Læknablaðið - 15.08.1989, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ
203
Krabbalíki í meltingarfærum hafði nýgengið
2,04 á 100.000 íbúa, konur 2,67 en karlar 1,44
og er þá krabbalíki í botnlanga reiknað með.
Tafla II sýnir öll æxlin eftir nánari
staðsetningu, kyni og meðalaldri sjúklinga.
Verður hér gerð frekari grein fyrir æxlum í
meltingarfœrum utan botnlanga:
1. Forgirnisœxli voru sjö. Krabbalíki í maga
greindist hjá tveimur sjúklingum, sem báðir
fengu bráða magablæðingu. Æxlin voru
4-5 cm frá neðra opi magans og var gert
hlutabrottnám á maga hjá báðum. Annar
sjúklingurinn hafði 7 cm æxli vaxið inn í
fituvef og útsæði í lifur. Hann lést 5'/2 ári síðar
af völdum aðgerðar vegna lifrarmeinvarpanna.
Hjá hinum mældist æxlið 1,3 cm og var það
vaxið út í holhimnu. Hann lést 12>/2 ári eftir
greiningu æxlis en ekki af völdum þess.
Krabbalíki í skeifugörn greindist hjá einum
sjúklingi, sem talinn var hafa magasár. Hann
lést fjórum mánuðum eftir hlutabrottnám
á brisi og skeifugöm, af fylgikvillum
aðgerðar. Krabbalíki í skeifugarnartotu
(papilla Vateri) greindist hjá einum sjúklingi
með kviðverki, hita og stíflugulu. Við
skurðaðgerð vegna gruns um gallpípusteina
var æxlið fjarlægt með staðbundnu brottnámi.
Sjúklingurinn var einkennalaus 21 ári eftir
aðgerð. Krabbalrki í gallrás fannst hjá einum
sjúklingi með stíflugulu. Æxlið var fjarlægt
ásamt neðri hluta gallrásar. Sjúklingurinn
lést átta mánuðum eftir aðgerð en af öðrum
orsökum, og var þá með meinvörp í lifur. Tvö
forgimisæxli fundust við krufningu. Annað var
í gallblöðru með meinvörpum en hitt í lifur.
Báðir sjúklingamir höfðu haft hita og gulu og
létust af völdum æxlisins. Af forgimisæxlum
gáfu 4 af 5 einkenni, sem leiddu til aðgerðar
og var aðgerð bráð hjá tveimur sjúklingum.
Séu kmfningamar taldar með létust fjórir af
sjö sjúklingum af völdum krabbalíkis eða
meðferðar þess frá einum mánuði til 5'/2 ári
eftir greiningu. Tveir létust af öðrum orsökum,
tveimur mánuðum til 12*/2 ári eftir greiningu,
og var annar þá með lifrarmeinvörp.
2. Miðgirnisœxli voru 29, þegar
botnlangaæxlin em undanskilin. Sjúklingamir
voru 27, en tvö tilfelli fundust við kmfningu.
Flest æxlanna voru í dausgirni, eða 17
(58,2%). Þau mældust 0,4-3,5 cm, meðalstærð
1,6 cm. Æxlið var staðsett við ristilloka hjá
sex sjúklingum. Þessi æxli voru á mótum
dausgimis og botnristils og höfðu vaxið það
mikið inn í aðliggjandi vef, að ekki var unnt
að ákvarða hvoru megin þau vom upprunnin.
Þau mældust 1,5-4 cm, meðalstærð 2,7 cm,
og aðeins eitt æxlanna var undir 1 cm. í
ásgirni vom þrjú æxli, 0,6-2,5 cm að stærð.
Eitt þeirra fannst við krufningu. Hjá báðum
sjúklingunum fannst æxlið við aðgerð vegna
annars sjúkdóms. Krabbalíki í mjógirni án
nákvœmari staðsetningar fannst hjá tveimur
sjúklingum og við eina krufningu. Voru æxli
þessi 1-1,3 cm á stærð.
Hjá 23 sjúklingum með miðgimisæxli var
aðeins eitt frumœxli, en sex sjúklingar (20,7%)
höfðu fleiri en eitt krabbalíkisæxli samtímis,
allt upp í 37 aðskilin æxli í mjógimi.
Aðaleinkenni fyrir fyrstu skurðaðgerð hjá
sjúklingum með miðgimisæxli eru sýnd í
töflu III. Hjá 24 sjúklingum af 27 mátti finna
hversu lengi einkenni höfðu staðið og var
það frá tveimur klukkustundum upp í sjö ár
fyrir aðgerð. Einkenni vom ekki háð því hvar
í miðgimi æxlið var staðsett.
Sjúkdómsgreining fyrir fyrstu aðgerð er sýnd
á töflu IV. Fjögur tilfelli sem þar em talin
greind í leiðinni (en passant), fundust við
aðgerðir, sem gerðar vom vegna annarra
sjúkdóma. Hjá öllum öðrum sjúklingum var
aðgerð gerð vegna einkenna frá krabbalíkinu.
Bráðaaðgerð var gerð hjá 17 sjúklingum.
Algengasta greining fyrir fyrstu aðgerð var
mjógimisstífla (48%). Krabbalíki var ekki
greint fyrir aðgerð hjá öðrum sjúklingum en
þeim tveimur, sem höfðu krabbalíkisheilkenni.
Table III. Carcinoid tumors 1955-1984. Main preopera-
tive symptoms in 27 patients with midgut tumors excl.
appendix.
Abdominal pain................................. 22
Diarrhea........................................ 6
Vomiting........................................ 2
Table IV. Carcinoid tumours 1955-1984.
Preoperative diagnosis in 27 patients with midgut
tumours excl. appendix.
Small bowel obstruction.......................... 12
Appendicitis...................................... 4
Abdominal tumour NOS.............................. 3
Carcinoid syndrome ............................... 2
Rectal bleeding .................................. 1
Tumour on neck.................................... 1
Incidental finding ............................... 4