Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.2007, Síða 23

Rúsína í pylsuenda
Rúsína í pylsuenda Sequences-listahátíðarinnar fer fram í Tjarnarbíói
um helgina. Í kvöld fer fram svokallað Kvöld einstæðra mæðra og er
fullyrt að sýningargestir verði þar að þumalsjúgandi börnum á meðan
móðir verði kona. Annað kvöld fer svo fram Ljóðakvöld Níelsar þar
sem landslið rugludalla í myndlistinni stígur á stokk.
DV Menning föstudagur 19. október 2007 23
Guðbjörg
Lind opnar
sýningu
Sýning á vegum Guðbjarg-
ar Lindar Jónsdóttur myndlist-
armanns verður opnuð í dag
klukkan fimm í Artóteki Borg-
arbókasafns
Reykjavíkur að
Tryggvagötu 15.
Guðbjörg hefur
víða komið við
á ferli sínum
og hefur meðal
annars sýnt verk sín í Listasafni
ASÍ, Hafnarborg, Listasafni
Ísafjarðar og Hallgrímskirkju.
Hún hefur tekið þátt í á fjórða
tug samsýninga hér á landi og
erlendis. Á þessari sýningu eru
olíumálverk, vatnslitamyndir og
skúlptúrar en fossar og eyjar á
kyrru hafi eru áberandi í verkum
Guðbjargar Lindar. Sýningin
stendur til 18. nóvember og er
opin alla daga vikunnar.
Tónleikar
á Kjarvals-
stöðum
Listasafn Reykjavíkur og
tónlistarhópurinn Tríó Reykja-
víkur hafa ákveðið að hefja
samstarf. Fyrstu tónleikarnir
verða haldnir á Kjarvalsstöðum
mánudaginn 22. október klukk-
an 12.15. Þessir tónleikar verða
þeir fyrstu af þrennum hádeg-
istónleikum Tríós Reykjavíkur
á Kjarvalsstöðum fram að ára-
mótum. Listasafn Reykjavíkur
hyggst endurvekja hin gömlu
kynni Kjarvalsstaða við klass-
íska tónlist og mun stuðla að
reglubundnu tónleikahaldi þar
í framtíðinni. 500 krónur kostar
á tónleikana.
Nýtt sjónar-
horn
Listakonan Karen Dúa
opnar sýningu á VeggVerki
sem nefnist Nýtt sjónarhorn á
morgun. Karen Dúa er ungur
Akureyringur sem lauk mynd-
listarnámi frá fagurlistadeild
Myndlistaskólans á Akureyri
vorið 2006. Hún hefur tekið þátt
í nokkrum samsýningum en
sýningin á VeggVerki er önnur
einkasýning þessarar efnilegu
myndlistakonu. Verkið Nýtt
sjónarhorn er einfalt en krefst
þátttöku áhorfandans. Tilgang-
urinn er að fá vegfarandann til
að staldra við og virða fyrir sér
nánasta umhverfi.
Sálmatónleikar Jóns Þorsteinssonar
Sálmatónleikar Jóns Þorsteinssonar fara fram í Hallgrímskirkju á
sunnudaginn kl. 17. Þar flytur hann sálma af nýútkomnum geisladisk
sínum við undirleik Harðar Áskelssonar. Jón söng fyrstur Íslendinga í
óperukór Wagner-hátíðarleikanna í Bayreuth og starfað við Ríkisóper-
una í Amsterdam í áratug þar sem hann söng fimmtíu einsöngshluverk.
Hönnun + heimili fer fram í Laugardalshöll um helgina:
Glæsileikinn allsráðandi
Hátt á annað hundrað fyrirtækja
og einstaklinga taka þátt í sýning-
unni og fagstefnunni Hönnun +
heimili í Laugardalshöll um helgina.
Þetta er í annað sinn sem sýningin
er haldin en
sú fyrsta var
árið 2005.
Lagt var upp með það í upphafi að
halda sýninguna annað hvert ár.
