SunnudagsMogginn - 11.12.2011, Page 33

11. desember 2011 33
Áhugi okkar á
síðari heims-
styrjöldinni er
merkilegur.
Mér finnst ég
þekkja þá ansi
marga sem
hafa ofur-
áhuga á við-
fangsefninu og eru nokkurs
konar sjálflærðir sérfræðingar
þar um. Hin ómannlega,
óskiljanlega grimmd sem við-
gekkst hjá nasistum virðist sí-
kvik uppspretta pælinga og
yfirlegu. Það er því stór-
merkilegt að mannskepnunni
virðist fyrirmunað að læra af
reynslunni en viðlíka hörm-
ungar vaða uppi í samtím-
anum um veröld víða.
Svíinn Steve Sem-Sandberg
gerir hér áhugaverða tilraun
til að gera sögubrot úr áður-
nefndri styrjöld skiljanlegt
(skiljanlegra a.m.k.) með því
að flétta saman sögulegum
staðreyndum og skáldskap.
Svo vel hefur þótt til takast að
bókin er margverðlaunuð og
var m.a. tilnefnd til Bók-
menntaverðlauna Norður-
landaráðs árið 2010.
Sögusviðið er gettóið í Łódz
sem þróaðist á allt aðra lund
en önnur sambærileg í hinu
hertekna Póllandi. Leiðtogi
gyðinga þar var Chaim nokkur
Rumkowski og náði hann með
þónokkurri útsjónarsemi og
innsæi jafnvel að lengja líftíma
gettósins. Það gerði hann með
því að umturna því í her-
gagnaframleiðslumiðstöð fyrir
Þjóðverjana og voru afköstin
með miklum ólíkindum (í
gettóinu voru um 200.000
íbúar sem lifðu að mestu leyti
á súpu). Rumkowski þessi
hefur hins vegar verið um-
deildur mjög, var haldinn
barnagirnd og var hrotti mikill
þegar honum svo sýndist.
Sumir vilja þó meina að með
því að haga gettóinu til eins
og hann gerði hafi hann bjarg-
að lífi margra, a.m.k. lengt
það. Hann hafi í raun réttri
verið að gera meira en að
skara eld að eigin köku,
hreinn náungakærleikur hafi
fremur ráðið för.
Styrkur sögunnar liggur í
því hversu nákvæmlega Sem-
Sandberg þræðir hana. Í gegn-
um ólíkar persónur birtir
hann okkur giska nákvæma
mynd af daglegu lífi í gettóinu
og styðst hann þar við raun-
verulegar heimildir. Vitn-
eskjan um að margt af því sem
hann er að lýsa eigi sér heldur
betur stoð í raunveruleikanum
verður til þess að manni renn-
ur kalt vatn milli skinns og
hörunds á köflum. Bókin er
löng og „þung“, það er jöfn
stígandi í frásögninni og með
því að setja þessar mannkyns-
sögulegu staðreyndir í skáld-
legt form fer Sem-Sandberg
með okkur inn í gettóið,
nokkuð sem væri erfiðara með
þurri staðreyndaupptalningu.
Stíllinn er kaldur og hóf-
stilltur, áhersla á lýsingar,
samtöl og viðbrögð fremur en
skáldleg tilþrif. Líklega er
þetta meðvitaður útgangs-
punktur en hann veldur því
engu að síður að sagan nær
aldrei slíku flugi að um
ódauðlegt tímamótaverk sé að
ræða, eins og rætt er um víða,
þótt vissulega sé hún mögnuð.
Ísak Harðarson sneri bók-
inni á íslensku og gerir það af
mikilli vandvirkni. Andblær
verksins næst vel í gegn, stíll-
inn fumlaus og skrúðyrði
smekklega nýtt.
Skáldað í skaðræðisverkin
Bækur
Öreigarnir í Łódz
bbbbn
Eftir Steve Sem-Sandberg. Ísak Harð-
arson þýddi. Uppheimar gefa út. 585
bls.
Steve Sem-Sandberg
Arnar Eggert Thoroddsen
Verið velkomin
LISTASAFN ÍSLANDS
Söfn • Setur • Sýningar
ÞÁ OG NÚ
22.9.-31.12. 2011
SUNNUDAGSLEIÐSÖGN kl. 14
í fylgd Dagnýjar Heiðdal listfræðings.
SAFNBÚÐ
TILBOÐ Í SAFNBÚÐ
20-70% afsláttur af útgáfum safnsins; listaverkabækur, kort og
veggspjöld. Íslensk listasaga á tilboðsverði kr. 39.900 (49.900).
