Byggingarlistin - 01.01.1951, Page 30

fær við það steypu, sem að styrkleika er
ekki nema brot af því, sem hún á að vera.
Hin nýja steinsteypustöð í Reykjavík get-
ur haft geysimikla þýðingu fyrir Reykja-
víkurbæ, þar sem mest er byggt úr stein-
steypu, vegna þess að þar á að vera auðvelt
að „standardiséra" steinsteypuna og fá hana
bæði ódýrari og sterkari en nú er völ á.
Steypustöðin ætti að framleiða ýmsar stein
steyputegundir af mismunandi gæðum og
ábyrgjast minnsta þrýstiþol hverrar tegund-
ar. Rannsóknir á steypu frá steypustöðinni
færu fram í samráði við Atvinnudeild Há-
skólans.
Innréttingar
Standardiséring og fjöldaframleiðsla á
ekki hvað sízt við um trésmíði, enda hafa
trésmiðjur ekki að öllu komist hjá því í
rekstri sínum, en það sem einkum vantar
er skipulagning á grundvelli standardisér-
ingar.
HurSir: Hurðir er sjálfsagt að framleiða
í standardmálunum, þrjár mismunandi
hreiddir nægja allri venjulegri húsagerð.
Járning hurða (lamir og skrár) ætti að fara
fram á verkstæðinu og val járna og stað-
setning skráar á miðri hæð lnirðar, fækkar
gerðum um helming. Þegar hús verða al-
mennt steypt í standardmótum, geta verk-
stæðin haft hurðir járnaðar á körmum til
ísetningar í heilu lagi.
Gluggar. Sérstakar gerðir glugga má auð-
veldlega standardiséra og framleiða í nokkr-
um aðalstærðum. Hæðir venjulegra glugga
og gluggagrindur er auðvelt að búa undir
fjöldaframleiðslu á standard grundvelli.
Skápar og eldhúsinnréttingar. Ein tré-
smiðja hér í bæ hefur hafið framleiðslu eld-
húsinnréttinga á einingar grundvelli (sam-
ansetjanlegar smástærðir). Ef þetta á að
koma að fullu gagni, verður slík framleiðsla
að byggjast á opinberum standardstærðum
og ákvæðum, svo önnur framleiðsla, svo sem
vaskar, stálplötur o. m. fl. frá öðrum verk-
smiðjum falli þar inn í á öruggan hátt, og
eins og áður getur — að arkitektarnir geti
hagað sínum stærðum svo að allt falli sam-
an á réttan hátt að Jokum.
Málun og veggfóSrun. Innanhúsmálun er
hér meira notuð að tiltölu en víðast hvar
annarsstaðar, og alltaf miklar kröfur gerðar
til áferðar, svo að algengt er að eldhús og
baðherbergi séu fjór spörtluð þótt veggir
séu fínhúðaðir fyrir. Verulegum sparnaði
mætti ná með notkun góðs veggfóðurs.
Islenzkar málningavörur virðast ekki
samkeppnisfærar við samskonar erlenda
vöru.
Þá þykir oss rétt að benda á sprautumál-
un, sem notuð er víða erlendis með góðum
árangri og gæti orðið til sparnaðar, sér í
lagi í stærri byggingum.
Raflagning. Full ástæða væri til að tak-
marka ljósastæðafjölda í íbúðum, eftir
stærð þeirra, því óhóf á þessu sviði er al-
gengt.
*
Af ofanskráðu má sjá að tillögur vorar
eru ekki síður um vinnuaðferðir, enda skilj-
anlegt þar sem vinnan mun nú vera nálægt
60% af húsverðinu, en þessar breyttu vinnu-
aðferðir ættu þá einnig að verða drýgstar
á efnissparnaði.
Tillögur
1. Fjárhagsráð beiti sér fyrir samvinnu
verkfræðinga, húsameistara og iðnaðar-
manna í því skyni að standardiséringsmál-
in verði tekin föstum tökum og leyst hið
bráðasta.
2. Stuðlað verði að útvegun og notkun
standard-móta við húsagerð, en vali móta
hagað svo að losna megi sem mest við stein-
húðun.
3. Atvinnudeild Iláskólans (rannsóknar-
deild byggingarefna) verði falin víðtæk
rannsókn á steinsteypu og á niðurstöðum
þessara rannsókna verði í samráði við Verk-
fræðingafélag Islands gerð styrkleikaákvæði
(normur) um notkun steinsteypu.
Iðnskólar taki upp fyllri fræðslu um
steinsteypugerð og eiginleika liennar.
Strangar kröfur verði gerðar til þeirra,
er bera ábyrgð á gæðum steypunnar.
4. Víðtækri standardiséringu verði komið
á verkstæðisframleiðslu í þágu húsbygginga
(samanber atriði 1) í samráði við stand-
ardiséringsnefnd Húsameistarafélags Is-
lands og þá aðra er sinnt hafa þessum
efnum.
