Sveitarstjórnarmál - 28.12.1947, Blaðsíða 9

SVEITARSTJÓRNARMÁL
7
sveitarfélögunum, ýxnist af því að fjárráð
þeirra orki ekki að greiða allan kostnað t. d.
af hælisvist manna o. fl. eða hinu, að
ákvæði þeirra nái ekki til allra sérstakra
atvika, er fyrir kunna að koma, þar á
meðal þeirra, er af atvinnuskorti eða ör-
birgð stafa. Að því leyti, sem slíkt kemur
fram, er engu minna tilefni en áður
til þess, að úr því sé að nokkru jafnað með
almannafé, þó minna fari fyrir þeim
byrðum en áður, því ætla má að annað
hvort stafi þær af mjög sérstökum og óvið-
ráðanlegum ástæðum, ellegar af ágöllum
tryggingaskipulagsins, sem örðugt sé að
bæta á annan hátt.
Þá er á það að líta, að um leið og al-
mannatryggingarnar létta mjög verulega
byrðum af ýmsum sveitarfélögum, leggja
þær og aðrar á þau. Enda þótt þeim kvöð-
um sé að verulegu leyti jafnað niður á
sveitarfélögin eftir afkomu þeirra og efna-
hag, er bó langt frá að það sé eini mæh-
kvarðinn. Einkrnn má búast við að útgjöld
vegna ábyrgðar sveitarsjóðanna á persónu-
iðgjöldum manna, komi að tiltölu mest
fram þar, sem afkoma og efnahagur al-
mennt er veikast fyrir. Er því þar um
annan þátt að ræða, sem leggja bæri tii
grundvallar úthlutun úr Jöfnunarsjóði
fyrir sveitarfélög. Þriðji þátturinn er svo
hinn almenni útsvarsþungi á hverjum
stað, þegar miðað er við þær tekjur og
eignir, sem undir standa. tJtreikningur
sem gerður hefir verið á þeim málsatrið-
um, fyrir árið 1944, leiðir í ljós, að útsvars-
þunginn er mjög misjafn á þann mæli-
kvarða. tJtkoman sýndi, að ef skuldlausum
eignum á skattskrá var, eftir vissu hlut-
falli, breytt í nettótekjur til álagningar,
og ákveðinn persónufrádráttur gerður frá
því, var útsvarsþunginn, í hundraðshlut-
föllum af tekjum, sem hér segir:
Á hvern íbúa
Flokkar sveitarfélaga Útsvars- þungi Ófrádr. nettó- tekjur kr. Skuldl. eignir kr.
Reykjavík Aðrir kaupstaðir (alls 8) . . Kauptún með yfir 500 íbúa önnur kauptún, sjávarþorp, Hreinir sveitahreppar (alls 11) m. m. (alls 17) ‘1.1% 12-5% 11.1% 7-8% 3-7% 8000 5500 4000 3900 3100 5750 4325 3»io 3360 4615
Aðgætandi er það við þessa athugun
þessarar skýrslu, að þar er vitanlega um
meSaltal að ræða í hverjum flokki. Ræður
af líkum, að langt er á milh hámarks og
lágmarks innbyrðis. Jafnframt er á það
að líta, að sveitarfélögin hafa tekið að sér
mjög mismunandi mikil verkefni tii full-
nægingar þörfum manna á hverjum stað,
og má búast við, að sú ástæða dragi mest
sundur með sveitahreppum og öðrum sveit-
arfélögum. Nú má ætla að greiðslur vegna
tryggingarlaganna valdi að tiltölu meiri
hækkun á útsvönnn í sveitarhreppum, þvi
ýmsir þeirra höfðu lítið af samsvarandi
útgjöldum að segja áður, og leiðir það tii
að saman dregur með þeim og öðrum.
Nánari kynni af útsvarsþunga í ýmsum
sveitarfélögum, eftir þessinn mælikvarða,
leiðir í liós að mikil þörf gæti verið á jöfn-
un þeirra byrða, að einhverju leyti, ef við
mætti koma. En vissulega er mikill vandi
að meta það, hvort mikill útsvarsþungi er
af þeim orsökum sprottinn, að réttmætt sé
að láta hann hafa áhrif á almenna úlhlut-
im úr Jöfnunarsjóði. Er með því átt við, að
ef útsvarsþunginn stafar að verulegu leyti
af sukki í fjármálastjóm. eða angurgapa-
legum framkvæmdum á kostnað sveitar-
sjóðs, er hvorki réttmætt né affarasælt að