SÚPUBARINN, 2. hæð. Góðar súpur, brauð og salat á boðstólum.
Fríkirkjuvegi 7, 101 Reykjavík, sími 515 9600,
OPIÐ daglega kl. 11-17, lokað mánudaga.
Allir velkomnir! www.listasafn.is
ÞJÓÐMENNINGARHÚSIÐ
Þúsund ár - fjölbreytt verk úr safneign Listasafns Íslands
frá 19. öld til nútímans. Fyrsti áfangi nýrrar grunnsýningar
um þróun íslenskrar myndlistar.
„Óskabarn – Æskan og Jón Sigurðsson“
Sýning um æsku og lífsstarf þjóðhetjunnar,
undirbúin í samvinnu við Afmælisnefnd Jóns Sigurðssonar. Sýn-
ingin höfðar sérstaklega til barna og ungs fólks á skólaaldri.
Áhugaverður viðburður fyrir alla fjölskylduna.
Handritin – Saga þeirra og hlutverk um aldir.
ÞJÓÐMENNINGARHÚSIÐ, Hverfisgötu 15, Reykjavík
Opið daglega kl. 11.00-17.00. www.thjodmenning.is
Listasafn Reykjanesbæjar
Holdtekja
– The Carnal Imperative
Guðný Kristmanns
Síðasta sýningarhelgi
Leiðsögn listamannsins
laugardaginn 10.des. kl. 14.00
Opið virka daga 12.00-17.00
helgar 13.00-17.00
Aðgangur ókeypis
reykjanesbaer.is/listasafn
ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS
Jólin koma!
Sunnudagur 11. desember kl. 14:
Grýla, Leppalúði og jólakötturinn kíkja í heimsókn
Svavar Knútur syngur með börnunum
12.-24. desember, daglega kl. 11: Heimsókn jólasveinanna
Jólasýningin Sérkenni sveinanna Gömul jólatré og jólakort
Jólaratleikurinn Hvar er jólakötturinn?
Jólavörur í safnbúð.
Þjóðminjasafn Íslands, Suðurgötu 41, s. 530 2200,
www.thjodminjasafn.is, thjodminjasafn@thjodminjasafn.is
Opið þriðjudaga-sunnudaga kl. 11-17. Lokað á mánudögum
29. október–30. desember 2011
Samræmi
Hildur Bjarnadóttir og Guðjón
Ketilsson
Hamskipti
Hildur Yeoman og Saga
Sigurðardóttir
Opið 12-17, fim. 12-21, lokað þri.
www.hafnarborg.is sími 585 5790
- Aðgangur ókeypis
EYJAFJARÐARFOSSAR
Sýning á ljósmyndum
Svavars Alfreðs Jónssonar
á 42 eyfirskum fossum.
Opið mán.-fim. kl. 10-19,
fös. 11-17 og lau. 13-17.
Síðasta sýningarvika.
Ókeypis aðgangur.
Náttúrufræðistofa Kópavogs
Hamraborg 6a
www.natkop.is
Af fingrum fram
11. nóv. - 12. jan. 2012
Veggteppi og landslagsmyndir
þæfðar í ull eftir Snjólaugu
Guðmundsdóttur vefnaðarkennara.
Opið: mán. - fös. kl 13 - 18
lau. kl. 11 - 14
AÐGANGUR ÓKEYPIS
www.gallerigersemi.is
Sími 552 6060
12. nóv. til 11. des. 2011
Síðasta sýningarhelgi
Sigtryggur Bjarni
Baldvinsson
„Móðan gráa
- Myndir af Jökulsá á Fjöllum“
Opið 13-17, nema mánudaga.
Freyjugötu 41, 101 Rvk
www.listasafnasi.is
Aðgangur ókeypis.
LISTASAFN ASÍ
HLUTIRNIR OKKAR
(9.6.2011 – 4.3.2012)
HVÍT JÓL
(28.10.2011 – 15.1.2012)
KÆRLEIKSKÚLUR
OG JÓLAÓRÓAR
(6.12.2011-6.1.2012)
Opið alla daga nema mán. kl. 12-17.
Verslunin KRAUM í anddyri.
Garðatorg 1, Garðabær
www.honnunarsafn.is
Síðasta sýningarhelgi
ALMYNSTUR
Arnar Herbertsson
JBK Ransu
Davíð Örn Halldórsson
---
Pappírsævintýraheimur
Baniprosonno
---
Jólastemmning
Sun. 11. des. kl. 15:30
Opið fim.-sun. Kl. 12-18
AÐGANGUR ÓKEYPIS
www.listasafnarnesinga.is
Hveragerði
Borgarnesi