Fréttatíminn - 25.04.2014, Qupperneq 16

Fyrir breyt-
ingar á mat-
seðli lá mesta
sóun á mat í
hrásalati sem
fylgdi öllum
mat en er því
ekki lengur
á almennum
matseðli.
hefjast 5. og 6. maí
4 vikna námskeið
Ný námskeið
N
ý
ná
m
sk
ei
ð
Heilsuborg ehf. • Faxafeni 14 • 108 Reykjavík
Sími 560 1010 • www.heilsuborg.is
60 ára og eldri:
Leikfimi 60+
Mán. og mið. kl. 11:00.
Þri. og fim. kl. 10:00.
Zumba Gold 60+
Fyrir þá sem hafa gaman af að dansa.
Þri. og fim. kl. 11:00.
Start 13-16 ára
Mán., mið. og fös. kl. 16:30.
Start 16-25 ára
Mán., mið. og fös. kl. 18:30.
Jóga
Þri. og fim. kl. 12:00.
Zumba
Dansaðu þig í form!
Þri. og fim. kl. 16:30.
Kvennaleikfimi
Gamla góða leikfimin fyrir konur.
Mán., mið. og fös. kl. 16:30.
Morgunþrek
Fjölbreyttir púl tímar fyrir karla og konur.
Mán., mið. og fös. kl. 7:45 eða 09:00.
Heiða Björg Hilmis-
dóttir, deildarstjóri
eldhúss og matsala
Landspítalans,
vinnur að því að
gera Landspítalann
að fyrsta ríkiseld-
húsinu til að fá
Svansvottun, sem
er opinbert norrænt
umhverfismerki.
Ljósmynd/Hari
Að raða vel í ísskápinn kemur í
veg fyrir að matur skemmist. Gott
er að setja nýju vörurnar aftast
svo eldri matur gleymist ekki og
skemmist.
 LandspítaLinn RýRnun í mataRgeRð
Matarsóun stóreld-
húsa má stórminnka
Landspítalinn leggur mikla áherslu á sjálfbærni en þar hefur verið unnið að því að minnka
matarsóun síðastliðin 5 ár með markvissum aðgerðum. Lífrænn úrgangur hefur minnkað um 10
tonn á þremur árum, eða um 15%. Landspítalinn stefnir að því að verða fyrsta ríkiseldhúsið til að
fá Svansvottun.
„Allir matarafgangar og afskurður frá
framleiðslueldhúsi, 10 matsölustöðum
og frá sjúklingum fara í matarkvörn í
eldhúsinu og við vigtum það magn og
fylgjumst með,“ segir Heiða Björg Hilmis-
dóttir, deildarstjóri eldhúss og matsala
Landspítalans. Hún segir aðgerðir Land-
spítalans vera margþættar. „Í fyrsta lagi
er það magn sem kemur frá sjúklingum
og ákveðnum deildum metið með stikk-
prufum til að fylgjast með hvort gera
þurfi breytingar á matseðlum. Í öðru lagi
voru settar nýjar matseðlareglur árið
2012 þar sem almennt fæði er sett saman
samkvæmt næringarráðleggingum fyrir
sjúklinga, en um 80% sjúklinga eru á
almennu fæði. Sú breyting þýðir að það
er minna af mat á diskunum og maturinn
er orkuþéttari,“ segir Heiða Björg, en
önnur nýjung á matseðlinum er sú að nú
fá sjúklingar að velja milli þriggja rétta af
seðlinum. Hægt er að velja milli þess að
fá kjöt, fisk eða grænmeti sem aðalrétt
og sú breyting hefur haft minni sóun í
för með sér þar sem fólk velur hvað það
vill og afgangar eru þar af leiðandi minni
og ánægja meðal sjúklinga er mun meiri.
Heiða Björg segir það helst vera græn-
meti, kartöflur og hrísgrjón sem komi
til baka af diskum sjúklinganna en fyrir
breytingar á matseðli lá mesta sóun á mat
í hrásalati sem fylgdi öllum mat en er því
ekki lengur á almennum matseðli. Allir
geti þó fengið hrásalat sé beðið um það.