5. Spornað verði gegn óhófseyðslu með
takmörkun á efnisúthlutun til húsa eftir
stærð þeirra og gerð, svo að séð verði við
því að byggð verði lítt hugsuð og efnisfrek
hús.
6. Leitast verði við að fá meistaralaunum
breytt þannig að þeir hljóti laun eftir stærð
verkefnisins t. d. ákveðið gjald á rúmmetra;
rafvirkjameistarar fái ákveðið gjald af
hverju ljósastæði og pípulagningameistarar
af hverju tæki, svo þessir aðilar sjái sér hag
í að flýta verkum sínum.
7. Innflutningur byggingarefnis verði
skipulagður og lögð áherzla á að honum sé
svo hagað að á hverjum tíma sé til í landinu
það nauðsynlegasta í öllum greinum, sem
þarf til venjulegra bygginga. Nauðsyn þessa
viljum vér undirstrika, því mjög liefur borið
á því að skortur á hinum ýmsu byggingar-
efnum, sem þarf til húsbygginga hefur or-
sakað vinnutafir, og jafnvel valdið stöðvun
á byggingu íbúðarhúsa um lengri tíma. Ilér
er einkum átt við að réttu hlutfalli sé haldið
milli einstakra tegunda innflutningsins.
Hinn óbeini sparnaður
og byggingahættir síðustu ára
íbúðarhúsabyggingum okkar má í stór-
um dráttum skipta í þrennt:
I. fjölbýlishús, II. tví- ifg fjórbýlishús og
III. einbýlishús.
I. Fjölbýlishús eru einungis í kaupstöðum.
I þessum flokki eru flestjr verkamannabú-
staðir, sem byggðir hafa verið, þá bygging-
ar á vegum bæjanna, einkum Reykjavíkur-
bæjar, og loks byggingar. byggðar í gróða-
skyni af einstaklingum.
II. I þessum flokki er allmikið af bygg-
ingum byggingasamvinnufélaga og nokkuð
af verkamannabústöðum, en langmest af
byggingum einstaklinga.
IIL í þessum flokki er nokkuð af tvílyft-
um „villum", en „einnarhæðar" byggð
lang mest.
I. fl. Ibúar þessa byggingaflokks hafa
sáralítil eða engin áhrif á gerð né stærð
þessara íbúða. Lög um verkamannabústaði
nr. 3 frá 9. jan. 1935, mæla svo fyrir að íbúð-
inar séu 2 eða 3 herbergi. Um byggingar
bæjarstjórna gildir einu og þeirra er byggja
í hagnaðarskyni, íbúðirnar er tvö til þrjú
herbergi og nokkuð af einsherbergjaíbúð-
um.
Hýbýli verkamanna, þeirra er njóta hlunn-
inda laga nr. 3 frá 9. jan. 1935, á ekki að
takmarka við tvö eða þrjú herbergi. Ef
marka á þeim bás, ætti að miða þau tak-
mörk við stærð þ. e. flatarmál eða rúmmál.
Lítum nú á íbúðir þessar og notagildi
þeirra fyrir 5 manna fjölskyldu, sem er
meðalfjölskylda í landinu.
Vegna úreltra venja er íbúðin gerð lakari
en þyrfti að vera. Þó aðeins sé um 3 her-
bergi að ræða, er mjög algengt að láta mis-
skilda gestrisni ráða íbúðarnotum, þannig
að auk dagstofu er reynt að hafa uppbúna
borðstofu, þó enginn komi þar í þeim erind-
um utan stórhátíða, því aðra daga ársins
matast menn í eldhúsunum.
Lítum nú á hagi barnanna í þessum al-
gengustu íbúðum Islendinga því mjög ríð-
ur á að vel sé að þeim búið, því þau eiga
að erfa landið. Athafnasvæði eru þeim jafn
nauðsynleg og atvinnan er okkur eldra fólk-
inu, svo vér getuni aflað lífsviðurværis. Eng-
um dylst hugur um að þessu er mjög ábóta-
vant utan íbúðarinnar, en hvernig gegnir
íbúðin þá þessu hlutverki sínu. Alkunna er,
eins og áður getur, að um of er gætt ytra
hyrðis, en því lítt gaumur gefinn, sem hent-
ar börnunum.
Næði til heimilisstarfa vegna skólanáms
getur vart verið sem skyldi.
Næði til svefns fyrir börn, sem eiga að
sofa í stofunum, er ekki til að dreifa, fyrr
en gestir, foreldrar og útvarp er þagnað. Oft-
ast situr þá eftir í stofunum illt loft og
tóbaksreykur. Eins og áður segir stafar
þetta að nokkru í þriggja hebergja íbúðun-
um af úreltum venjum, en í minni íbúðun-
um verður því ekki viðbjargað á sómasam-
legan hátt fyrir barnafjölskyldu, og þá ber
að hafa það í huga að með auknum barna-
fjölda rýrist tekjuafgangurinn til húsaleig-
unnar.
28
1951,1 BYGGINGARLISTIN