Sveitarstjórnarmál - 01.02.2004, Blaðsíða 11

Frá mínum sjónarhóli
Það á að efla sveitarstjórnarstigið
Ekki veit ég hvort þakka beri Ólafi Erni,
bæjarstjóra í Grindavík, fyrir að rétta mér
kaleikinn með áskorun um að taka þátt í
skoðanaskiptum hér í blaðinu. Umræðan
um fjármál er svo margendurtekin að litlu
er þar við að bæta. Auðvitað tek ég áskor-
uninni því það er mikilvægt að hafa vett-
vang til að viðra persónulegar skoðanir á
málefnum.
Ég mun gera stuttlega grein fyrir vinnu
við fjárhagsáætlun í minni sveit. Síðan
velti ég upp ákveðnum mótsögnum sem
mér finnst í málflutningi og baráttu fyrir
bættum rekstrarskilyrðum sveitarfélag-
anna. Þetta geri ég fyrst og fremst til að
kalla á frekari umræðu um þennan þátt
málsins sem mér finnst veikja samnings-
stöðu sveitarfélaganna.
Alltaf fjölgar þeim sveitarfélögum sem
taka upp svokallaða rammaáætlun við
gerð fjárhagsáætlana. Sveitarfélögin hafa
verið misfljót að tileinka sér slík vinnu-
brögð. Bæjarstjórn Hornafjarðarbæjar,
eins og Höfn hét á sínum tíma, byrjaði að
nota rammaáætlun fyrir rúmum áratug.
Sem forstöðumaður stofnunar á vegum
sveitarfélagsins lengi og síðar bæjarfulltrúi
var ég strax sannfærður um ágæti þess að
breyta vinnubrögðum í þessum efnum og
reynslan hefur styrkt þetta álit mitt. Óhætt
er að hvetja sveitarstjórnir til að nýta sér
kosti rammaáætlana, hafi þær ekki nú
þegar gert það.
Um svipað leyti og við tókum upp
rammaáætlanir gerðum við jafnframt 10
ára fjárhagsáætlun (að sjálfsögðu 3ja ára
áætlun samfara) og höfum gert síðan. Þeg-
ar gerð er langtímaáætlun skiptir ekki máli
hvað hún spannar langt tímabil, 5 ár eða
15 og allt þar á milli. Markmiðið er að
sjálfsögðu að varpa Ijósi á það svigrúm
sem verður til sérstakra framkvæmda og
stærri fjárfestinga og um leið verður
stefnumótun vegna framkvæmda mark-
vissari. Á þennan hátt er ekki verið að
hafna verkefnum eins og við styttri áætl-
anir heldur raða þeim í tíma- eða for-
gangsröð. Ég hef tekið eftir því að það er
þægilegra fyrir bæjarfulltrúa að sjá óska-
listann útfylltan og raunhæft plagg.
Við fjárhagsáætlunargerð sveitarfélag-
anna á hverju ári vaknar eðlilega umræða
Albert Eymundsson, bæjarstjóri Hornafjarðar.
um fjárhag þeirra, tekjustofna, skiptingu
kökunnar milli sveitarfélaga og ríkisins og
samanburð milli sveitarfélaga, meðal ann-
ars á skattheimtu þeirra og gjaldtöku.
Sveitarstjórnarfólk er almennt sammála
um að sveitarfélögin þurfi meira fjármagn
til að sinna vel skyldum sínum og uppfylla
kröfur íbúanna. Sömuleiðis erum við flest
sammála um að breyta þyrfti tekjuskipt-
ingu ríkisins og sveitarfélaganna. En
hvernig náum við að breyta þessu? Eru
veikleikar í málflutningi okkar sem hafa
áhrif á samningstöðuna? Ég tel ákveðnar
mótsagnir vera í málflutningnum sem gera
hann ótrúverðugri. Hér á ég fyrst og
fremst við umræðuna um nýtingu tekju-
stofna, einkum útsvarsprósentuna. Það
hljómar ekki alveg nógu vel að halda því
fram að sveitarfélögin séu hlunnfarin um
leið og mörg sveitarfélög af öllum gerðum
og stærðum og með misgóða fjárhags-
stöðu nýta ekki að fullu helsta tekjustofn-
Alls munu 67 sveitarfélög af 104 nýta
sér hámarksheimild til innheimtu út-
svars (13,03%) en fimm sveitarfélög
munu nýta sér lágmarksheimild
(11,24%). Fjögur af þeim fimm sveitar-
félögum sem nýta sér lágmarksheimild-
ina eru á Vesturlandi. Sveitarfélögin
fimm eru: Ásahreppur, Helgafellssveit,
inn sem þeim er markaður, útsvarið. Það
er algengt að heyra fulltrúa í sömu ræð-
unni gagnrýna rekstrarskilyrði sveitarfélag-
anna og hreykja sér af lægri álögum en
aðrir. Sjálfur hef ég gerst sekur um slíkan
málflutning. Mér finnst mikilvægt einmitt
núna þegar verið er að ræða og skoða
tekjuskiptingu ríkis og sveitarfélaga, flutn-
ing verkefna og eflingu sveitarstjórnarstigs-
ins að um þessi mál verði hreinskiptin
umræða.
Sveitarfélagið Hornafjörður var reynslu-
sveitarfélag á sínum tíma og er nú með
þjónustusamninga við ríkið um málefni
fatlaðra, heilsugæsluna, hjúkrunarþjón-
ustu og málefni aldraða. Vegna jákvæðrar
reynslu okkar við framkvæmd þessara
verkefna, eins og fram hefur komið á síð-
um þessa blaðs, fagna ég þeirri vinnu sem
nú er í gangi um eflingu sveitarstjórnar-
stigsins. Ég hvet sveitarstjórnarmenn til að
taka þátt í umræðunni og meta hugsanleg-
ar tillögur með opnum hug og jákvæðu
hugarfari. Umræðan má ekki stranda á
óttanum um erfiðleika sveitarfélaganna og
ríkisins að ná samkomulagi um fjárhagsleg
álitamál í þessu samhengi. Það verða
alltaf átök um fjármagnið en ráði áður-
nefnd viðhorf ferðinni komumst við ekkert
áfram með nauðsynlegar úrbætur í þess-
um málum.
Ég rétti Ingunni Guðmundsdóttur, sveit-
arstjóra Skeiða- og Gnúpverjahrepps,
kaleikinn. Hún hefur reynslu af sveitar-
stjórnarstörfum, bæði í þéttbýli og dreif-
býli, og það er hollt að fá meiri breidd í
umræðuna.
Albert Eymurtdsson,
bæjarstjóri Hornafjarðar
Hvalfjarðarstrandarhreppur, Skilmanna-
hreppur og Skorradalshreppur. Meðalút-
svar hækkar úr 12,80% í 12,83%. Yfirlit
um útsvarsprósentu sveitarfélaga undan-
farin fjögur ár ásamt árinu 2004 er að
finna á vef sambandsins,
www.samband.is.
Fimm með lágmarksútsvar
SFS
TÖLVUMIÐLUN
www.tm.is
11