„Í þriðja lagi höfum við minnkað lífræn-
an úrgang með markvissum aðgerðum
frá 2011 og núna fer allur lífrænn úrgang-
ur frá eldhúsi Landspítalans í moltugerð.
Áður var hann 50 tonn en núna er hann
40 tonn á ári, það er vissulega mikið en
eldhúsið sendir frá sér um 2 tonn á mat
á virkum degi.“ Heiða Björg segir næstu
skref vera að innleiða flokkun þar sem
matargestir flokki sjálfir alla afganga af
matnum sínum og umbúðir í tilheyrandi
flokka. „Þetta er gert bæði til að auka
meðvitund starfsmanna um umhverf-
issarf og að það er að henda mat. Einnig
ætlum við að skoða matarafganga frá
salatbörum og rýrnun í matargerð. Eld-
húsið er að vinna að því að fá Svansvottun
í sumar og verður þá fyrsta ríkiseldhúsið
á landinu sem tekur það umhverfisskref.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
10 ráð til að minnka matarsóun heimilanna
1. Planaðu matarinnkaupin vel. Gerðu helst
matseðil fyrir vikuna því þá
veistu nákvæmlega hvað þig
vantar þegar þú verslar.
2. Athugaðu gaumgæfilega
dagsetningar á umbúðum en
líka hafðu í huga að margs má
neyta fram yfir síðasta söludag.
3. Hugsaðu um budduna. Að sóa
mat þýðir að þú sóar peningum.
4. Passaðu upp á að ísskápurinn
sé í lagi. Matur geymist best við
mínus 1 til 5 á Celsíus.
5. Geymdu mat í samræmi við
upplýsingar á pakkningunum og
taktu umbúðirnar af áður en þú
raðar í ísskápinn.
6. Raðaðu rétt í ísskápinn. Þegar
þú kaupir nýtt inn settu þá eldri
matinn framar í skápinn.
7. Skammtaðu smátt á diskana.
Það er betra að bæta á en að
henda.
8. Nýttu afganga vel. Mundu að
það er líka hægt að frysta
ávexti og grænmeti sem eru
á síðasta séns og nota síðar í
súpur eða hristinga.
9. Notaðu frystinn. Ef þú kaupir
t.d. brauð settu það þá í frystinn svo
ekkert skemmist.
10. Óhjákvæmilega verða alltaf afgangar.
Nýttu þá sem áburð í garðinn.
við séum að taka eftir öllu sem
er þar inni en rannsóknir sýna
að við tökum aðallega eftir því
sem er auglýst og í raun stjórnar
búðin því mjög mikið hvað það er
sem við erum að kaupa.“
Skökk mynd
Það er mikill ávinningurinn sem
næst með því að gerast með-
vitaðir neytendur og hætta að
henda mat. Fyrir utan að létta
á ágangi auðlinda jarðarinnar
og gera það sem okkur ber sið-
ferðisleg skylda til, með tilliti
til stórs hluta jarðarbúa sem
sveltur, þá getum við sem neyt-
endur sparað okkur stórar fjár-
hæðir. Það er sláandi að hugsa
til þess að á sama tíma og við
hendum rúmlega 30% af öllum
framleiddum mat í heiminum,
þurfum við, samkvæmt útreikn-
ingum Sameinuðu þjóðanna, að
auka matvælaframleiðslu heims-
ins um 60% fyrir árið 2050 til að
mæta þörfum fólksfjölgunar.
Það er eitthvað mjög skakkt við
þessa mynd.
Allar tölur koma úr skýrslu
um matarsóun frá Matvæla- og
landbúnaðarstofnun Sameinuðu
þjóðanna (FAO).
Halla Harðardóttir.
halla@frettatiminn.is
16 fréttaskýring Helgin 25.-27. apríl 2014