Alþýðuhelgin - 12.11.1949, Blaðsíða 12

316
ALÞÝÐUHELGIN
Glataðar
Frh. aí 311. síðu.
mönnum var hlýtt til hans, því að
hann hafði ýmsa kosti, þó að hann
væri illa gefinn.
Mikilmennskuhugmyndirnar áttu,
eftir því sem ég gat fylgzt með þró-
uninni, rót sína að rekja til þess,
hve mikil raun honum var að því
að vera svona ólánlega skapaður.
Hann sagði mér frá því í einlægni,
hvenær hann hefði fyrst uppgötvað,
hvernig hann var sjálfur gerður í
raun og veru.
Móðir hans var að baka brauð í
eldhúsinu, og við hliðina á brauð-
deiginu stóðu trog með mjöli í. Óli
hafði þar ekkert að gera, en samt
sem áður tókst honum að reka fót-
inn í mjöltrogið. Á eftir, þegar hann
hafði skriðið inn í dimmt skot uppi
á lofti, gerðist það, að hann áttaði
sig á því, að þessi líkami var ekki
hann. Hann, — sá raunverulegi Óli
Gundersen, var allt öðruvísi. Já,
beinlínis andstæða. Hann samsvar-
aði sér vel, var laglegur, glæsilegur,
fótviss og léttur í spori. Já, í raun og
veru hafði hann vængi, eins og guð.
Eftir því sem árin liðu, hafði hann
skapað þessa persónu út í yztu æsar.
Hann varð að lokum svo glæsilegur,
að ljóminn af honum varpaði geisl-
um sínum alla leið á hinn Ólann.
Þegar ég kynntist Óla Gundersen,
var honum hætt að finnast hann
vei’a Ijótur. Hitt var honum ljóst,
að hann var ekki laglegur í venju-
legri merkingu þess orðs. En þetta
hylki var þó umbúðirnar um þann
raunverulega Óla Gundersen og
fékk við það nýja, djúpa og sér-
kennilega fegurð.
Þetta gat orðið dálítið þreytandi.
En það var konan, sem varð þess
valdandi, að ekki gat verið um sam-
vistir við hann að ræða. Vafalaust
hefur hún verið ógæfusöm kona, en
óhamingja hennar lýsti sér á ein-
kennilegan hátt. Hún krafðist þess,
að vinir manns hennar leituðu sam-
fara við sig, sem hún svo gac-ti hafn-
að — hún var sem sé manni sínum
trú. Ef þeir gerðu það, jós hún yfir
þá fyrirlitningu. Ef þeir gerðu það
ekki, hataðist liún við þá.
Það var happ lians eða óhapp, að
sálir ...
hann gat aldrei lesið hana ofan í
kjölinn.
Á þennan hátt missti hann smátt
og smátt, eftir því sem árin liðu,
hvern kunningjann á fætur öðrum.
En hann rnissti líka stöður sínar.
Konan hans var nefnilega smám
saman orðin virðingagjörn fyrir
hans hönd. í fyrstu hafði hún sjálf
hugsað sér að verða blaðamaður og
hafði búið sig undir það með því að
láta klippa á sig drengjakoll og með
því að þvo sér sjaldnar en aðrir. En
svo fór, að hún gifti sig í þess stað.
En fyrst hún gerði það, mátt.i það
vera hverjum manni augljóst, að
hún, sem var ekki ættsmærri en svo,
að hún var borin Lunde frá Heið-
mörk, hlaut að minnsta kosti að eiga
tilkomumikinn mann. Maðurinn
liennar var tilkomumikill maður.
Það var ekki komið fram við hann
eins og hann átti skilið.
