Byggingarlistin - 01.01.1951, Síða 31

Vér viljum því benda á að þessi íbúða-
skipan og notkun hennar er alröng.
Hver fjölskylda þarf góða stofu til dag-
legra afnota, 10—12 fermetra svefnherbergi
og 1—2 smáherbergi 6—8 m2 handa börn-
unum. Þessar síðast nefndu íbúðir þurfa
hvorki að vera stærri né dýrari en þær gerð-
ir, sem vér nú búum við, en þær munu bera
íbúum sínum vott um hærra menningarstig.
Einmitt nú, þegar Fjárhagsráð hefur í
hendi sér að hafa áhrif á gerðir íbúða, ætti
að vera auðvelt að beina þessum málum í
rétta átt, en til þess þarf að veita almenn-
ingi nokkra fræðslu í þessum efnum, eins
og síðar verður vikið að.
II. fl. Byggingasamvinnufélögum eru sett
stærðartakmörk í lögum nr. 71 frá 11. júní
1938 og mega íbúðirnar ekki fara fram úr
500 teningsmetrum. Mörk þessi eru það rúm
að byggja má allt að 702 í tveim hæðum og
kjallara, eða 7 herbergi og kjallara. Senni-
lega væri betra að hafa þarna fleiri stærðar-
takmörk, eftir herbergjafjölda, þótt aðalhá-
mark 500 m3 héldist, en ætti þá við mestan
herbergjafjölda. Á þann hátt mætti sjá við
því að stærsta hámak væri notað til fram-
dráttar íburðar íbúðum handa litlum fjöl-
skyldum.
Lang mest hefur þó verið hyggt af húsum
með einni íbúð á hverri hæð (tvíbýlishús)
eða tvö slík saman (fjórbýlishús) og lang-
mest af einstaklingum. Furðu gegnir hve hús
þessi eru óhaganleg og vanhugsuð, þó her-
bergjafjölda sé í hóf stillt, er stærð ein-
stakra herbergja svo óhófleg að algengt er
að sjá svefnherbergi 20—25 m2 í stað 10—
12 m2 og annað þar eftir, því íbúðir þessar,
sem eru 4—5 herbergi eru mjög oft 140—
150 m2. Notagildi þessara íbúða myndi auk-
ast þó þær rýrnuðu um 25—30% en öllum
hlýtur að vera 1 jóst hverjir geysi sparnaðar-
möguleikar eru hér fyrir hendi, bæði í efni,
vinnu og fjármunum þeim sem fórnað er á
altari slíkrar fákunnáttu.
Síðastnefndar byggingar eru að mjög
verulegu leyti teiknaðar af algeru athugun-
ar- og hirðuleysi um notagildi og efni og
mætti benda á f jöldann allan af byggingum
til sönnunar þessum sorglegu staðreyndum.
III. fl. I þessum flokki eru aðallega frem-
ur lítil „einnar hæðar einbýlishús" en sá er
hængur á að kjallari er nær alltaf notaður
til útleigu og jafnvel lág ris innréttuð til
íbúðar, svo að minnst 50% af þessum vist-
arverum eru ólöglegar, samanber lög nr. 57
frá 14. júní 1929, en séu risíbúðirnar taldar
með verða ólöglegu íbúðirnar í verulegum
meiri hluta, jafnvel í heilum nýjum íbúðar-
hverfum. Orsakir þessa ástands eru þær að
fólk fær ekki risið undir kostnaði sómasam-
legra íbúða, og freistast til lagabrota sér til
kostnaðarléttis.
Tillögur
Til þess að geta spornað við þeirri miklu
eyðslu, sem liggur í handahófslegum plön-
um og óverjandi undirbúningi, þykir oss til-
hlýðilegt að settar verði reglur er komi í veg
fyrir þetta.
Vér teljum af ofangreindum ástæðum
nauðsynlegt að setja reglur um stærð lier-
bergja og þá bæði minnstu og mestu stærð.
Reglum þessum væri ætlað, auk hins aug-
ljósa sparnaðar, að forða mönnum frá því
að byggja eftir uppdráttum, sem gerðir eru
af fullkomnu ábyrgðarleysi. Auk þessara
takmarkana álítum vér að rétt væri að
krefjast ákveðinnar lágmarksnýtni í plan-
leggingu, t. d. þannig að sett væri lágmarks-
hlutfall milli íbúðarherbegja og brútto-
stærðar íbúðarinnar. Allir vita að með aðal-
efni okkar, steinsteypu, er ekki tjaldað til
einnar nætur, húsin eru þau traustustu er
fyrirfinnast á byggðu bóli, mjög erfið til
breytingar og geta staðið í aldaraðir.
