Sveitarstjórnarmál - 27.10.2005, Page 25

Velferð frá vöggu til grafar
Félagsauðurinn í heita pottinum
í tilefni ráðstefnu sem Samband íslenskra sveitarfélaga hélt þann 29. september sl. um velferðarmál
undir heitinu „Velferð frá vöggu til grafar," Ræddi einn starfshópurinn hvernig staða félagsauðs getur
haft áhrif á þjónusta á þessu sviði. Lýstu þátttakendur áhuga á að skýra betur hvað væri átt við með
hugtakinu félagsauður og er örlítið innlegg um það hér. Óskar Dýrmundur Ólafsson, framkvæmda-
stjóri þjónustumiðstöðvar í Vesturbæ Reykjavíkur og fastagestur í heitu pottunum, skrifar.
Englendingar eru þekktir fyrir aö fara á
pöbbinn. Ekki af því þeir séu sérstaklega
drykkfelldir, heldur af því að þar hitta þeir
annað fólk, blanda geði, rækta tengsl og
úr verður það sem sumir kalla pöbba-
menningu (meeting point). Samstarfsfélagi
minn benti á að hliðstæða menningu
mætti finna í heitu pottunum í sundlaug-
unum. Þannig væru laugarnar og pottarn-
ir staðir þar sem við hittum annað fólk og
fáum tækifæri til að ræða stjórnmál, veðr-
ið og jafnvel einkamál okkar. Hin síðari
ár hefur mikilvægi þess fyrir Englendinga
að sækja pöbbinn og íslendinga að sækja
heita pottinn svo verið sett í mikilvægt
samhengi þegar félagsauðskenningar eru
skoðaðar. Félagsfræðingar hafa sett fram
kenningar um að með þátttöku í félags-
starfi hvers konar sé verið að auka fé-
lagsauðinn sem er undirstaða hvers sam-
félags.
Fólk sem ekki sinnir félagsstarfi
Sveitafélög standa fyrir og styðja margvís-
legt félagsstarf jafnt fyrir unga sem aldna
og vinna þannig að því að tengja saman
fólk með jákvæðum frístundatilboðum og
staðið að verkefnum til að vinna gegn
einelti, félagslegri einangrun og uppbygg-
ingu samfélagsheilda. Þannig hefur fé-
lagsstarfi hvers konar verið beitt til að
styðja skóla í að byggja upp félagslegan
styrk bekkja og jafnframt alls skólans.
Stutt er við nemendur og kennara til þess
að vinna gott skólastarf, (uppbygging
mannauðs) en rannsóknir hafa einmitt
sýnt fram á að þegar félagsauði hrakar þá
hrakar skólastarfi. Sérstök áhersla er lögð
á að sinna ungu fólki sem ekki sinnir fé-
lagsstarfi sökum áhugaleysis eða annarra
ástæðna s.s. fötlunar, áhættuhegðunar og
félagslegrar einangrunar og tengja það fé-
Iagslega inní samfélagið. Sömu möguleik-
ar felast í félagsstarfi fyrir þá sem eldri
eru. Þegar litið er á nærsamfélagið sem
heild þá er Ijóst að þátttaka og stuðningur
Óskar Dýrmundur Ólafsson.
sveitarfélagsins við félagsstarf er mikil-
vægur hluti þess að byggja upp og stuðla
að sterkum og heilbrigðum tengslum
íbúa.
Félagsleg tengsl - mikilvægur
áhrifavaldur
Til að undirstrika mikilvægi þess er vert
að líta til rannsókna á samhengi félags-
legra þátta við heilbrigðismál og fátækt.
Staða félagsauðs hefur mikil áhrif á vel-
ferð og stöðu fólks í lífinu. Léleg félags-
gerð getur skapað umhverfisálag sem ýtir
undir fátækt, minni samhjálp, lakara
heilsufar og brotna sjálfsmynd. í rannsókn
Hörpu Njáls á fátækt á íslandi skoðar hún
m.a. afleiðingar af áföllum sem fólk verð-
ur fyrir og kemst að því hve mikilvægt
það er fyrir fólk að vera virkir þátttakend-
ur í sterkum félags- og menningartengsl-
um til að vinna gegn niðurbroti sem felst
m.a. í fylgifiskum fátæktar. í rannsókninni
kemur fram í norrænum samanburði að
þeir sem lifa við fátækt á íslandi geta síst
verið með í menningarlegri og félagslegri
þátttöku. Lita þessar aðstæður allt fjöl-
skyldulíf þannig að það bitnar líka á þátt-
töku barnanna sem getur leitt af sér fé-
lagslega einangrun. Hnignun félagsauðs
hefur líka alvarleg áhrif á heilbrigði okkar.
Þannig benda nýlegar rannsóknir til þess
að stóraukin beiting lyfja gegn þunglyndi
dragi ekki úr neikvæðum afleiðingum s.s.
félagslegri einangrun og sjálfsvígum Er
þetta athyglisvert í Ijósi þess að tíundi
hver íslendingur notar slík lyf. Sterk fé-
lagsgerð virðist skipta meiru máli í þessu
samhengi. Hér skiptir miklu máli og
stundum öllu að rækta góð tengsl, eiga
góða vini, fara reglulega í sund og taka
púlsinn á pottinum. Þá skiptir líka máli að
heiti potturinn og félagsmiðstöðin sé til
staðar og að samfélagsgerðin sé sterk og
heilbrigð, þ.e. að samfélagið sé ríkt af fé-
lagsauð. Fræðimenn á öllum sviðum
komast að sömu niðurstöðu. Robert D.
Putnam, sem hefur rannsakað mikilvægi
félagsgerðarinnar, undirstrikar lykilhlut-
verk þess að samfélagsgerðin sé sterk
með áratuga löngum rannsóknum sínum
á félagsauðnum sem hann tengir við heil-
brigði okkar og fullyrðir að á síðustu ára-
tugum hafa rannsakendur á sviði lýð-
heilsu beitt þessari
nálgun á allar hlið-
ar heilbrigðis, lík-
amlegs jafnt sem
geðhei Ibrigðis.
Fjöldi ítarlegra
rannsókna víðs
vegar um Bandaríkin hefur sýnt fram á
með mikilli vissu að félagsleg tengsl er
ein mikilvægasti áhrifavaldur velferðar
okkar.
„Léleg félagsgerð getur skapað umhverfisálag sem
ýtir undir fátækt, minni samhjálp, lakara heilsufar
og brotna sjálfsmynd."
a TÖLVUMIÐLUN
I Traust í 20 ár
£X9 1985-2005
25