Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1978, Blaðsíða 5

Sigurður Þ. Guðmundsson*
ADDISONS VEIKI Á ÍSLANDI 1943—1975
Klíniskt yfirlit
INNGANGUR
Addisonsveiki eða nýrnahettubarkar-
vani, NHBV, er sjaldgæfur sjúkdómur, en
einkennin gjarnan svo rismikil, að þau
meitlast í huga skoðenda. Tilviljun olli
þeim hvalreka, að þrjú slík sjúkdómstilfelli
komu á fjörur höfundar árið 1974, sem
leiddi til eftirfarandi spurninga, sem síðan
hefur verið leitazt við að svara.
1. Hversu tiður er NHBV á íslandi?
2. Fylgir klinisk mynd hans hér sömu
forskrift og annars staðar?
3. Hverjar eru orsakir NHBV hérlendis?
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Leitað var að sjúkdómsgreiningunni:
morbus Addisonii eða insufficientia gll.
suprarenalis í sjúkdómsheitaskrám sjúkra-
húsanna í Reykjavík, Hafnarfirði og Akur-
eyri. Innt var eftir sama símleiðis hjá yfir-
læknum smærri sjúkrahúsanna umhverfis
landið. Leitað var sérstaklega á mið lang-
minnugra lækna við Kleppsspítalann og
Vífilsstaðahæli, hvort þá ræki minni til
„svax-brúnna, pasturlítilla“ vistmanna, og
loks var spurt eftir ,,Addison-lega“ útlít-
andi einstaklingum á blöðum íslendinga-
sagna.
Mið við árið 1943 var tekið vegna þess,
að elzt greindi sjúklingurinn, sem könnun
þessi hefur leitt í ljós, var greindur á því
ári. Enda þótt aðgengilegar sjúkdómsheita-
skrár nái aftur til 1955 (Borgarspítalinn,
lyflæknisdeild) má með nokkru sanni
segja, að nærri hverri sjúkraskrá könnun-
artímabilsins eldri en þetta hafi verið flett.
Krufningsskrár Rannsóknarstofu Há-
skóla Islands voi-u kannaðar fyrir árabilið
1934—1943 að báðum meðtöldum. Sú at-
* Lyflæknisdeild Landspítalans.
Greinin barst ritstjórn 6/5/78, samþykkt til
birtingar i breyttu formi 15/6/78.
hugun di'ó fram í dagsljósið 23 einstak-
linga, sem látizt höfðu með rýrar-, íblædd-
ar-, æxlis- og berklaskemmdar nýrnahett-
ur, aðra eða báðar. Víðtæk (alger?) nýrna-
hettuskemmd var aðeins í einu tilviki.
Sjúkraskrár þeirra, sem létust á sjúkrahús-
um eru væntanlega fáanlegar, en það hefur
enn ekki verið kannað, né hafa krufnings-
skrár könnunartímabilsins sjálfs verið at-
hugaðar. Kurl kunna því enn að vera ó-
komin til grafar, en könnun krufnings-
skránna er fyrii'huguð.
Könnunin hófst fyrri hluta árs 1974 og
leiddi nær strax í ljós fæð tilvikanna, þar
sem sjúkdómsgreiningin fannst aðeins 22
sinnum. Athugun skránna útilokaði 7 sjúk-
linga og sá áttundi féll út eftir ýtarlega
endurskoðun greiningarinnar á lyflæknis-
deild Lsp. 1974.11 Könnuninni lauk í árslok
1975 og til þess tíma var NHBV staðfestur
4 sinnum í viðbót. Þess utan fundust 2
sjúkraskrár, sem stóðust skilmerki grein-
ingarinnar, sú fyrri frá Landspítala árið
1944, hin síðari frá Boi'garspítala árið 1973.
Tala sjúklinga á tímabilinu er því 20.
Af uppi’unalegu sjúklingunum voru 4
látnir (sj.skr. 1, 2, 8, 14), þegar könnunin
hófst. Létust þeir allir í Landspítalanum
og höfðu 3 verið krufðir (sj.skr. 1, 2, 14).
Eftii'lifendui'nir léðu allir höfundi færis á
sér til skoðunar og endurmats á sjúkdóms-
greiningunni, þar sem minnsti vafi var
undirorpinn. Fór sú endurskoðun fram skv.
skilmerkjum Irvine,14 þ.e. kliniskur grun-
ur um NHBV er staðfestur, ef cortisól magn
’ nlasma 5—12 klst. eftir þrí-endurtekna
gjöf 1 mg af Synacthen á jafnmörgum dög-
um, nær ekki 25 mcg% eða meir. Sj. með
raunverulegan NHBV svarar alls ekki.14
Afdrif hópsins eru þau, að í árslok 1975
var einn í viðbót látinn (sj.skr. 4) og ann-
ar alfarinn úr landi (sj.skr. 16). Hinir 14
eru lífs og við góða heilsu.