Brennidepill - 01.03.1998, Blaðsíða 14

„Þessi verkefni
snúast ekki öll
um verkefnatil-
flutning. heldur
einnig um breytta
og bætta starfs-
hætti. “
„ Yfirtaka á mál-
efnum fatlaöra er
stærsta reynslu-
verkefnið á land-
inu. “
„Mjög mörg rök
hníga aö því aö
nærþjónustu eigi
aö stjórna í
heimabyggö."
14
stofan annaðist áður hafa nú verið samþætt
annari félagsþjónustu sem sveitarfélagið
veitir. Lykilorðið í þeirri samþættingu er
þarfir. Svæðisskrifstofan veitti sína þjón-
ustu í meginatriðum miðað við fyrirfram
skilgreindan hóp þjónustuþega, en nú
sækja neytendur þjónustu miðað við þarfir
sínar fyrir félagslega aðstoð, við búsetu
heima fyrir, aðstoð við að komast á vinnu-
markað, almenna ráðgjöf o.þ.h.
Annað mjög stórt verkefni er yfirtaka á
Heilsugæslustöðinni, en um áramótin
1996-1997 tók gildi samningur milli bæjar-
ins og heilbrigðisráðuneytisins þar um. í
honum er einnig samið um rammafjárveit-
ingar til öldrunarþjónustu í bænum. í stað
þess að greitt sé eftir nýttum fjölda þjón-
ustu- og hjúkrunarrýma er greitt skv. leyfi-
legum fjölda rýma sem eru nokkru fleiri.
Mismunurinn sem þarna fæst er notaður til
að efla heimaþjónustu í því skyni að draga
sem kostur er úr stofnanaþjónustu. Með
þessum samningi gefst og tækifæri til að
að tengja saman heilsugæsluna, heima-
hjúkrun heilsugæslunnar, heimilisþjónust-
una sem Akureyrarbær rekur og liðveislu
semáðurvará hendi Svæðisskrifstofunnar.
Það sem var á hendi þriggja lýtur nú stjórn
eins.
Hver sparar fyrir hvern?
Þar sem tilraunirnar eru svo nýhafnar þá
ber að fara varlega í að draga ályktanir um
árangur. Við þykjumst þó þegar getað stað-
fest að flutningur verkefna með þessum
hætti hafi marga kosti. Þeir sem bera
ábyrgð á þjónustunni standa nær þeim sem
hennar njóta. Með því má telja líklegra að
markvissar ákvarðanir séu teknar og að
þjónustan taki mið af raunverulegum þörf-
um. Sem dæmi má nefna að þjónusta við
geðfatlaða á Akureyri hefur verið bætt og
aukin, en það má leiða að því líkum að sú
breyting hefði tekið lengri tíma ef þjónusta
við fatlaða væri ekki á könnu sveitarfélags-
ins.
Annað sem skiptir máli þegar opinber
þjónusta er annarsvegar er að stundum rísa
múrar milli stofnana. Þessir múrar valda
því oftar en ekki að þeir sem þjónustunnar
eiga að njóta velkjast á milli kerfa, því að
þau leitast eðlilega við að halda kostnaði í
lágmarki og skilgreina hóp þjónustuþega
sem þrengst. Akureyrarbær hefur t.a.m.
lengi leitað leiða til að auka hagkvæmni og
sparnað í öldrunar- og heimilisþjónustu, en
ávallt strandað á vafaatriðinu um það hver
er þá að spara fyrir hvern. Sveitarfélög sjá
sér ekki hag í því að auka fjárstreymi til fé-
lagslegrar heimaþjónustu, sem er sam-
kvæmt lögum á ábyrgð og kostnað þeirra
sjálfra, til þess að draga úr stofnanaþjón-
ustu, sem er rekin með fjárframlögum rík-
isins. Með því að veita sveitarfélaginu um-
boð til að sjá um rekstur allra þáttanna og
leggja því til óeyrnamerkta tekjuliði í þeim
tilgangi, opnast möguleikar til hagræðingar
er leiða kann til sparnaðar sem varðar þjóð-
arhag. Ekki annað hvort hag ríkis eða sveit-
arfélags, heldur beggja.
Eftirlit og ábyrgð
Þegar ríkisvaldið hefur falið sveitarfélagi
framkvæmd tiltekinnar þjónustu þá ætti
það að vera í betri aðstöðu til að gera kröfur
til hennar. Viðkomandi fagráðuneyti er í
betri aðstöðu til að vera leiðandi, betri að-
stöðu til að setja málaflokknum stefnu og
fylgja henni eftir. Til að þetta megi verða
þarf ráðuneytið að standa fyrir nokkuð full-
komnum rannsóknum og könnunum óháðs |
aðila á því hvemig til tekst. Það þarf að geta j
bent á hvað hafi miður farið og hvað sé vel ;
gert.
Við sem stöndum að skipulagningu
reynsluverkefna Akureyrarbæjar höfum
áhyggjur af því að í þessu efni skorti nokk- j
uð á. Við vitum sem er að slíkt rannsóknar- j
starf er einnig forsenda þess að við getum
kallað eftir ábyrgð ríkisvaldsins ef eitthvað
ber út af í samningum um verkefnin.
Trúlega skortir fyrst og fremst á hefðina
fyrir akademískum rannsóknum á aðgerð- j
um stjómvalda. Það er einnig vel þekkt að
þegar háskólar landsins eða stofnanir
þeirra hafa staðið fyrir rannsóknum á af- i
leiðingum stjórnvaldsaðgerða er það stund- j
um túlkað sem óþarfa afskiptasemi og
fræðimenn sakaðir um að draga taum j
stjórnmálaflokka eða hafa verið „pantaðir"
til að komast að vissum niðurstöðum. Lög- ;
fræðiálit eru ágætt dæmi um þetta og flestir !
kannast við dæmi um andúð eða óvinsældir
hagfræðinga hjá einstaka stjórnmála-
manni.
Það hefur verið tillaga og í raun ósk Ak-
ureyrarbæjar að mjög vel verði fylgst með
tilraununum og stuðst verði við vinnubrögð
og nákvæmni sem tíðkast í háskólarann-
sóknum.
Árangur
Við fyrstu sýn og eftir að fyrsta reynsla er
fengin bendir flest til að verkefnin fari vel j
af stað, þó að enn sé of snemmt að fullyrða
um árangur. Það er ljóst að mjög mörg rök I
hníga að því að nærþjónustu eigi að stjórna
í heimabyggð og við teljum að það eigi eftir j
að sýna sig. Eitt er víst að vinnan við yfir-
tökuna hefur brugðið nýju ljósi á marga S
þætti í opinberri þjónustu og margir mögu- [
leikar eiga eftir að koma í Ijós, ef rétt er á I
spilunum haldið. En örugg og nákvæm vit- [
neskja um árangur fæst trauðla nema með
talsverðu rannsóknarstarfi óháðs aðila.