Læknablaðið - 15.08.1989, Blaðsíða 26

210
LÆKNABLAÐIÐ
byrjun einkenna til greiningar, staðsetningu
sjúkdóms, niðurstöðu berklaprófs, niðurstöður
ræktana, vefjagreiningu, meðferð og
afdrif einu ári eftir greiningu. Við mat á
dánarorsökum var stuðst við sjúkraskrá,
krufningu og dánarvottorð.
Við lungnaberkla var auk þess athuguð
útbreiðsla sjúkdómsins samkvæmt
röntgenmyndum. Lungnamyndir voru ekki
endurskoðaðar nema umsagnir væru óskýrar.
Þá var athugað hvort sýrufastir stafir hefðu
sést við smásjárskoðun á hráka (beina
skoðun), hvort umhverfisathugun hafði þá
verið gerð og ef svo var, hvaða árangur hún
bar.
Þau tilfelli sem ekki voru staðfest með
bakteríugreiningu eða vefjagreiningu voru
athuguð og metin sérstaklega.
Tilfelli þar sem einungis var um smitun að
Table I. Tuberculosis cases, in lceland, 1975-1986.
Rate/100 000.
Year Number') Rate')
1975 ........................... 40 18.3
1976 ........................... 58 26.3
1977 ........................... 23 10.4
1978 ........................... 27 12.1
1979 ........................... 24 10.6
1980 ........................... 25 11.0
1981 ........................... 23 10.0
1982 ........................... 25 10.7
1983 ........................... 24 10.1
1984 ........................... 26 10.9
1985 ........................... 13 5.4
1986 ........................... 13 5.4
Total 321
*) Absolute numbers and crude total rates.
Table II. Age specific case rates 100,000/yr., Iceland 1975-1986. of tuberculosis/
Age group (years) n Rate
0-4 6 2.4
5-9 9 3.6
10-14 12 4.7
15-19 19 7.1
20-24 8 3.1
25-34 .. 25 5.9
35-44 .. 35 11.7
45-54 .. 34 13.0
55-64 .. 60 27.2
65+ .. 113 41.7
Total 321
ræða, án sjúkdómseinkenna, voru ekki tekin
með.
Ef vitað var um neikvætt berklapróf innan
tveggja ára frá greiningu var talið, að um
nýsmitun væri að ræða við jákvæða útkomu
prófs og sjúkdómstilfellið væri því nýberklar
(primary tuberculosis). Ef saga var um jákvætt
berklapróf fyrir meira en tveimur árum var
litið svo á að um gamalt smit væri að ræða og
sjúkdómurinn því seinberklar (postprimary
tuberculosis). Nýtt berklatilfelli vísar til
virkrar berklaveiki með sjúkdómseinkennum
hvort sem um er að ræða nýberkla eða
seinberkla.
Hvert tilfelli var aðeins talið einu sinni. Ef
sjúklingur hafði fengið berkla í fleiri en eitt
líffærakerfi, var miðað við hvar sjúkdómurinn
kom fyrst fram. Einn sjúklingur hafði virka
beinaberkla tvisvar á tímabilinu, staðfesta með
ræktun. Er það eini sjúklingurinn sem kom
fram tvisvar á rannsóknartímabilinu.
Við útreikninga á tíðnitölum voru notaðar
tolur yfir meðalmannfjölda (mean population)
úr mannfjöldaskýrslum Hagstofu íslands.
Urvinnsla var gerð með SPSS/PC forritinu. Kí
kvaðrat prófanir voru notaðar við ákvörðun á
p-gildum.
NIÐURSTÖÐUR
Faraldsfrœði. Heildarfjöldi berklatilfella frá
1975-1986 var 321 hjá 320 einstaklingum,
96,6% voru Islendingar. Arlegur fjöldi og
tíðni minnkaði á tímabilinu (tafla I). Ef tekin
eru fjögurra ára tímabil var tíðni á 100.000
íbúa á ári 16,8 fyrir árin 1975-1978; 10,5 fyrir
árin 1979-1982 og 7,9 fyrir árin 1983-1986.
Karlar voru 53,3% (171/321) en voru 50,4%
mannfjöldans í landinu. Aldur var frá 1
til 96 ára. Aðeins 8,4% voru yngri en 15
ára. Miðgildi (median) var 57 ár. Fjöldi og
nýgengi í 5 og 10 ára aldursflokkum sést í
töflu II. Mynd 1 sýnir að berklar komu fram
hjá öllum aldursflokkum, en voru algengari
hjá þeim sem voru eldri en 55 ára.
Tafla III sýnir staðsetningu berklanna. Berklar
í öndunarfærum voru 59,5% (191/321) og
varð engin ákveðin breyting á þessu hlutfalli
1975-1986. Berklar utan öndunarfæra voru
40,5% (130/321). Þar af voru berklar í þvag-
og kynfærum og svo eitlum algengastir en