„Þessi sýning er fjölbreyttari. Það
var nú ekki hægt að stækka mikið
meira frá því síðast,“ segir Dagmar
Haraldsdóttir, einn forsvarsmanna
sýningarinnar. „En það eru viss-
ar áherslubreytingar. Það má segja
að það sé meira um hönnun, bæði
íslenska og erlenda, og við höfum
gert þeirri íslensku sérstaklega hátt
undir höfði. Það er gaman að sjá
hvað íslensku framleiðendurnir eru
farnir að styrkja sig í sessi og það er
náttúrlega bara ein ástæða fyrir því:
Áhugi okkar fyrir íslenskri hönnun
hefur aukist.“
Að sögn Dagmarar verður hægt
að sjá mismunandi hönnun í hús-
gögnum, gjafavörum, gardínum
- jafnvel blómaskreytingum. Og
tæknin kemur líka mikið við sögu
í sýningunni. „Tæknin er orðin stór
hluti af hönnun heimila, til dæmis
varðandi lýsingu, hljóðkerfi og skjá-
varpa,“ segir hún. „Svo verðum við
með landslagsarkitekt sem ætlar að
sýna hönnun í landslaginu á mjög
áhugaverðan hátt þannig að það
verður margt að gerast. Og glæsi-
leikinn verður allsráðandi.“
hönnun
þeirra í heimsbókmenntunum. Við
munum lesa ýmislegt en hryggj-
arstykkið í námskeiðinu verður
Brekkukotsannáll. Maður verður
trúr því besta sem við eigum. Síð-
an lesum við til dæmis Svaninn eftir
Guðberg og Óvinafagnað eftir Ein-
ar Kárason. Við skoðum líka hvern-
ig íslenskur veruleiki birtist í verk-
um annarra. Þar munum við bæði
lesa Jules Verne og til dæmis Nicol-
as Lecca,“ segir Sjón en Lecca var
gestur Bókmenntahátíðar í Reykja-
vík fyrr í haust og bók eftir hann
sem heitir Hótel Borg kom þá út í ís-
lenskri þýðingu.
Að sögn Sjóns er þetta eiginlega
heiðursstaða sem er úthlutað höf-
undum frá ýmsum stöðum í heim-
inum. Sjón er fyrsti rithöfundurinn
frá Norðurlöndunum sem gegnir
þessari stöðu en hann segir að út-
koma Skugga-Baldurs í Þýskalandi
fyrr á árinu hafi haft mikið um það
að segja að honum hlotnaðist þessi
heiður. Á meðal annarra rithöfunda
sem gegnt hafa stöðunni eru jap-
anski nóbelsverðlaunahafinn Kenz-
aburo Oê og Yann Martel, höfundur
Sögunnar af Pí.
Sjón hefur áður kennt skapandi
skrif og aðferðir við Listaháskóla
Íslands en aldrei kennt með svona
skáldskaparfæðilegri nálgun. Að-
eins einn fyrirlestur er að baki og
líst honum að sögn vel á þetta.
Fjölskylda Sjóns fór með honum til
Berlínar og munu þau dveljast þar
fram í febrúar þegar önninni, og
þar með námskeiðinu, lýkur.
Fyrsta ljóðabókin í tæpan ára-
tug
Söngur steinasafnarans er fyrsta
ljóðabók Sjóns síðan Myrkar fígúr-
ur komu út árið 1998. Því er eðlilegt
að spyrja skáldið af hverju hann
sendi frá sér ljóðabók allt í einu
núna. „Það var eiginlega þannig
að ég var að taka til það efni sem
ég átti í tölvunni og tína í möppur,
og áttaði mig þá allt í einu á að ég
var kominn með upp undir fjöru-
tíu ljóð. Þá datt mér í hug að skoða
hvort þetta raðaði sér upp í bók og
komst að þeirri niðurstöðu að það
væri hægt að grisja þetta þannig að
úr yrði sæmileg, lítil bók. Ástæð-
an fyrir því að ég hef ekki gefið út
ljóðabók síðan 1998 er því ekki sú
að ég hafi ekki verið að skrifa ljóð.
Á hinn bóginn hefur það gerst á
þessum tíma að ég hef notað þá,
hvað eigum við að segja, ljóðlist-
arhæfileika sem ég hef á ýmsum
öðrum vettvangi. 1999/2000 skrif-
aði ég líbrettóið fyrir Dancer in the
Dark, ég skrifaði texta fyrir óper-
una Skuggaleikur sem var frum-
sýnd í fyrra, verk fyrir barnakór
og slagverk fyrir Röggu Gísla fyrir
utan þá texta sem ég hef skrifað við
músík eftir Björk. Þannig að ég hef
í rauninni verið að nýta ljóðlistar-
hæfileikana á öðrum vettvangi og
verið mjög sáttur við það.“
Sjón kannast ekki við að útgáf-
an hafi eitthvað með það að gera
að hann hafi haft samviskubit
gagnvart ljóðinu, hafi upplifað sig
vera að svíkja ljóðið. „Nei, nei, það
hefur alltaf verið á hreinu hjá mér
að ljóðin koma á sínum hraða. Nú
bara var einhvern veginn komið að
þessu. Svo þurfti ég líka að fara að
lesa mín eigin ljóð vegna útgáfu
erlendis og þá fékk ég aðeins ljóð-
skáldsfiðringinn aftur,“ segir Sjón
en á þessu ári komu út tvær ljóða-
bækur eftir hann í Evrópu, stórbók
í Þýskalandi og ein í Makedóníu.
