn af
í starfi.
INNGANGUR
Næmi baktería fyrir sýklalyfjum er oft breytilegt
frá einum stað til annars og frá einum tíma til
annars og er nauðsynlegt að fylgjast með slíkum
breytingum. Lítið hefur verið birt um þess konar
athuganir á íslandi, en svo virðist sem
ónæmisvandamál komi síðar upp hérlendis en í
nágrannalöndunum. Árið 1976 varaði sýkladeild
Rannsóknastofu Háskólans lækna við
Frá sýkladeild Landspítalans. Barst ritstjórn 15/08 1986.
Samþykkt 28/8 1986.
P-laktamassa framleiðandi lekandastofnum (1),
en fyrstu stofnanir fundust ekki á íslandi fyrr en
1981.
Undanfarin ár hefur í vaxandi mæli verið lýst
skertu næmi S. pyogenes fyrir eryþrómýsini og S.
pneumoniae fyrir penisillíni. Á Vesturlöndum er
þetta enn lítið áberandi og lyfin vel nothæf til
meðferðar á sýkingum af völdum þessara
baktería. Ónæmisvandamál eru þó orðin
umtalsverð í öðrum heimsálfum og sumstaðar
þörf á reglulegun næmisathugunum, auk þess
sem menn hafa þurft að grípa til annarra lyfja í
meðferð.
Ekki hefur verið vitað um ónæmisvandamál af
þessu tagi hér á landi og undanfarin ár hefur farið
fram könnun á næmi S. pyogenes og S.
pneumoniae á sýkladeild Landsítalans. í grein
þessari verður lýst niðurstöðum könnunarinnar
með sérstöku tilliti til eryþrómýsíns og penisillíns,
gefið yfirlit yfir þá vitneskju, sem fyrir hendi er
um næmi þessara baktería og athuguð skráning
og faraldsfræði þeirra í því skyni að athuga hve
breytilegt algengi þeirra er í landinu.
AÐFERÐIR OG EFNIVIÐUR
Til þess að athuga algengi bakteríanna var farið
yfir bækur sýkladeildar Landspítalans fyrir árin
1982-85 og talið hve oft S. pyogenes og S.
pneumoniae ræktuðust úr almennum sýnum
(önnur en blóð, liðvökvi, mænuvökvi, þvag og
saur) sendum sýkladeildinni frá sjúkrahúsum og
af læknum á landsbyggðinni og á
höfuðborgarsvæðinu. Einnig var athugaður
fjöldi jákvæðra hálsstroksræktana árið 1979. Úr
dagbókum sýkladeildar Borgarspítalans fengust
upplýsingar um ræktanir úr hálsstrokum árið
1982.
Úr heilbrigðisskýrslum (2) og hjá landlækni
(óbirtar heilbrigðisskýrslur 1983) fengust
upplýsingar um fjölda skráðra tilfella á landinu af
hálsbólgu (angina streptococcica) af völdum S.
pyogenes og skarlatsótt fyrir árin 1979 og
1982-83.