Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.12.1938, Síða 37

I* J Ó Ð I N
281
Og nú hófsl síðari þátturinn í lífi
hans.
II.
Einveldistiminn.
Uppreisnin Mustaía let ekki bug-
kafin. ast, þó að stjórnin sner-
ist þannig gegn viðleitni hans. Hers-
liöfðingjarnir og hermennirnir voru
trúir soldáninum. Þó tókst Mústafa
að fá samþykki þeirra til þess, að
hráðahirgðastjórn vrði sett upp í
Angorra og að þar vrði kallað sam-
an þing fyrir alll Tyrkland. Marg-
ir fulltrúar mættu þar. Soldáninn,
sem var i vasa Breta, skipaði Kúrd-
um að ráðast á þingið og drepa full-
trúana. Mústafa notaði þessa skip-
un til þess að fá fulltrúana til að
standa fast saman og velja sér
stjórn. Hann var kosinn forseli.
Hann fór með lier gegn Kúrdum og
drap þá unnvörpum.
Nú breytti soldáninn um stefnu.
Hann ákvað að kalla saman þing
fvrir Tyrkland. Það átti að koma
saman í höfuðborginni. Jafnframt
ákvað hann að fulltrúarnir á þing-
inu i Angorra skyldu taka sæti á
þinginu í Miklagarði. Mústafa harð-
ist gegn þvi, að boðinu vrði tekið.
En hann fékk við ekkert ráðið. Full-
trúarnir fóru. Hann varð eftir. Sold-
áninn sveikþá áður en langtum leið.
Englendingar tóku foringjana fasta
og fluttu þá í útlegð. Mústafa hvrj-
aði á nýjan leik. Hann safnaði liði
um Litlu-Asíu. Það gekk erfiðlega,
því að fólkið var orðið dauðþreytt
á stvrjöldinni. Hann fór fram og
aftur um landið, og „agileraði", og
æfði liðið, sem hann fékk. Enn á
ný lét liann kalla saman þing i An-
gora. Hann var gerður að forseta
aftur.
Þegar friðarsamningarnir voru
hirtir, fékk stefna hans hyr í segl-
in, því að þar var Tyrkland lagt á
skurðarhorðið. Soldáninn vildi ekki
una mótþróa hershöfðingjanna og
lýsti yfir heilögu stríði gegn þeim.
Eftir langvarandi styrjöld har Múst-
afa sigur úr hýtum.
En nú kom ófriðarblika úr ann-
ari átt. Versalahöfðingjarnir vildu
ekki una óhlýðni Tyrkja. Grikkii
Imðust til að hrjóta þá á hak aft-
ur með því skilyrði, að þeir fengju
meiri lönd frá Tyrkjum, en ætlað
hafði verið. En svo fór að lokum,
að Mústafa vanii fullan sigur á þeim.
Hann fór nú með herinn vfir sund-
ið til Miklagarðs. Soldáninn flúði.
Mústafa varð æðsti maður landsins.
Hann sá það fyrir, að
Einvetdi . ,. ..v
, .. . liann mundi ciga við
komio a.
igarrr-Tgsut mikla erfiðleika að ctja.
En lionum tókst með fádæma dugn-
aði að sigrast á öllum óvinum sín-
um og að verða einvaldur. En áð-
ur en það tókst, varð hann að af-
höfða og reka i útlegð marga merka
menn og þar á meðal hershöfðingj-
ana, sem staðið liöfðu við hlið
lians í styrjöldinni. Herforingi, sem
Ismet hét, og lengi hafði verið liægri
hönd Mústafa, varð forsætisráð
herra.
Framfara-
baráttan.
Og nú hófsl viðreisnin
innanlands. Fyrst réðst
Mústafa á höfuðfötin.
Það var litið á það sem trúarlegt
atriði í Tyklandi, að karlmenn hæru
Fes á höfði. Mústafa bannaði það