Sveitarstjórnarmál - 01.03.2003, Blaðsíða 8

Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga, og Siv Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra kynna fréttamönnum úttekt á stöðu fráveitumála á íslandi. Kynningin fór fram f hreinsistöð Reykja-
víkurborgar að Klettagörðum 14.
mismunandi. Hjá sumum þeirra hefur
mikið verið unnið á meðan minna hefur
áunnist annars staðar. Fjárþörf til fram-
kvæmda er ólík á milli einstakra sveitarfé-
laga og fjárhagsleg geta þeirra einnig.
Mörg þeirra sveitarfélaga sem skemmst
eru á veg komin í fráveituframkvæmdum
munu eiga í verulegum erfiðleikum með
að fjármagna þær án frekari stuðnings.
Á ráðstefnu fráveitunefndar, Sambands
íslenskra sveitarfélaga og umhverfisráðu-
neytisins á dögunum kom fram að nauð-
synlegt sé að stórauka framlög ríkisins til
sveitarfélaganna, eigi að takast að Ijúka
tilskildum verkefnum í fráveitumálum
samkvæmt gildandi lögum og kröfum Evr-
ópusambandsins á tilsettum tíma. Einnig
kom fram að verði unnið með sama hraða
og sömu fjárframlögum ríkis og sveitarfé-
laga og verið hefur frá 1995 verði nauð-
synlegum framkvæmdum ekki lokið fyrr
en rúmum áratug síðar eða árið 2016.
Þörf á verulega auknum styrkjum
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson telur að ríkið
þurfi að styrkja sveitarfélögin verulega
umfram það sem gert er í dag til þess að
Ijúka verkefnum við fráveituframkvæmdir.
í erindi sem hann flutti á ráðstefnunni
vakti hann athygli á að sveitarfélögin hafi
aukið skuldir sínar umtalsvert frá árinu
1990 og megi rekja þá aukningu að hluta
til framkvæmda í umhverfismálum. Fyrir
gildistöku laga um stuðning við fráveitu-
framkvæmdir 1995 hafi sveitarfélögin
staðið ein og óstudd að framkvæmdunum
og ríkissjóður haft af þeim óskiptar tekjur í
formi virðisaukaskatts af efni og vinnu.
Eftir 1995 hafi hluta þeirra tekna verið
skilað til baka í formi styrkja.
Vilhjálmur varpaði jafnframt fram
spurningum um hlut ríkisins með hliðsjón
af því hver setti reglurnar og hver greiddi
kostnaðinn. „Það er ávallt um-
hugsunarvert þegar einn aðili
setur kröfur en öðrum er gert
að greiða þann kostnað sem
hlýst af því að framfylgja kröf-
unum. Spyrja má hvort ríkið
hefði sett reglugerðina og þar
með skilyrðin með sama hætti ef það
hefði sjálft þurft að borga. Einnig má
spyrja þeirrar spurningar hvort staðan væri
jafn góð og nú er ef þetta hefði verið verk-
efni ríkisins," sagði Vilhjálmur meðal
annars.
Stærsta umhverfisátakið í
sögu þjóðarinnar
Vilhjálmur benti á að framkvæmdir sveit-
arfélaganna í fráveitumálum væru stærsta
umhverfisátak í sögu þjóðarinnar og að
kostnaðurinn við þetta átak miðað við nú-
virði væri um 24 milljarðar króna. Þegar á
allt væri litið væri stuðningur ríkisins við
þessar framkvæmdir í raun mjög takmark-
aður. Þrátt fyrir það hafi sveitarfélög þar
sem mikill meirihluti þjóðarinnar býr lyft
grettistaki í fráveitumálum á undanförnum
árum.
„Mikið er þó víða ógert þó ekki skorti
vilja og vitund sveitarstjórnarmanna til að-
gerða. Með vísan til þess gríðarlega kostn-
aðar sem fylgir frágangi fráveitna í sam-
ræmi við gildandi reglur og fjárhagsstöðu
margra sveitarfélaga er afar ólíklegt að öll
sveitarfélög geti nokkurn tíma lokið frá-
gangi fráveitna í samræmi við gildandi
reglur miðað við þær lausnir sem hingað
til hefur verið beitt og þeim mikla kostn-
aði sem þeim fylgir nema að til komi
meiri fjárstuðningur ríkisins," sagði Vil-
hjálmur Þ. Vilhjálmsson.
Lagabreytingar er þörf
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráðherra segir
að lagabreytingar sé þörf. Ljóst sé að
þessu verkefni verði ekki lokið á tilsettum
tíma nema að aukin fjárframlög komi til.
Hún kveðst þegar hafa lagt úttektina á
stöðu fráveitumála og fjárþörf til fram-
kvæmda fram í ríkisstjórn og þar hafi ver-
ið rætt um að kalla eftir tillögum frá frá-
veitunefnd. Siv segir að horfa verði til fjár-
hagslegrar getu sveitarfélaganna og kostn-
aðar þeirra á hvern íbúa í þessu sam-
bandi.
í ávarpi sínu á ráðstefnunni benti hún á
að þótt framkvæmdir hafi ekki verið eins
miklar og áætlað var í upphafi þá megi
segja að tölfræðilega hafi tekist vel til því
að um nýliðin áramót hafi verið reiknað
með að um 70% landsmanna byggju við
viðunandi ástand í frárennslismálum. En
þrátt fyrir tölfræðina „...er Ijóst að þær
framkvæmdir sem eftir eru vega þungt og
eru dýrar," sagði Siv. Hún benti á að þær
framkvæmdir sem þegar væru afstaðnar
hafi fyrst og fremst verið á höfuðborgar-
svæðinu og víða eigi eftir að
taka til hendinni. Þó lýsti hún
sérstakri ánægju með það sem
vel hefur verið gert og nefndi
Hveragerðisbæ og Blönduós-
bæ sérstaklega í því sam-
bandi. „Þessi bæjarfélög eru
til sérstakrar fyrirmyndar hvað varðar frá-
gang mála og gera sér grein fyrir mikil-
vægi þess að fráveitumál séu í lagi ekki
síst með hliðsjón af þeirri atvinnustarfsemi
sem þar eru stunduð," sagði Siv Friðleifs-
dóttir.
Verkefnið fór hægar af stað en ætlað var í upphafi
auk þess sem það hefur reynst bæði umfangs-
meira og kostnaðarsamara en gert var ráð fyrir.
8