Læknablaðið - 15.08.1989, Blaðsíða 38

220
LÆKNABLAÐIÐ
hjá þeim er eingöngu höfðu FVG og þrjú
ár hjá þeim er höfðu bæði GSB og FVG.
Meðalviðhaldsskammtur fyrir allan hópinn
var 6,7 mg Prednisólóns á sólarhring (sá
skammtur sem þarf til að halda einkennum og
sökki niðri). Fjórum sjúklingum var sleppt þar
eð þeir dóu áður en meðalviðhaldsskammti
var náð. Meðalviðhaldsskammtur þeirra sem
eingöngu höfðu GSB var 7,0 mg Prednisólóns
á sólarhring.
Afturkast (tecidiv). Fimm (7,4%) veiktust á ný
en 8 (11,8%) nota enn stera. Þeir sem veiktust
á ný, að einum undanskildum, fengu í upphafi
stera. Afturkast kom frá nokkrum mánuðum
og allt að 8 árum eftir að sterameðferð lauk.
Allir voru þá meðhöndlaðir með sterum.
Stysta sterameðferð var eitt ár, lengsta fjögur
ár. Af þeim sem enn nota stera, hafa fjórir
fengið þá í fjögur ár, tveir í fimm ár, einn í 8
ár og einn í 17 ár.
Dánir. Látnir eru 19 (27,9%) af 68
sjúklingum. Níu (47,4%) voru krufnir. Tíu
(52,6%) fengu greininguna hjartabilun og/eða
bráð kransæðastífla. Af þeim fengu fjórir
greininguna hjartabilun (tveir krufnir), þrír
hjartabilun vegna bráðrar kransæðastíflu (tveir
krufnir), tveir bráð kransæðastífla (hvorugur
krufinn) og einn rof á hjarta (ruptura cordis)
vegna bráðrar kransæðastíflu (krufinn). Fjórir
(21,1%) fengu greininguna lungnabólga
(tveir krufnir), tveir (10,5%) heilablóðfall
(hvorugur krufinn), einn (5,3%) blæðandi
skeifugamarsár (krufinn), einn (5,3%) brátt
mergfrumuhvítblæði (ekki krufinn) og einn
(5,3%) blóðeitrun vegna ígerðar í ristli
(krufinn). Ekki er getið um hnúðabólgu í
kransæðum þeirra sem krufnir voru.
UMRÆÐA
Rétt er að gera nokkra grein fyrir
greiningarskilmerkjum þeim, sem hér eru við
höfð.
Greiningaratriði FVG og GSB em nokkuð á
reiki hjá hinum ýmsu höfundum. Sumir virða
enn aldursmarkið 50 ára (4). Aðrir ekki (3).
Flestir krefjast sökkhækkunar, en mismikillar.
Park, Jones, Hazleman (3) setja mörkin við
30 mm/klst. Boesen (4) við 40 mm/klst. Enn
aðrir miða við 50 mm/klst. eins og gert var
í byrjun. Hvað tímalengd einkenna varðar,
þá vom upphaflega greiningarskilmerki fjórar
vikur. Nú em þau á reiki. Boesen og Sörensen
(4) miða við að einkenni þurfi að hafa staðið í
tvær vikur. Park, Jones og Hazleman (3) miða
við átta vikur.
Þar sem ólíklegt er, að sjúkdómar virði
afmælisdaga, kusum við að sleppa nákvæmu
aldursmarki sem greiningarskilyrði.
Margar heimildir, m.a. Park et al. (3),
Gentric et al. (5) eru til um FVG og GSB án
sökkhækkunar. Einn höfunda sá nýlega tvo
sjúklinga með smásjárgreinda GSB og sökk
lægra en 15 mm/klst.
Af þessum sökum var ákveðið að miða við
»eðlileg mörk«, 15 mm/klst., sem vissulega
eru þó umdeilanleg hjá þessum aldurshhópi.
Höfðu 10,3% sjúklinga sökk lægra en 30
mm/klst., sé miðað við skilyrði Park, Jones
og Hazlemans (3). Þá mældist 1,5% með sökk
lægra en 20 mm/klst.
Umdeilanlegt er, hvort sökkhækkun eigi
yfirleitt rétt á sér sem skilgreiningaratriði,
þar sem eðlilegt sökk útilokar hvorki GSB
né FVG (5, 3). Nær væri að hafa hliðsjón af
sökkhækkun og aldri sem stuðningsþætti í
greiningu. Þar sem þetta er aftursæ könnun,
var þó sá háttur ekki hafður á hér.
Rétt er að taka fram, að ekki hefur í eftirliti
þurft að endurskoða greiningu vegna aldurs
eða sökkmarka. Eins og að framan getur eru
tímamörk einkenna á reiki frá tveim (4) til
átta vikna (3).
Með tilliti til þess að GSB getur verið
lífshættulegur sjúkdómur og flest dauðsföll
koma í byrjun sjúkdóms (6), sýnast kröfur
um að einkenni skulu hafa staðið ákveðinn
tíma, áður en meðferð er hafin, ekki einungis
órökréttar, heldur einnig hættulegar. Svo náið
samband er milli GSB og FVG, að óeðlilegt
er að gera þama upp á milli. Sökum þess hve
GSB leggst dreift á stóran hluta æðakerfisins,
og erfitt er um vik með sýnatöku, verður
í upphafi að gera ráð fyrir því að sérhver
sjúklingur með FVG kunni að hafa eða fá
GSB. Þetta má styðja með dæmum af reynslu
höfunda.
Þeir höfundar sem við höfum mest vitnað
til Boesen og Sörensen (4) greina GSB ekki
eingöngu með sýnatöku frá gagnaugaslagæð.
Sé sýni neikvætt eða ekki tekið láta þeir