Morgunblaðið - 21.02.2012, Qupperneq 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRÚAR 2012
Fyrir þessa hátíð var
tekin sú ákvörðun að
fókusa hana enn frekar á
Norðurlöndin. 32
»
Sópransöngkonan Þóra Einarsdóttir
og píanóleikarinn Steinunn Birna
Ragnarsdóttir bjóða áheyrendum í
ferðalag í hádeginu í dag, þriðjudag.
Þá flytja þær sönglög Henri Duparc
á fyrstu hádegistónleikum Íslensku
óperunnar í Hörpu, undir yfirskrift-
inni „Boðið í ferðalag“. Tónleikarnir
fara fram í Norðurljósum, hefjast
klukkan 12.15 og standa í um hálf-
tíma í flutningi.
Þóra er ein kunnasta söngkona
þjóðarinnar og var fyrir skemmstu
tilnefnd til Íslensku tónlistarverð-
launanna í flokknum Söngkona árs-
ins, fyrir hlutverk Pamínu í Töfra-
flautunni sem Íslenska óperan setti
upp síðastliðið haust.
Steinunn Birna er einn fremsti
konsertpíanóleikari landsins og jafn-
framt tónlistarstjóri Hörpu. Stein-
unn Birna og Þóra fluttu sömu dag-
skrá á Reykholtshátíð fyrir tveimur
árum og hlutu lof fyrir. Hér eru á
ferðinni kunn sönglög franska tón-
skáldsins Henri Duparc við texta
eftir nokkur af fremstu skáldum
franskrar tungu, þar á meðal Baude-
laire, Jean Lahor og de Bonnières.
Flytjendurnir Steinunn Birna og
Þóra eru kunnar fyrir flutning sinn.
Flytja
sönglög eft-
ir Duparc
 Hádegistónleikar
Íslensku óperunnar
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Eins og fram kom í fréttum um
helgina hlutu þær Oddný Eir Ævars-
dóttir, Margrét Örnólfsdóttir og
Birna Lárusdóttir Fjöruverðlaunin,
bókmenntaverðlaun kvenna, um
helgina. Oddný Eir hlaut verðlaunin
í flokki fagurbókmennta fyrir söguna
Jarðnæði, Margrét í flokki barna- og
unglingabóka fyrir Með heiminn í
vasanum en Birna varð hlutskörpust
í flokki fræðibóka fyrir Mannvist,
sannkallað stórvirki um fornminjar á
Íslandi. Markmiðið með Fjöruverð-
laununum er að vekja athygli á fram-
lagi kvenna til íslenskra bókmennta.
Oddný Eir segir ánægjulegt að
hljóta Fjöruverðlaunin því sérlega
góð hugsun sé að baki þeim, fag-
mennska og hugsjón.
„Enn má sjá einhvers konar
menningarbundinn skort á sjálfs-
trausti hjá konum, til dæmis þegar
kemur að útgáfu bóka,“ segir hún
þegar spurt er hvort nauðsynlegt sé
að veita kvenhöfundum sérstök verð-
laun.
„Oft er eins og það þurfi að hvetja
konur meira til dáða en karla til að
taka þetta stóra skref, að gefa út.
Þótt mér finnist að mín kynslóð
ætti að hafa nægilegt sjálfstraust og
ekki þurfa aukahvatningu – í ljósi af-
reka mæðra okkar og formæðra –
virðist mér samt að það þurfi enn að
rétta af gamla menningarskekkju,
eða passa upp á að gamla kerfið taki
ekki yfir og að konur láti ekki sam-
félagslegar og stundum sjálfskap-
aðar hindranir stöðva sig.“
Blása byr í seglin
„Það er ánægjulegt að hljóta þessi
verðlaun; þau gefa manni svo sann-
arlega byr í seglin,“ segir Margrét
Örnólfsdóttir. Hún hefur nú sent frá
sér þrjár bækur fyrir ungmenni á
jafnmörgum árum, tvær um stúlk-
una Aþenu og hreppti nú Fjöruverð-
launin fyrir Með heiminn í vasanum.
„Verðlaun sem þessi eru vísbending
um að þetta hafi heppnast sæmi-
lega,“ segir hún.
„Það er gamað hvað það er mikil
gróska á þessu sviði, margir að
skrifa og góðar bækur að koma út.
Maður fyllist bjartsýni við að sjá
það.“ Margrét kveðst ekki vera mik-
ið fyrir kynskiptingu en engu að síð-
ur virki Fjöruverðlaunin hvetjandi
fyrir konur.
„Það blasir alls staðar við að jafn-
ræðið er ekki jafnmikið og við vildum
og það er þess vegna gott fyrir stelp-
ur sem eru að vaxa úr grasi núna að
sjá sterka breiðfylkingu skapandi
kvenna sem fyrirmyndir,“ segir hún.
Full þörf fyrir verðlaunin
Birna Lárusdóttir er afar ánægð
með að hljóta verðlaunin og telur
fulla þörf fyrir viðurkenningu sem
þessa. Birna segir heiðursgest hátíð-
arinnar, Sandi Toksvig, hafa haldið
þrumandi ræðu og eftir að hafa hlýtt
á ræðuna sannfærðist hún enn frek-
ar um mikilvægi verðlaunanna.
„Ég held það sé enn full þörf fyrir
verðlaun sem þessi, þótt staðan ætti
vissulega að vera sú að svo væri
ekki,“ segir hún. Mannvist, bók
Birnu um hverskyns mannvistar-
leifar á landinu, hefur vakið umtals-
verða athygli og hún segist ekki
hefðu getað beðið um meira. „Það er
afar jákvætt fyrir mína fræðigrein,
fornleifafræðina, að fá þessa athygli.
Við þurftum á henni að halda.“
Enn þarf að rétta af gamla
menningarskekkju
 Verðlaunahafar
ánægðar með
Fjöruverðlaun
Morgunblaðiði/hag
Verðlaunahafar Oddný Eir Ævarsdóttir, Margrét Örnólfsdóttir og Birna Lárusdóttir á sviðinu í Iðnó.
AF LEIKHÚSI
Signý Gunnarsdóttir
signy@mbl.is
Innan um barnamyndir af frænd-fólki mínu, sem allt er á fullorð-insaldri í dag, með sítrónute og
sykur í blómabolla og kleinu á brún-
um diski sat ég við hringlaga borð og
hlustaði á Ríkisútvarpið með fyr-
irmynd minni, hinni fullkomnu konu,
ömmu. Hjá henni kynntist ég út-
varpsþættinum Orð skulu standa.
Saman hlustuðum við á hina hljóm-
þýðu rödd Karls Th. Birgissonar og
ég eignaðist mitt uppáhald í útvarpi,
Hlín Agnarsdóttur. Vonbrigðin yfir
brotthvarfi þessa útvarpsþáttar af
dagskrá voru bæði einlæg og mikil.
Þetta var fyrsti og eini þátturinn í út-
varpi sem ég mátti ekki missa af.
Samt sem áður gat ég nær aldrei
svarað þeim spurningum sem upp
voru bornar. Vitneskja mín um ís-
lensk ljóðskáld er afar takmörkuð og
þó að ég hafi brennandi áhuga á ís-
lenskri tungu þá er mér nær fyr-
irmunað að geta sagt rétt til um upp-
runa og merkingu þeirra orða sem
Karl finnur í orðabókum sínum.
  
