Sveitarstjórnarmál - 01.03.2003, Blaðsíða 26

Gróðurvernd og sveitarfélög
Sveitarfélögunum betur sinnt
með nýrri landgræðsluáætlun
( mörgum sveitarfélögum er mjög mikið af illa förnu landi sem þarf að endurreisa. Slíkt starf
getur verið íbúum sveitarfélaganna til mikilla hagsbóta og það þarf að stórefla. Hvað varðar
markmið um sjálfbæra landnýtingu, þá þarf að efla hlutverk, ábyrgð og frumkvæði búfjáreig-
enda, - slík áhersla er einn meginlykillinn að árangri. Andrés Arnalds, Landgræðslu ríkisins, skrif-
ar um gróðurvernd og sveitarfélög.
Alþingi samþykkti á árinu 2002
landgræðsluáætlun fyrir árin
2003-2014. Þema hennar er
efling byggða og landgæða.
Um er að ræða áfangaskipta
rammaáætlun og markmiðin
eru að stöðva hraðfara jarðvegs-
rof og gróðureyðingu, byggja
upp gróður og jarðveg í sam-
ræmi við gróðurskilyrði og fjöl-
þættar þarfir þjóðarinnar,
tryggja að öll landnýting verði
sjálfbær og stuðla að verndun
loftslags með bindingu kolefnis
í gróðri og jarðvegi. Þessi áætl-
un mun móta mjög starfsramma
Landgræðslunnar á næstu
árum, en hér verður fjallað um
þessi mál með hliðsjón af mál-
efnum sveitarfélaga, ekki síst í
þéttbýli.
Andrés Arnalds.
Hin mörgu markmið
Viðhorf til landnýtingar eru mjög fjölþætt
og æ fleiri þjóðfélagshópar gera kröfu til
að hafa áhrif á ástand lands-
ins út frá sínum þörfum. Verk-
efnin eru því margþætt. Á
gróðurverndarsviðinu má
nefna skipulag beitar og
aukna ábyrgð og frumkvæði
landnotenda til að tryggja að
landnýting sé með sjálfbær-
um hætti. Jafnframt þarf að
efla landbætur, meðal annars
til að auka beitargróður, bæta
ásýnd lands, endurreisa vist-
kerfi, undirbúa land til skóg-
ræktar og bæta vatnsmiðlun í ám og lækj-
um. Stöðvun skafrennings er einnig verð-
ugt markmið í landbótum. Það er ekki
endilega þörf á að hafa mannvirki sem
fyrstu ójöfnur til að stöðva snjó.
Landgræðsla og skipulag
Mörg sveitarfélög eru nú að vinna að
skipulagsgerð. Landgræðslan lítur svo á að
í raun sé allt illa farið land í eðli sínu
landgræðslusvæði, það er að það þurfi á
...eitt sveitarfélagiö í Landnámi Ingólfs gæti haldiö
hinum í gíslingu vegna tregðu við að takmarka
lausagöngu búfjár og skorts á hólfum fyrir sitt fé.
Æskilegt er að sveitarstjórnir komi meira að mót-
un laga og reglna um búfjárhald. Meðal annars
þarf að tryggja að landeigendur almennt geti haft
sitt land í friði fyrir búfénaði annarra.
Æskilegt væri að setja fram í
skipulagi takmarkanir á landnýt-
ingu með hliðsjón af landgæð-
um. Þannig er til dæmis hrossa-
beit í bröttum hlíðum og beit al-
mennt óæskileg á illa förnu eða
mjög viðkæmu landi.
Hlutverk sveitarfélaga
í gróöurvernd og land-
græðslu
Sveitarfélög gegna fjölbreyttu
hlutverki í gróðurvernd og end-
urreisn landkosta. Æskilegt er að
þessi mál tengist vinnu við Stað-
ardagskrá 21 eins og við verður
komið.
Lög um búfjárhald heimila
sveitarfélögunum setningu
reglna og að takmarka eða banna búfjár-
hald í sveitarfélaginu eða tilteknum svæð-
um. Setning skýrra reglna um búfjárhald í
þéttbýli er nauðsynleg. Skylt er að ráða
búfjáreftirlitsmann. Hann þarf meðal ann-
ars að hafa vel skilgreint hlutverk í beitar-
málum og gróðurvernd. Æski-
legt er að sveitarfélög vinni
saman að búfjáreftirlitsmálum
eins og mögulegt er.
viðgerð og endurreisn að halda. Best væri
að marka slíka stefnu í greinargerð, til
dæmis aðalskipulags, og þá er ekki þörf á
að afmarka uppgræðslusvæði, þótt það
megi gera, til dæmis með korti sem sýnir
ástand gróðurs og jarðvegsrof almennt.
Hrossabeit
Nauðbeitt hrossahólf móta víða
ásýnd lands út frá þéttbýli og
víðar. Þessi vandi fer vaxandi.
Reynst hefur erfitt að taka á
þessum málum. Lögformleg
ítala hefur verið reynd, til dæm-
is í Mosfellsbæ, en ekki hefur
tekist að framfylgja henni. Aukin þjónusta
er lausnin; veita þarf fræðslu og ráðgjöf,
græða upp og bera á land til beitar, hafa
eftirlit og veita öflugt aðhald.
Varðandi beitiland í eigu sveitarfélaga
þarf að setja „ítölu" í hverja spildu. Jafn-
26