Félagsbréf - 01.01.1955, Blaðsíða 33

FÉLAGSBRÉF
23
viti. Er því ekki með öllu rétt að kenna bækur við hann. Rit þau,
sem við hann eru kennd, munu öll vera skráð af lærisveini hans,
Flaviusi Arrianusi, rómverskum valdsmanni og merkum rithöf-
undi. Vitað er, að Arrianus skráði átta bækur með ræðum Epik-
tets; eru fjórar þeirra verðveittar. Auk þess er talið, að hann hafi
skráð tólf bækur með samræðum hans, en engin þeirra er varðveitt.
Þá mun Arrianus hafa safnað á einn stað meginatriðum úr kenn-
ingu lærimeistarans og kallað Handbók Epiktets, en íslenzkum
lesendum er sagt til um inntak bókarinnar með nafni: Hver er
sinnar gæfu smiður.
Epiktet var einn af síðustu Stóíkunum, en margir íslendingar
hafa orðið fyrir miklum áhrifum af ritum þeirra bæði fyrr og
síðar. Stóuspekin átti nærfellt fjögurra alda feril að baki, þegar
Epiktet var vaxinn maður. Niðurstöður Epiktets eru því með
nokkrum hætti árangur af fjögurra alda leit eins merkasta heim-
spekiskóla fornaldar að þeim lífsviðhorfum og lífsháttum, er veitt
geta manninum sanna hamingju. Handbók Epiktets er leiðarvísir
um hamingjuvænlegt líferni. Segir hann mönnum hispurslaust til
vegar. Meðal annars leggur hann ríka áherzlu á frelsi sérhvers
manns og bræðralag allra manna.
Epiktet boðar virðingu fyrir öllum mönnum, því að allir menn
eiga sama föður. Vitneskjan um það er meira verð en vinátta keis-
arans. Mannkynið er eitt, því skyldu og lögin ein og ríkið eitt.
Frelsi manna telur Epiktet vera fólgið í hæfileikanum til að
kjósa, hvað þeir gera og hvað þeir láta ógert. Hann lætur Seif
mæla svo: „Ég gaf þér hlutdeild í guðdómi mínum, hæfileikann
til að kjósa, hvað þú gerir og hvað þú lætur ógert“. Hamingja
manna er, að dómi Epiktets, komin undir geðró þeirra, en geðrór
er sá einn, sem frjálst vald hefur á kjöri sínu. Lífsviðhorf slíks
manns er jákvætt, og ekkert mótlæti getur bugað hann. Bókin
segir frá því, hvernig menn geta unnið slíkt frelsi.