Það er því óhætt að segja aðhjarta mitt hafi tekið gleðikipp
þegar ég fékk þær fréttir fyrir tæp-
um tveimur árum síðan að uppá-
haldsútvarpsþátturinn minn yrði
tekinn upp aftur, ekki í útvarpi,
þeirra eftir að hafa farið á Orð skulu
standa. Í rauninni má segja að út-
varpsþættir í leikhúsi sé hin full-
komna skemmtun. Svona var þetta
líka þegar amma var ung. Þá klæddi
fólk sig upp áður en það gerðist
áhorfendur að útvarpsþáttum. Kon-
ur settu upp hárið og fóru í plíserað
pils og silkiblússu og karlmenn í
svart og hvítt.
  
Ef eitthvað er á upplifunina íÞjóðleikhúskjallaranum að
halla þá er það lélegt hljóð og er það
í raun ákveðin vanvirðing við áhorf-
endur að ekki sé hugað betur að því,
hvort sem það er í höndum aðstand-
enda sýningarinnar eða starfs-
manna Þjóðleikhússins. Ég get ekki
annað en vonað að því verði kippt í
liðinn því að það er næsta öruggt að
ég mun mæta aftur. Draumurinn
væri þó að geta verið með ömmu
mér við hlið og saman myndum við
gæða okkur á nýbökuðum kleinum
og sítrónutei.
Líkt og þegar amma var ung
Ljósmynd/Ari Sigvaldason
Útvarpsleikhús Hilmir Snær Guðnason syngur Draumalandið fyrir áheyrendur í ímynduðum útvarpssal.
heldur á sviði. Ég reyndi að sjá alla
þætti sem ég gat sem sýndir voru á
litla sviði Borgarleikhússins. Oftast
fór ég með vinkonu minni en stöku
sinnum, væri hún upptekin, fór ég
ein. Vissulega saknaði ég Hlínar en
Sólveig Arnarsdóttir og Davíð Þór
Jónsson náðu vel saman og voru svo
skemmtilega ólík. Ég var því smám
saman farin að taka það í sátt að út-
varpsþátturinn minn, já takið eftir ég
sagði minn, var ekki lengur á dag-
skrá Ríkisútvarpsins og undi mér vel
sem áhorfandi í Borgarleikhúsinu.
Það var síðan hrist aftur upp í venjum
mínum nú í vetur þegar Orð skulu
standa fluttist í Þjóðleikhúskjall-
arann, hvar ég skemmti mér of oft á
mínum útrásarárum. Aftur var manni
skipt út fyrir annan og ég fylltist
óþarflegum efa. Guðmundur Stein-
grímsson fyllir vel í spor Davíð Þórs.
Uppbygging þáttanna er ætíð
eins. Karl Th. Birgisson spyr út í ís-
lenskt mál. Guðmundur og Sólveig
skipa hvort sitt liðið og þau fá til sín
þjóðþekkta gesti. Í þessum þætti eru
engar hraðaspurningar, bjöllu-
spurningar, né hvers kyns kapp um
hver er fyrstur að svara og hver
svarar flestu rétt. Það er leiðin að
hinu rétta svari sem er skemmtunin.
  
Þó að mér eigi eflaust ekki eftirað verða tamt að nota orð eins
og fingraspretta, gýligjafir, fáari,
spjátrungshorn og dauðasnar þá
mun ég ekki gleyma merkingu
» Í þessum þætti eruengar hraðaspurn-
ingar, bjölluspurningar,
né hvers kyns kapp um
hver er fyrstur að svara
og hver svarar flestu
rétt.