Þegar gætt er hinnar öru þróunar síðustu
50—70 árin, verður það hverjum hugsandi
manni Ijóst, að við þurfum ekki að ætla
okkur þá dul, að við séum þess megnugir að
FRÁ RITST
Tímarit Húsameistarafélags íslands, er
hér hefur göngu sína, hefur átt sér alllang-
an aðdraganda og ekki er laust við að félags-
menn hafi verið farnir að örvænta um út-
komu þess. Margt hefur orðið til að tefja út-
gáfuna og skal það ekki rakið hér, en aðeins
á það bent að útgáfa tímarits, sem byggir
tilveru sína á þegnskylduvinnu fárra manna
verður að sjálfsögðu mörgum erfiðleikum
háð.
Eitt aðalhlutverk tímaritsins verður að
sjálfsögðu það að kynna íslenzka byggingar-
list, og verður um að ræða birtingu verka,
sem fullgerð eru, svo og hugmyndir, (pro-
jekt), sem aðeins eru til á pappímum, og
getur þar verið um að ræða annaðhvort sam-
keppnisuppdætti eða verkefni, sem ýmsum
arkitektum hefur verið falið til úrlausnar.
Það skal strax tekið fram, að einungis munu
verða tekin til birtingar þau verkefni, sem
á hverjum tíma má skoða sem það bezta á
sviði íslenzkrar byggingarlistar. Annan dóm
en þann, sem í þessu felst, mun ritstjórn
tímaritsins ekki leggja á verk þeirra arki-
tekta, er hér eiga hlut að máli, og sá háttur
verður hafður á, að viðkomandi arkitekt
kynnir sjálfur verk sitt fyrir lesendunum.
Hann þekkir bezt allar forsendur og fram-
kvæmd verksins. Þetta ber þó á engan hátt
að skilja svo, að útilokuð sé í þessu riti öll
gagnrýni á verkum arkitekta, ef sú gagnrýni
er skrifuð af þekkingu og skilningi á verk-
efni arkitektsins, og til þess fallin að efla
heilbrigða dcmgreind almennings og áhuga
fyrir íslenzkri byggingarlist.
Annar megintilgangur tímaritsins er að
byggja íbúðarhús, sem reynast munu not-
hæf í aldir. Lifnaðarhættir og viðhorf þjóð-
arinnar munu fara sínu fram. Þeim mun var-
anlegra sem efnið er, því hetur verður að
vanda til alls fyrirkomulags, svo þjóðin geti
sem lengst, sér að skaðlausu notað verk okk-
ar, og kinnroðalaust sýnt þau öðrum. Ur-
lausnar er að vorum dómi að vænta í aukn-
um skilningi almennings, aukinni fræðslu
og nánara samstarfi við húsameistarana.
Vér leggjum því til að Fjárhagsráð beiti
sér fyrir að húsameistararnir séu hvattir til
þátttöku í einskonar keppni um beztu upp-
drætti af þeim byggingagerðum er mest er
aðkallandi að bætt sé um.
Uppdrættina ætti ekki að verðlauna held-
ur greiða eitthvað fyrir þá alla og hafa þá
til sýnis á góðum stað. I sambandi við sýn-
inguna ætti að fara fram umræður og
fræðsluerindi.
Dagblöðin mundu auðfengin til að birta
það bezta sem fram kæmi, svo þetta næði
til almennings.
J ÓRNINNI
birta greinar um byggingarmál, ekki aðeins
listræns og tæknilegs efnis, heldur einnig
félagslegs og hagfræðilegs eðlis, og má vera
að það hafi verið hvað þyngst á metunum,
er Húsameistarafélagið ákvað að ráðast í út-
gáfu þessa tímarits. Félagsmönnum varljóst,
að þeir gátu ekki lengur verið hlutlausir
áhorfendur að því, sem er að gerast í lms-
næðis- og byggingarmálum þjóðarinnar, en
sýnt þótti af reynslu undanfarinna ára að
svo mundi verða framvegis, ef félagið hefði
ekki sitt eigið málgagn.
Þá er það einnig hlutverk tímaritsins að
kynna erlenda byggingarlist, og er ástæða til
að ætla að sá þáttur geti orðið bæði til fróð-
leiks og ánægju þeim lesendum, er engin
tök hafa á að afla sér erlendra tímarita um
þetta efni. Hvernig þessum þætti verður hag-
að mun tíminn leiða í ljós, en fyrst og
fremst verður þar um að ræða nútíma hygg-
ingarlist.
Að síðustu þetta: Það er á valdi félags-
manna sjálfra, hvort tímaritið á framtíð
fyrir höndum, og hvort það verður fært um
að gegna sínu hlutverki. Því er nauðsynlegt
að þeir séu samtaka um að gera það sem
bezt úr garði, svo að það nái tilgangi sínum,
og hjóti almenna útbreiðslu. Það er sann-
færing mín, að það erfiði, sem íslenzkir
arkitektar leggja á sig í dag til að gefa út
tímarit þetta, verði er fram líða stundir,
launað rikulega með auknum skilningi al-
mennings á gildi góðrar byggingarlistar og
starfi arkitektsins.
S. Th.
BYGGINGARLISTIN 1951,1
29