Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.12.1938, Side 38

282
I* .) t) i) 1 N
með lögum og beilli þunguni refs-
ingum við þá, sem á móti stóðu.
Hann lögleiddi Irúfrelsi og bann-
aði múnkareglnrnar. Einnig lét
bann samþykkja nýja löggjöf. Kór-
aninn liafði verið lögbók Tvrkja, en
nú var þvi breytt. Verzlunarlöggjöf-
in var sniðin eftir verzlunarlögum
Þjóðverja. Hegningarlöggjöfin eftir
begningarlögum ítala. Borgaralega
löggjöfin eftir lögum Svisslendinga.
Fjölkvæni var bannað og konum
veittur sami réttur og körlum.
Hann bófst handa um mál-
hreinsun og lét þýða Kóraninn og
Nýja testamentið á tvrknesku. Hann
fyrirskipaði að öll menntun skyldi
fara fram í tyrkneskum skólum.
Öllum verzlunum var fyrirskipað að
færa reikninga sína og rita bréf sín
á tyrknesku. Meiri hlutinn af starfs-
fólki þeirra varð að vera tvrkneskt.
Hann skipaði svo fvrir, að enginn
útlendingur mætti starfa í sumum
stéttum þjóðfélagsins.
Hann lagði refsingu við því, ef
blegið var að geðbiluðum mönnum
og öðrum þeim, sem ekki voru eins
og fólk er flest.
Hann fyrirskipaði, að þeir sem
vildu giftast yrðu að sýna beilbrigð-
isvottorð.
Hann lét leggja niður arabiska
letrið og taka upp latneskt letur i
staðinn.
Þegar bann kom til valda, var
tæplega 10% af þjóðinni læs og
skrifandi. Hann bóf ákafa baráttu
fyrir þvi, að menn lærðu þessar list
ir. Hann fór sjálfur um landið fram
og aftur og kenndi mönnum að lesa
og skrifa.
Þessar framkvæmdir voru allt
annað en vinsælar í uppliafi. Enda
voru uppreistir tíðar og óánægjan
mikil. En allt af bar hann sigur
úr býtum.
Einkalíf bans var allt
Einkalíf. ,v ,c ,
annað en til fyrirmynd-
ar. Hann lá dögum og vikum sam-
an í drykkjuskap og svalli. Hann
var talinn tilfinningalaus. Eignaðist
enga vini, var drambsamur og vildi
alll af vera fremstur. Hann skrif-
aði undir dauðadóma yfir fornum
félögum sínum, án þess að láta sér
bregða. Ilann þoldi ekki gagnrýni
nokkurs manns, nema belzt móðnr
sinnar. En hann bar virðingu fyrir
greind hennar og bar ráð sín stund-
um undir iiana.
Hann var trúlaus, eins og það er
oftast skilið. — Hann trúði á eitt:
tijrknesku þjóðina og framtíð henn-
ar. —
Mústafa Kemal Iiafði marga af
göllum þjóðar sinnar. En hann hafði
lika ýmsa af mestu kostum henn-
ar. Hrevstina og herstjórnargáfuna
sérstaklega. Hann bjargaði þjóð
sinni frá torlímingu og reyndi að
gjöra hana að nútíma menningar-
þjóð. Tyrkir munu lengi minnast
hans.
Nú er hann látinn. Ismet er orð-
inn forseli. Hann er að ýmsu levti
merkilegur maður. En jafnoki Múst-
afa var hann ekki.