„Hins vegar, ef eitthvað hefur ýtt
við mér, þá eru það frekar þessar
hallærislegu yfirlýsingar um dauða
ljóðsins og þá sérstaklega frá fólki
sem hefur ekki lesið ljóð í tuttugu
eða þrjátíu ár. Ef eitthvað er, þá er
ljóðið í gífurlegri framsókn um all-
an heim.“
Sérstakt samband við steina
Titill bókarinnar minnir svolít-
ið á þekktan ljóðabálk Walts Whit-
man, Söngurinn um sjálfan mig.
Sjón segir þó enga tengingu við
þann bálk vera til staðar. „Nei, þetta
er bara einn af þessum söngvum.“
Steinarnir í titlinum eiga þó ákveðna
sögu. „Það er dálítið merkilegt að
þegar ég var að undirbúa bókina
kom í ljós að það voru þónokkur
ljóð sem ég átti sem höfðu steina
sem þyngdarpunkt. Það er eitthvað,
kannski þyngdarafl steinsins, sem
dregur skáldið að sér. Þetta virðist
vera nokkuð algengt þema, menn
hafa ort um steina frá því sögur hóf-
ust, sennilega vegna þess að stein-
ninn er eins og ljóðið: hann er brot
úr einhverju bjargi. Hann fer líka vel
í hendi og það þekkja það allir að
það er eiginlega ómótstæðileg löng-
un sem grípur mann þegar maður
finnur fallegan stein að setja hann
í vasann. Þannig að fólk á í svolítið
sérstöku sambandi við steinvölur. Í
lokaljóði bókarinnar er líka komið
inn á það að steinn í hendi þarf ekki
endilega að hafa jákvæða merk-
ingu; það þarf ekki að vera í mildum
tilgangi sem maður tekur sér stein í
hönd.“
Aðspurður segist Sjón sjálfur
ekki vera steinasafnari. „En ég er
eins og allir strákar, alltaf kominn
með stein í hönd áður en ég veit af
og búinn að fleyta kerlingar eins og
ég sé á launum við það.“
Ljóðskáldið lifir
bara í augnablikinu
Sjón hefur unnið svolítið með for-
tíðina og goðsögur í síðustu skáld-
sögum sínum. Við lestur Söngva
steinasafnarans kemur maður ekki
auga á neitt sem neglir hana niður
í fortíðinni, og reyndar þvert móti
heitir eitt ljóðið 23. apríl 2006. Er
skáldið komið aftur til nútímans
með þessari bók? „Ég hef alltaf upp-
lifað það þannig að ljóðskáldið lifi
bara í augnablikinu og samtíma sín-
um. Auðvitað erfir maður heilmikið
ljóðmál frá fyrri skáldum og ég held
að hægt sé að sjá eitthvað slíkt í bók-
inni. Það er ákveðinn endurómur úr
eldri ljóðum í henni. En ljóðskáldið
lifir alltaf í samtímanum vegna þess
að upplifun ljóðskáldsins er alltaf í
miðpunkti. Það er eitthvað sem þau
komast aldrei frá og það er þar sem
skilur á mili feigs og ófeigs í ljóðlist-
inni, held ég, því þú þarft á vissan
hátt að játast undir einlægniskröf-
una þegar þú yrkir ljóð. Þú þarft að
vera allur í ljóðinu, annars verður
það tilbúningur og fólk sér í gegn-
um það. Þetta er eitthvað sem mað-
ur lærði og samþykkti í skóla súr-
realismans.“
Alltaf dýr á vappi
Nokkuð er um ljósaskipti í bók-
inni - birtu, myrkur og það sem er
þar á milli. Skáldið segir bókina
náttúrlega ekki um neitt eitt þema
þannig að öll birtuskilyrði dagsins
og árstíðanna séu í henni. „Það er
kannski eðlilegt að það gerist í bók
sem hefur orðið til á löngum tíma.
