Byggingarlistin - 01.01.1951, Page 27

ið og sezt á steiln. „Sá verður tvisvar feginn, sem á stein-
inn sezt.“
Svona er útilegumannalíf í Reykjavík. Þar eru það
fjöllin, sem bjarga tilverunni.
Stundum larigar mann þó til að komast á gras og
finna mjúka jörð undir fótum og ilm úr grasi. Hvar er
sumarland bæjarbúans?
Heiðmörk er líklega fyrirheitna landið.
Stjórn bæjarins hefur haft þá forsjá, að tryggja bæn-
um allmikið land utangarðs. Þar á meðal er hin svo-
nefnda Heiðmörk.
Land þetta liggur sunnanvert við Elliðavatn og Vífils-
staði. Nú er í ráði að taka fyrst um sinn til ræktunar
Elliðavatnsheiði og Hólmshraun, þar sem enn eru
nokkrar skógarleifar og hefur þegar verið úthlutað þar
nokkru landi handa félögum. Skógræktarfélagið hefur
tekið að sér forgöngu um þessa ræktun og er það vel
farið.
I reglum um landnám og skógrækt á Heiðmörk,
fyrstu grein, segir svo: „Heiðmörk skal vera dvalar- og
hvíldarstaður Reykvíkinga og skal þeim öllum heimilt
að dveljast þar, enda hlíti þeir reglum, sem settar eru
um umgengni og umferð.
Þetta er góður boðskapur.
Til Heiðmerkur mun vera um 10 kílómetra leið frá
Reykjavík, en frá Hafnarfirði miklu skemmra — til
næstu marka. Nú hefur Hafnarfjörður sitt Kaldársel —
að ógleymdu Hellisgerði, sem helzt ætti að stækka enn
til muna. En þetta kemur nú ekki höfuðstaðnum við —
fyrr en Hafnarfjörður er orðinn hluti af honum. — Og
ef til vill kemur að því einhverntíma.
Trjágróður í bæjarlandinu er ennþá mjög skammt
á veg kominn, að því undanskildu, sem einstaklingar
hafa komið í rækt í húsagörðum, enda hefur sú starf-
semi verið til skamms tíma á tilraunastigi.
Ef trjágróðurs á að gæta verulega á hinum stóru
óbyggðu svæðum, sem eiga að verða lungu bæjarins,
gagnar lítið að setja niður nokkur þúsund plöntur. Til
þess þarf milljónir. Og það verður ekki framkvæmt á
svipstundu. Til þess þarf langan tíma. Við skulum vona
að yngsta kynslóðin fái að sjá góðan árangur af skóg-
rækt í landi bæjarins. Það sýnir sig, að einstaklingar,
sumir kunnáttulitlir, hafa komið upp hjá sér efnilegum
trjágróðri. Það má segja, að þeir hafi getað gróðursett
í skjóli húsa og girðinga. Þessu sé ekki til að dreifa
í stórum og skj óllausum görðum bæj arins. Er ekki hægt
að fá þar skjól, án mjög mikils tilkostnaðar, t. d. með
þjéttum trjérimlagirðingum, sem brjóta vindinn, eða
með belti af hinum harðgerða víði, sem alls staðar virð-
ist þrífast?
í skjóli trjágróðursins ætti svo að mega rækta fjöl-
ærar blómjurtir í stórum beðum, í stað þess að hafa
eina eða tvær raðir af einærum blómum í óralangri
runu meðfram öllum stígum. Sú tilhögun hlýtur að vera
nokkuð fyrirhafnarsöm og dýr.
Sums staðar eru blómabeð, þar sem blandað er sam-
an fjöldamörgum litum, í stað þess að láta hvert beð
eða hvern part af beði hafa sinn lit hreinan, eða ef til
vill tvo liti, sem vel fara saman. Mér finnst t. d. garður-
inn við dómkirkjuna mjög viðfeldinn. Sama er að segja
um blómin í kringum stöpulinn hans Jóns Sigurðssonar
— hinn alltof háa stöpul — ég horfði oft á þau í fyrra
sumar mér til ánægju.
Annars þyrfti eitthvað meira en blómskrúð til að
bjarga Austurvelli, sem er fremur ósmekklegur sjálfur
og allur húsagrauturinn í kring ennþá leiðinlegri, þó að
sumir myndasmiðir séu að setja þetta í túristabækur,
í stað þess að velja einhverja manneskjulega staði í út-
hverfum bæjarins, sem eru mildu betri.
Þessar leikmannshugleiðingar um ræktunina leyfi ég
mér að bera undir þá, sem vit hafa á, til vinsamlegrar
athugunar.
*
Fegrun bæjarins hefur verið mjög á dagskrá að und-
anförnu. Það er metnaðarmál bæjarbúa og reyndar
allra landsmanna, að vanda útlit höfuðstaðarins eftir
föngum. Þetta verður ekki gert eingöngu með því, að
prýða einstök svæði með blómum, gosbrunnum eða
myndum, sem stundum er erfitt að finna stað.
Grundvöllur fegrunarinnar er bœjarskipulagið sjálft:
Götur, torg og gróðurlönd, notkun landslags og útsýnar,
staðsetning húsa, gerð þeirra, flokkun og samstilling
eftir staðháttum. Allt þetta gefur staðnum sinn svip og
sitt fegurðargildi, fyrst og fremst. Á eftir þessu öllu
kemur skreytingin. Það er vanþakklátt verk og unnið
fyrir gíg, að setja myndaskraut og rósaflúr á ólögulegan
og illa gerðan hlut. Eins er um fegrun bæjar.
Rétt nótkun landslagsins er höfuðatriði, sem oft vill
sjást yfir.
Reykjavík er byggð á sjö hæðum eins og Rómaborg.
Líklega hefur þó Reykjavík að þessu leyti betur, þegar
fram í sækir.
Sumar þessara hæða eru ennþá lítt byggðar og óvíst,
að hve miklu leyti þær eiga að byggjast og hvernig.
Þarna er merkilegt verkefni til úrlausnar, sem ekki
þolir langa bið. — Mótaðar myndir eða líkön hafa að
undanförnu verið talsvert notuð hér til glöggvunar á
ýmsum atriðum skipulagningar bæjarins. Væntanlega
fá hæðirnar sín líkön, áður en langt líður. Aldrei verð-
ur um of til þeirra vandað. Það skiptir svo miklu um
alla ásýnd bæjarins, hvernig hæðirnar njóta sín.
Enn vantar okkur fjölmargar opinberar byggingar,
sem enginn veit, hvar eiga að vera í bænum.
Fyrir fáum árum var nefnd kosin til þess að velja
ráðhúsinu stað. Nefndarmenn voru kosnir eftir stjórn-
málaskoðunum, sinn af hverjum flokki, enda mun
árangurinn af starfi þeirra hafa þótt eftir vonum.
Síðar var tekið það skynsamlega ráð, að bjóða húsa-
meisturum til samkeppni um staðsetningu hússins og
BYGGINGARLISTIN 1951,1
25