Læknablaðið - 15.08.1989, Blaðsíða 44

224
LÆKNABLAÐIÐ
að nokkru tímalengd einkenna. Önnur leið
er sú að nota sömu skilmerki og einhver
annar hefur notað til að greina sjúkdóminn
hjá stórum hópi sjúklinga og verður þá
samanburðurinn á þeim hópunr sem um ræðir
marktækur. Það ætti að vera augljóst að ekki
er hægt að nota rannsóknaniðurstöðu (t.d.
sökkmælingu) sem fellur innan eða skarast
við viðmiðunarmörk hjá heilbrigðum.
í þessu hefti Læknablaðsins birtist
athyglisverð athugun á fjölvöðvagigt
og gagnaugaslagæðabólgu (GSB) frá
Landakotsspítala. Athugun þessi gefur ekki
hugmynd um nýgengi og algengi þessara
sjúkdóma á landsvísu, en veitir upplýsingar
um vaxandi fjölda greindra tilfella á ákveðnu
tímabili á einu sjúkrahúsa landsins. Vonandi
er þetta aðeins fyrsta skref höfunda í þá
átt að kanna tíðni þessara sjúkdóma á öllu
landinu, en Island er mjög vel fallið til
faraldsfræðilegra athugana af þessu tagi.
Athyglisverð þungamiðja í þessu uppgjöri
er að ekki er stuðst við eldri »hefðbundnari
skilmerki« og í raun er deilt á fyrri skilmerki
og sett rýmri mörk hvað varðar greiningu
þessara sjúkdóma með því að fella niður
aldursmörk, kröfu um sökkhækkun og skilyrði
um tímalengd frá upphafi einkenna er stytt
niður í eina viku. Ef grannt er skoðað kemur
þó í ljós að allir sjúklingar með GSB og
GSB + FVB höfðu sökk yfir 40 og 50
mm/klst. og einungis fáir sjúklingar með FVB
höfðu eðlilegt sökk (einn var með sökk lægra
en 20 og finrm lægra en 30) og hvað varðar
aldursmörk voru einungis tveir yngri en 50
ára.
Ekki er ástæða til að breyta eldri skilmerkjum
vegna fárra undantekningartilfella heldur
verður að hafa í huga að skilmerki sem slík
hafa einkum þýðingu í faraldsfræðilegum
athugunum og eru til hjálpar við greiningu en
samt sem áður verða greind tilfelli sem falla
utan við þann ramma er skilmerki setja. Þá
hefur það takmarkaða þýðingu, að bera saman
rannsóknir þar sem mismunandi skilmerki eru
lögð til grundvallar. Einnig er vafasamt og
verður í raun að teljast varasamt að rýmka
skilmerki hvað varðar FVG, sérstaklega
þar sem í flestum tilfellum er beitt langtíma
barksterameðferð.
Kári Sigurbergsson
Kristján Steinsson
HEIMILDIR
1. Amett FC et al. The American Rheumatism
Association 1987 revised criteria for the classification
of rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum 1988; 31:
315-23.
2. Bird HA et al. An evaluation of criteria for
polymyalgia rheumatica. Ann Rheum Dis 1979; 38:
434-9.
3. Amett FC. Reply to the Editor. Arthritis Rheum
1988; 31: 1453.
Athugasemd
Hr. ritstjóri
I ágætum leiðara þessa tölublaðs gera Kári
Sigurbergsson og Kristján Steinsson grein
fyrir setningu og eðli sjúkdómsskilmerkja.
Jafnframt gera þeir athugaemdir við grein
okkar og þá helst tvennt. I fyrsta lagi, að
athugunin gefi ekki hugmynd um ný tilfelli
né algengi fjölvöðvagigtar (FVG) eða
gagnæðaslagæðabólgu (GSB) á Islandi. Því er
til að svara, að þeirra svara var aldrei leitað,
enda skýrt tekið fram í texta. Sjúklingahópur
sá, sem athugaður var, er á engan hátt
nothæfur til slíkrar könnunar.
I öðru lagi gagnrýna þeir skilmerki þau, sem
við höfum notað við greiningu.
Nú er það svo, að greiningarskilmerki FVG
og GSB eru mjög á reiki. Hvað GSB varðar
þá greina ýmsir höfundar þann kvilla með
útlitsskoðun eingöngu hjá hluta sjúklinganna
en við takmörkuðum greininguna við þá sem
höfðu risafrumubólgu við smjásjárskoðun
gagnaugaslagæða. Þetta dregur eflaust úr tíðni
greiningar en á móti kemur að sýnitaka var
algengari, 94,2% í þessum hópi, en flestum
öðrum sem við höfum haft spumir af.
Hvað FVG varðar þá er skilmerkjasetning enn
meira á reiki. Gömlu skilmerkin, sem ýmsir
nota enn
1. Verkur og stirðleiki í nærlægum
útlimavöðvum
2. Einkenni í meira en fjórar vikur
3. Aldur yfir 55 ár
4. Sökk 50 eða hærra
5. Einkennaleysi eftir 10 mg Prednisolon
daglega í fjóra daga,
hafa tekið breytingum.