Þegar liún var komin að þessari
niðurstöðu, gerði hún sér alltíðar
ferðir upp í ritstjórnarskrifstofuna
og skammaði ritstjórann. Óli Gun-
dersen var göfugur riddari og varði
hana. Þegar til lengdar lætur, verð-
ur ritstjóri leiður á þess háttar. Óli
Gundersen varð nokkrum sinnum að
skipta um blöð. Að lokum liafði
liann ekki fast starf hjá neinu blaði
og varð að hafa ofan af fyrir sér sem
frce lance. En Noregur er erfitt land
þeim, sem vinna andlega vinnu í
lausamennsku. Gundersen gek illa,
hann varð að vinna margs konar
skítverk fyrir lélega borgun. Hann
þýddi bækur fyrir lægri þóknun en
aðrir tóku, skril'aði g.reinar um
margvísleg efni gegn smánarborgun,
og allar hans miklu fyrirætlanir þok-
uðust lengra og lengra út í sjón-
deildarhringinn, — skáldsögurr.ar og
leikritin, sem hann ætiaði sér að
semja, stói'a dagblaðið, sem hann
ætlaði að setja á stofn, nýja andiega
endurfæðingin, sem hann ætlaði aö
koma af stað.
Já, ég hef víst gleyint að geta
þess: hann ætlaði sér að skapa and-
lega endurfæðingu í Noregi. En ekki
hafði hann gert sér nákvæma grein
fyrir því, í hverju hún ætti að vera
íólgin og hvernig hún ætti að fara
fram. Stefnuskrárnar skipta ekki
svo miklu máli, sagði hann. En end-
urfæðing átti það að verða.
Þetta var á liinum hamingjuríku
æskudögum. Endurfæðirigin fjar-
lægðist, eftir því sem stundir liðu
fram, býsna langt út í sjóndeildar-
hringinn. Já, fleiri og' fleiri atvik
komu í ljós, sem bentu til þess, að
öll þjóðin væri'glötuð.
.Allt var eintómur klíkuskapur,
kamorrafélög, spilling og glæpa-
mannaveldi. Svo var að sjá, að
myndað hefði verið allsherjar sam-
særi, sem náði yfir allt landið, til
þess að koma í veg fyrir, að Óli
Gundersen gæti notið sín.
Kona hans var á sama máli. Eftir
því sem þau urðu meir og meir ein-
mana, og allt gekk erfiðar, varð hún
æ metorðagjarnari fyrir hans hönd.
„Óli Gundersen ,minnstu þess, að
þú ert snillingur!“ sagði hún. Að
lokum endurtók hún þetta á hverj-
um degi. Við þess háttar hátíðleg
tækifæri ávarpaði hún hann alltaf
íullu nafni.
Þegar hún skammaði hann og kall-
aði hann heimskingja, nefndi hún
hann aðeins Óla.
Til þess að róa æstar taugar sínar
tók liún að drekka bokköl og varð
smám saman töluvert jússuleg cg
kvapholda. Honum fannst hún fög-
ur. Líf þeirra var mikill harmleikur,
einn af mörgum.
Þegar landið var liernumið, gekk
hann ekki í flokkinn þegar í stað.
Hann hugsaði sig um í nokkra mán-
uði. í stefnuskrá Hitlers og Quisl-
ings voru ýmis atriði, sem hann gat
ekki fallizt á viðstöðulaust. Honum
þótti líka framkoma sumra manna
athugaverð. ...
Ilann barðist í raun og veru Jak-
obs-baráttu við drottin sinn, baráttu
í nokkrum þáttum. En hann varð
sigurvegari að lokum. Stefnuskrárn-
ar skiptu ekki svo miklu máli. Þessi
nýi tími var sú endurfæðing, sem
hann hafði dreymt um — eða gat
orðið það með hans aðstoð. Já, guð
má vita, hvort þessi skálmöld var
ekki beinlínis til þess ætluð — að
veita honum um síðir byr undir
£>áða vængi, setja undir hann stökk-
pall til að hefja endurlausn allrar
veraldarinnar, en spámannsköllun
sína fann hann nú greinilegar en
nokkru sinni áður. Jú, það var vegna
hans, að allt þetta var látið gerast.