Sviðið er nokkuð vítt. Annars er svo-
lítið erfitt að átta sig á hver heildar-
tilfinningin í bókinni er. Kannski
er engin heildartilfinning í þessari
bók önnur en sú að þetta er söng-
ur steinasafnara sem er með í sömu
hillunni stein frá Hornbjargi og Gí-
braltar. Titillinn kannski endur-
speglar það á vissan hátt.“
Dýr koma mikið við sögu í bók-
inni. Sjón segir þau hafa fylgt sér
lengi. „Það eru alltaf einhver dýr á
vappi. Dýrum líður svo vel í ljóðum
og það er um að gera að leyfa þeim
að vera þar,“ segir Sjón og hlær. „Ef
það vappar ísbjörn inn í ljóðið, þá
bara má hann vera þar. Þeir hafa
líka fátt annað að fara í dag, greyin.“
Myndin framan á kápunni, sem
Olga Bergmann er höfundurinn að,
líkist líka einhvers konar dýri eða
veru sem klippt hefur verið í tvennt.
„Ég valdi myndina því ég var mjög
hrifinn af henni og mér fannst hún
einhvern veginn harmónera við
það sem er að gerast í þessari bók,“
segir Sjón. „Þetta er heimur sem
er verið að taka í sundur eða ver-
ið að fara að setja saman, skilurðu.
Heimur í vissum brotum. Svo finnst
mér heillandi við myndina að allar
stærðir eru úr skorðum. Það er ein-
hver sjónblekking sem á sér stað af
því að dýrið er allt of stórt fyrir skóg-
inn eða skógurinn allt of lítill fyr-
ir dýrið. Um leið er eins og þetta sé
úr einhverju dularfullu dýrasafni,“
segir Sjón og bætir við að hann hafi
lengi verið mjög hrifinn af því sem
Olga gerir og því leitað fanga hjá
henni með kápumynd.
Verðlaunin ýta undir áhuga
Talið berst að ljóðinu í tengslum
við netið. Sjón sér mikla möguleika
fólgna þar. „Internetið hefur verið
mjög sterkt hjálpartæki við að styðja
við ljóðlistina í heiminum. Það er
náttúrlega gífurlega mikil sjálfsút-
gáfa á netinu og ég skal vera síðastur
manna að setja eitthvað út á sjálfsút-
gáfu, enda hóf ég minn feril þannig.“
Sjón kveðst þó sjálfur ekki hafa nýtt
sér netið mikið að þessu leytinu. „En
ef ég hef verið beðinn um efni hef ég
alveg látið það frá mér og það skipt-
ir mig engu máli hvort fólk er að birta
það á netinu eða í tímaritum á pappír.
Maður metur það bara í hvert skipti
hvort maður treystir viðkomandi og
finnst maður vera í góðum félags-
skap.“
Hátt í tvö ár eru síðan Sjón fékk
Bókmenntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs fyrir skáldsöguna Skugga-
Baldur. Hann segir verðlaunin hafa
breytt töluverðu fyrir sig, til dæmis
varðandi sölu. „Það er engin spurn-
ing að þessi verðlaun ýta mjög und-
ir áhuga fólks á þeirri bók sem fær
verðlaunin. Ég fann alveg fyrir því.
Þessi verðlaun eru orðin mjög þekkt
úti um allan heim. Á næsta ári verð-
ur hún búin að koma út á sextán eða
sautján tungumálum og er fleira í
farvatninu. Um leið gerist það von-
andi að menn gefa út fleira. Þetta
hefur líka í för með sér að mér hef-
ur verið boðið á ansi margar bók-
mennta- og ljóðlistarhátíðir. Það var
nú líka kannski ein af ástæðunum
fyrir því að ég fór að tína saman ljóð-
in í tölvunni. Ég er líka alltaf þekkt-
ur erlendis sem ljóðskáld einnig. En
það er engin spurning að þessi verð-
laun gera heilmikið fyrir höfundinn
og áhuga fólks á honum. Skugga-
Baldur er til dæmis fyrsta bókin mín
sem virkilega er lesin á Íslandi.“
Sjón sleppur ekki við hina klass-
ísku spurningu hvort hann sé með
eitthvað í smíðum þessa dagana.
„Ég gæti alveg sagt þér hvað ég er
með í smíðum en það er ekkert
víst að það verði það næsta sem ég
skrifa. Ég sá einhver gömul viðtöl
við mig og það er greinilega aldrei
neitt að marka hvað ég segi þegar ég
er spurður hvað ég er með í smíð-
um. Ætli ég fari ekki bara að þegja
um það.“
Söngur steinasafnarans bókin er
tólfta ljóðabókin sem sjón sendir frá
sér frá árinu 1978.
MYND JOHANNES JANSSON/NORDEN.ORG
Trendí
taska eftir Hrafnhildi guðrúnardóttur sem
hægt verður að berja augum á sýningunni.