Félagsbréf - 01.01.1955, Blaðsíða 23

FÉLAGSBRÉF
13
mannanna,“ segir Þórir Bergsson, „byggist að miklu leyti á von-
um, sem aldrei rætast. Það er leyndardómur lífsgleðinnar að
vernda drauma sína. Og það einkennilega, að þessi sjálfsblekk-
ing er fullkomlega heilbrigð og dýrasta eign flestra manna, án
hennar yrði lífið böl og öll þróun ómöguleg.“ En þó að menn reyni
þetta með ýmsu móti, sjálfrátt, en oftar ósjálfrátt, tekst það mis-
jafnlega. Mörgum farnast ekki betur en söguhetjunni í Bréfi úr
myrkri, sem segir um sjálfan sig: „Ég er eins og fiðla, sem hrím-
þursi hefur stolið frá guðunum og er að spila á í dimmum helli.
Strengirnir sumir slitnir, en allir hjáróma." Já, svo harmræn er
hún, þessi tilvera, að þessi sami maður segir með raddblæ skálds-
ins sjálfs: „Sjálfsagt væri lífið einskis virði, ef því fylgdi ekki
kvöl. Aðeins þarf orsök kvalarinnar að vera nógu stór.“ . . . Eins
og hjá gömlu hjónunum í sögunni Skammdegi: Þau eru sæl í allri
sinni eymd. Þau hafa misst allt, sem þau hafa að missa, eiga að-
eins minningarnar um það, sem þeim var kærast, og eru hátt haf-
in yfir „tildur, tálvonir, tilgerð og gervimennsku". Svo dimmt get-
ur Þóri Bergssyni orðið fyrir augum, þá er hann rýnir í lífsrúnir
sorgarbarna tilverunnar.
Þó er ekki svo að skilja, að ekki bjarmi af sól hamingju og
mannkosta í sögum Þóris Bergssonar. Hann sýnir okkur persón-
ur, sem er bjart fyrir augum, og hjá mörgu af því fólki, sem hann
segir frá, kemur glögglega í ljós mátturinn og þó einkum viljinn
til þess góða. En — ungt skáld segir í sögunni Listin af lifa: „Ég
er alklæddur hinu fegursta skrúði, maður öðrum megin, guð hin-
um megin.“ Manneskjan er tvískipt og öflin, sem dyljast í myrkr-
um tilverunnar, eru viðsjál og válynd, og svo verður þá maðurinn
vettvangur mikilla átaka og sleppur aldrei ósár úr þeim átökum.
En það er sem skáldið, þrátt fyrir allt, sjái í barnseðli mannsins
fyrirheit um frelsi úr álagafjötrum bölvalda tilverunnar. í sög-
unni Barnsgrátur lætur hann töfra barnsins hrífa drykkjumann
úr klóm fýsnar og bölmæði, og í sögunni Gróði kærir gróðamaður-
inn sig kollóttan um aðdynjandi sterkviðri kreppu og hruns, þá
er vandalaust barn hefur hrifið hann.
Og hver er svo loks sá siðalærdómur, sem hið viðsjála líf hefur
kennt skáldinu til eftirbreytni og boðunar?